سیستم ساختاری بدن هر زنی بگونه ایی آفریده شده است که قادر به تولد نوزادی باشد و برای این خلق منحصربفرد حتی شرایط لازم را نیز دارد، بطور مثال استخوان های سر جنین انقدری نرم است که بتواند به راحتی در بدن شما قرار بگیرد و خارج بشود این مثال خود به تنهایی کافیست تا شما متوجه بشوید که بدن شما برای زایمان طبیعی و بطور غریزی آماده شده است و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
آغاز زایمان طبیعی با چرخش نوزاد و باز شدن گردنه دهانه رحم به اندازه 10 سانت می باشد که ممکن است این مرحله ساعت ها طول بکشد و تا آماده شدن برای تولد جنین ساعاتی سخت و طاقت فرسا را پشت سر بگذارید اما پس از عبور از این مرحله اندکی بعد نوزادتان متولد می شود و شما با خیالی آسوده می توانید کودک تان را در آغوش بکشید، توجه داشته باشید که هرچه محیطی که مادر در آن حضور دارد بی تنش تر و آرام باشد به همان اندازه زایمان راحتری در پیش است و فراموش نکنید که وجود استرس بطورکلی زایمان را در هر مرحله ایی که باشد متوقف و سخت می کند.
بسیاری از خانم های باردار که در حال سپری کردن هفته های آخر بارداری شان هستند ، تمایل دارند برای تولد نوزادشان زایمان طبیعی داشته باشند و اغلب می خواهند بدانند برای یک زایمان طبیعی خوب، دهانه رحم تا چه اندازه ای باید باز شود؟ و آیا دهانه ی رحم فقط هنگام زایمان باز می شود و یا کمی قبل از زایمان؟ در این بخش به پاسخ این پرسش ها که ذهن بسیاری از خانم های باردار را در گیر نموده است پرداخته ایم .
باز بودن دهانه رحم در روند زایمان به چه معناست؟
زایمان طبیعی فرآیندی است که به طور کامل بسته به باز شدن دهانه رحم ایجاد می شود. با این حال، این روند در زمان های مختلف در هر زن باردار پیشرفت می کند.مشاهده می شود که زنان بارداری که برای اولین بار زایمان می کنند دوره طولانی تری دارند. در حالی که باز شدن اولین زایمان طبیعی تقریباً ۱۲-۱۴ ساعت طول می کشد، این دوره را می توان برای زنانی که زایمان دوم یا بعدی خود را انجام داده اند به ۴-۶ ساعت کاهش داد.
دلیل این امر این است که ماهیچه های رحم قبلاً انبساط و کشش لازم را تجربه کرده اند و به همین دلیل راحت تر باز می شوند. اتساع طولانی مدت دهانه رحم در اولین زایمان واژینال نقش مهمی در روند زایمان دارد. زمان زیادی طول می کشد تا دهانه رحم به دهانه ۳-۴ سانتی متری برسد.بعد از ۴ سانتی متر اگر اولین زایمان طبیعی اتفاق بیفتد ۱ سانتی متر در ساعت و اگر اولین زایمان نباشد ۱.۵-۲ سانتی متر در ساعت پیش بینی می شود. به همین دلیل، پس از رسیدن به دهانه ۴ سانتی متری، می توان هر یک ساعت یک بار معاینه پزشک انجام داد تا از زمان تولد نوزاد شما مطلع شود.
تفاوت باز شدن رحم در اولین زایمان و دومین زایمان طبیعی
باز شدن دهانه ی رحم در همه ی خانم ها یکسان نیست و با هم تفاوت دارد . خانم هایی که یک بار زایمان طبیعی را تجربه کرده اند از همان ابتدای بارداری دهانه ی رحمشان به اندازه ی 1 تا 2 انگشت باز می شود در حالی که خانم های بارداری که برای اولین بار زایمان می کنند دهانه ی رحم شان هنگامی که در فاز زایمان قرار می گیرند، 3 انگشت همراه با درد زایمان باز می شود.به طور معمول خانم هایی که برای اولین بار زایمان می کنند، دهانه ی رحم شان دیرتر باز می شود.
پس از هفته ی 36 و شروع درد های زایمانی کاذب، دهانه ی رحم خانم هایی که برای اولین بار می خواهند زایمان کنند کم کم باز می شود اما هنوز در فاز فعالیت های زایمانی قرار نگرفته اند و در هفته های آخر و قرار گرفتن در فاز فعالیت های زایمانی دهانه ی رحم این خانم ها همراه با درد های زایمانی حد اقل 3 انگشت باز می شود و انقباضات رحم شان ادامه می یابد تا چند ساعت بعد زایمان کنند.
باز شدن دهانه رحم و عواملی که در روند زایمان در خانمها تاثیر گذار است؟
روند زایمان در خانمها بستگی به وضعیت جسمانی و ساختار بدن آنها دارد به طوریکه برخی خانم ها زایمان زودرس و برخی دیگر زایمان دیررس دارند. در حالت طبیعی و نرمال بعد از هفته 38 یا 39 بارداری ، دهانه ی رحم باز می شود. درحالی که در زایمان های زودرس، بعد از 36 هفتگی 1 تا 2 سانتی متر دهانه رحم باز می شود و در برخی موارد دهانه رحم از هفته 30 بارداری تا 2 سانتی متر باز خواهد شد.
ارتباط باز نشدن دهانه رحم و زایمان سزارین
در بارداری طولانی دیرتر دهانه رحم باز می شود و تا هفته ی 40 هم دهانه ی رحم ممکن است باز نشود. برخی خانم ها دهانه ی رحم سفتی دارند که برای زایمان طبیعی باز نمی شود به همین علت از دارو های مخصوصی برای نرم کردن دهانه ی رحم برای باز شدن دهانه ی رحم استفاده می کنند در صورتی که این داروها در باز شدن دهانه رحم بی تاثیر بود ، فرد را برای انجام عمل سزارین به اتاق عمل می فرستند. همچنین اگر درد های زایمانی خوب سبب باز شدن رحم و پیشرفت زایمان نشود این خانم ها را برای سزارین راهی اتاق عمل می کنند.
باز نشدن دهانه ی رحم با بعضی از اختلالات و بیماری ها مرتبط است زیرا در برخی بیماری ها، بافت همبند دهانه ی رحم بسته است و یا در زایمان قبلی عمل سرکلاژ انجام داده اند که به دنبال آن یک حلقه سفت در دهانه ی رحم شان مشاهده می شود.بنابر این برای این خانم ها برای شل شدن دهانه ی رحم از دارو های مخصوص استفاده می شود و یا آنها را سزارین می کنند. باز شدن دهانه ی رحم به بافت آن و ساختمان لگن خانم ها بستگی دارد.
راه کارهایی برای باز شدن به موقع دهانه ی رحم
- ورزش های ویژه دوران بارداری:خانم های باردار با انجام ورزش های ویژه دوران بارداری به باز شدن به موقع دهانه ی رحم و روند زایمان شان کمک می کنند. خانم های بارداری که دائما در خانه و در حال استراحتند ، دهانه ی رحم شان برای زایمان به خوبی باز نمی شود و دچار مشکل می شوند.
- پاره کردن کیسه آب زنان:اگر روند زایمان طبیعی در زن باردار به خوبی پیش نرود، برای سرعت بخشیدن به زایمان کیسه اب را پاره می کنند اما این کار، در ابتدای مرحله زایمان به دلیل ابتلا به عفونت انجام نمی گیرد. اما وقتی فاکتور فعال زایمان آغاز شود، پاره شدن کیسه آب به فرد کمک می کند که زایمان بدون مشکل و کوتاهی داشته باشد.روند خروج آب به صورت نشت کردن انجام می گیرد تا زمان زایمان برای تولد نوزاد در بدن مادر تنظیم گردد. هنگامی که کیسه آب در داخل رحم مادر باردار پاره می شود، او متوجه بروز انقباضات جزئی در رحم و شکم خود خواهد شد.
- استفاده از داروی هورمونی جهت سرعت بخشیدن به روند زایمان طبیعی:استفاده از داروی تزریقی هورمونی روش دیگری برای جلو انداختن فرایند زایمان زنان باردار است. در این روش، برای سرعت بخشیدن به روند زایمان طبیعی پزشک یا ماما از یک هورمون مصنوعی به نام Syntocinon (شبیه به اکسیتوسین) استفاده می کند، که این هورمون سبب انقباضات مکرر رحمی می شود.در هنگام استفاده از این هورمون ماما باید به طور مداوم بر روند کار زایمان نظارت کند، زیرا هورمون می تواند رحم را تحریک کرده و باعث بروز انقباض های مکرر و قوی تر شود، که کودک متولد نشده را دچار ناراحتی می نماید.
- تقویت انقباضات رحمی با کشیدن نفس عمیق:در هنگام شروع درد زایمان زن باردار می تواند با حرکت کردن در اطراف خود و انجام درست برخی حرکات ورزشی مانند کشیدن نفس عمیق انقباضات رحمی را تقویت کند.
- مثانه نباید پر شود:رفتن منظم و مکرر به دستشویی برای خالی کردن مثانه در هنگام زایمان روند پیشرفت کار زایمان را در بدن زنان به میزان قابل توجهی بالا می برد.
- سرعت بخشیدن به زایمان با حمام آب گرم:استفاده از حمام گرم برای کاهش نیاز به اپیدورال جهت انجام زایمان طبیعی در زنان بسیار موثر است.
- همراه بودن شریک زندگی:همراه بودن شریک زندگی به روند کار زایمان سرعت می بخشد ، زیرا عشق موجود در بین زوجین و ماساژ دادن بدن زن توسط شوهرش باعث تحریک بدن او و آزاد شدن هورمون اکسیتوسین می شود و موجب بروز انقباضات مکرر و منظم در بدن زن حامله می شود.
- به جلو راندن کودک:برای تولد آسان نوزاد زنان باید در هنگام مواجه شدن با انقباضات رحمی لگن خود را جلو فشار داده و کودک درون رحم را محکم به بیرون برانند.
- آرامش خود را حفظ کنید:در حین زایمان طبیعی آرامش خود را حفظ نمایید زیرا وجود اضطراب و استرس احساس شما را در انجام زایمان تحت تاثیر قرار داده و ممکن است شما و فرزندتان را با مشکلات زیادی مواجه کند. آرامش روحی و همکاری مادر در پیشرفت روند زایمان بسیار مهم است و بر روی باز شدن دهانه ی رحم تأثیر می گذارد. در موارد زیادی مشاهده شده زنانی که از همان ابتدای زایمان داد و فریاد راه می اندازند زایمان سختی خواهند داشت.