پناهگاه حیات وحش سمسکنده یکی از دیدنیترین جاذبههای گردشگری ایران است که در فاصله 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر ساری استان مازندران قرار دارد. پارک جنگلی سمسکنده با درختان توسکا و همچنین، انواع گیاهان و درختچههای کمارتفاع جلگهای پوشیده شده است. از این میان، میتوان به گیاهانی نظیر تمشک، ممرز، لیلکی و انجیلی اشاره کرد.
این مکان زیبا زیستگاه گونههای جانوری متنوعی نظیر انواع پرندگان شکاری، عقاب جنگلی، قرقاول، گوزن زرد، شوکا، مرال، گربه جنگلی، شغال و گراز است. پناهگاه سمسکنده در زمره معدود جنگلهای جلگهای است که در شمال ایران بهجا ماندهاند. بخش قابل توجهی از زمینهای این پناهگاه حیات وحش برای نگهداری و تکثیر برخی از گونههای در حال انقراض جانورانی نظیر گوزن زرد و گوزن قرمز یا مرال در نظر گرفته شدهاند. این زمینهای پهناور با استفاده از حصارها و فنسهای فلزی از سایر نقاط تفکیک شده و مکان امنی را برای زاد و ولد و زندگی این جانوران کمیاب ایجاد کردهاند.
با توجه به شرایط اقلیمی این منطقه و رطوبت بالای هوا، فصل بهار را میتوان بهترین زمان برای سفر به سمسکنده دانست. با این حال، از آنجا که دوره سرمستی گوزنهای نر از اوایل شهریور ماه آغاز شده و تا اواخر مهر ادامه مییابد، سفر به این نقطه در این دوره از سال نیز با شگفتیهای متنوعی همراه است. از اواخر تابستان تا اواسط پاییز، آواز گوزنهای قرمز نر از گوشهوکنار جنگل بهگوش میرسد. مرالهای نر این کار را برای جلب توجه همنوعان ماده خود انجام میدهند.
پناهگاه حیات وحش سمسکنده با انواع پرندگان، جانوران کمیاب و گونههای گیاهی نادر یکی از تماشاییترین نقاط مازندران به حساب میآید. در این قلمرو سرسبز، آواز قرقاولها و سایر پرندگانی به گوش میرسد که در لابهلای بوتههای در همتنیده و بر شاخسار رفیع درختان منزل دارند.
جستوخیز مرالها، سمورها و گربههای جنگلی در این پارک طبیعی از جمله تصاویر بدیعی است که نظر هر بینندهای را به خود جلب میکند. آبوهوای مطبوع این ناحیه خصوصا در بهار و پاییز، دوستداران طبیعت را به خود میخواند. تماشای شوکاهایی که در پشت حصارهای فلزی بر سر انتخاب جفت مناسب با یکدیگر نزاع میکنند از منحصر بهفردترین چشماندازهایی است که در کمتر مکانی میتوان مشاهده کرد.
پناهگاه سمسکنده با وسعتی در حدود 1041 هکتار یکی از جالبترین مناطق حفاظتشدهای است که زیباترین جلوههای طبیعی مازندران را در پیش چشمان مشتاق گردشگران به تصویر میکشد. مسافران این خطه در ماههای پایانی تابستان و اوایل پاییز میتوانند شاهد پدیدهای به نام گاوبانگی باشند. گاوبانگی اصطلاحی است که به آواز خواندن گوزنهای نر قرمز رنگ اطلاق میشود. این کار در فصل جفتگیری مرالها انجام میشود.
پارک جنگلی سمسکنده را میتوان منزلگاه منحصر بهفردترین جانورانی دانست که امروزه، زندگی آنها با خطر انقراض مواجه است. به گردشگران این پارک طبیعی توصیه میشود، بهویژه در فصل گاوبانگی از مجاورت با حصارها و فنسها اجتناب کرده و با رعایت فاصله به تماشای رفتوآمد شوکاها و مرالها بنشینند.
از دیدنیترین مکانهای نزدیک به پناهگاه حیات وحش سمسکنده میتوان چشمه آب معدنی قرمرض را نام برد که در شهرستان نکا و در فاصله 10 کیلومتری از روستایی به همین اسم قرار دارد. این چشمه با مناظر بکر و ویژگیهای منحصر بهفرد یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری ایران به حساب میآید.
آبشار پلهای زنگت با ارتفاعی در حدود 20 متر یکی دیگر از جلوههای طبیعی منحصر بهفردی است که در فاصلهای نه چندان دورتر از پارک جنگلی سمسکنده قرار دارد. این آبشار با شکوه در فضایی مملو از درختان شمشاد و بلوط واقع شده و چشماندازی تماشایی را ایجاد کرده است. دریاچه طبیعی استخر پشت و همچنین، شالیزارها و نیزارهای اطراف آن از دیگر مکانهای دیدنی اطراف نکا و نزدیک به پناهگاه حیاتوحش سمسکنده به حساب میآیند.
از سوی دیگر، پس از گشتوگذار در این پارک جنگلی زیبا، گردشگران میتوانند از جاذبههای تاریخی و تفریحی شهر ساری نیز بازدید کنند. از این جمله، میتوان به عمارت کلبادی اشاره کرد که با معماری منحصر بهفرد خود از زمان حکومت قاجاریه بهجا مانده است.
قبل از توضیحات بیشتر، اجازه بدهید درباره مکان و موقعیت پناهگاه حیات وحش سمسکنده برایتان بگوییم. سمسکنده در استان مازندران و شهر ساری است. برای رفتن به این پناهگاه هم باید به 10کیلومتری جنوب شرقی ساری در شمال ایران بروید. در یکی از جادههای روستایی مسیر ساری به سمسکنده، پناهگاه حیات وحش سمسکنده قرار دارد. اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم، پناهگاه حیات وحش بعد از پارک جنگلی شهید زارع قرار دارد.
برای قرارگرفتن در مسیر ساری به سمسکنده، باید به جاده ساری-نکا بروید. بعد از رسیدن به پناهگاه، محیطی را خواهید دید که حدود هزار هکتار وسعت دارد. این مکان از سال 1352 شروع به فعالیت کرده و در واقع از آن برای حفاظت از گوزن زرد و قرمز شمالی که به مرال معروف است، استفاده میشود. دو سال بعد، یعنی در سال 1354، بهطور رسمی نام پناهگاه حیات وحش را به این منطقه اختصاص دادند.
زمینهایی که پناهگاه حیات وحش سمسکنده ساری در آنها قرار دارد، اراضی جنگلی کمارتفاع جلگهای هستند. این زمینها از معدود بقایای جنگلهای جلگهای شمال کشور هستند و از اهمیت زیادی برخوردارند. درواقع هدف از راهاندازی پناهگاه سمسکنده علاوه بر نگهداری از مرال، اهمیت حفظ این جنگلها بوده است.
در این پناهگاه احیا و تکثیر مارال انجام میشود، به گوزنهای آسیبدیده رسیدگی میکنند و گوسالههای جدامانده از مادر هم تیمار میشوند. علاوه بر این حیوانات، جانوران دیگری هم در پناهگاه زندگی میکنند. حیواناتی نظیر:
شغال
قرقاول
شوکا و سنجاب
گربه جنگلی
عقاب جنگلی
کبوتر جنگلی
جغد جنگلی
همانطور که گفته شد، سمسکنده پناهگاهی جنگلی و جلگهای است و گونههای گیاهی مختلفی هم در آن دیده میشود. ازجمله گونههای گیاهی سمسکنده میتوان به گیاهان زیر اشاره کرد:
درخت بلوط
درخت توسکا
درخت تمشک
پناهگاه حیات وحش سمسکنده از جاهای دیدنی ساری در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر است. برای بازدید از این محدوده از ساری تا سمسکنده بروید و سپس با یک جاده روستایی به درون محوطه دسترسی خواهید داشت. از گونههای مهم گیاهی میتوان از ممرز، انجیلی، توسکا، تمشک و لیلکی و از گونههای مهم جانوری میتوان از گوزن زرد، مرال، شوکا، قرقاول، انواع پرندگان شکاری، شغال، گربه جنگلی، سنجاب و سمور جنگلی، گراز، عقاب جنگلی، جغد، کبوتر جنگلی و گرگ نام برد.
