مطلبی که همواره از معیارهای مهم توسط دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در یک کشور قلمداد می شود امکان اخذ اقامت بعد از تحصیل به منظور کاریابی می باشد. بهمین دلیل انتخاب مقصد مناسب نیز همواره ساده نیست.دانشگاه های ترکیه در سال های اخیر موفق به کسب رتبه های مناسبی در رتبه بندی ها و رنکینگ های جهانی شده اند.بنابراین داوطلبان بسیاری جهت اخذ اقامت پس از تحصیل در ترکیه تلاش میکنند.در ادامه به توضیح برخی مسائل در مورد اخذ اقامت دائم کشور ترکیه می پردازیم:
منظور از اقامت Residence در واقع اجازه زندگی، کار و تحصیل در یک کشور برای افراد خارجی می باشد که به دو نوع موقت Temporary و دائم Permanent تقسیم می شود. توجه داشته باشید که اقامت حتی از نوع دائم با اخذ پاسپورت متفاوت می باشد و افرادی که دارای اقامت هستند علیرغم حق برخورداری از اکثر امکانات و مزایای رفاهی کشور مقصد نمیتوانند از تمامی حقوق شهروندان عادی مانند شرکت در رای گیری، کاندید شدن و … برخوردار باشند اگرچه اخذ اقامت دائم پس از سپری شدن مدتی مشخص (این زمان در کشورهای مختلف متفاوت است) عموماً به اخذ شهروندی (دریافت پاسپورت) منجر می شود.
در کشورهای مختلف راههای متفاوتی برای اخذ اقامت وجود دارد مانند ثبت شرکت، ازدواج، پناهندگی، تخصص، اخذ مدرک دانشگاهی از آن کشور و غیره که البته ما در این مطلب فقط به مقوله اقامت پس از تحصیل و دریافت مدرک دانشگاهی از کشور مقصد می پردازیم.
به صورت کلی و با توجه به اصل خروجی دانشگاه به ورودی بازار کار اکثر کشورهای اروپایی و آمریکایی این امکان را برای فارغ التحصیلان خارجی فراهم آورده اند که دانشجویان می توانند پس از اتمام تحصیل وارد بازار کار شوند و اقامت موقت دریافت نمایند. در اکثر کشورها فارغ التحصیلانی که بتوانند پیشنهاد کاری Job Offer از یک شرکت یا مرکز رسمی برای شغل تمام وقت با حقوق مکفی برای پرداخت مالیات دریافت کنند می توانند پس از دریافت اقامت موقت و کار کردن و پرداخت مالیات برای مدت زمان مشخص، که در اکثر کشورها این زمان ۵ سال است ، اقامت دائم آن کشور را دریافت کنند (در برخی کشورها مانند هلند تحصیل در دوره دکترا به عنوان شغل و جزو این ۵ سال محسوب می شود). پس دانشجویانی که قصد اقامت پس از تحصیل داشته باشند حتماً باید پیشنهاد کاری معتبر داشته باشند.در اکثر کشورها دانشجو پس از اتمام تحصیل یک دوره زمانی مشخص بسته به قوانین مهاجرتی کشور مقصد (۱۸ ماه در آلمان، ۶ ماه در اتریش، ۶ تا ۱۲ ماه در انگلستان و …) خواهند داشت تا به دنبال یک شغل مرتبط با مدرک دانشگاهی خود باشند و در صورت پیدا کردن شغل می توانند اقامت موقت دریافت کنند و پس از گذشت ۵ سال برای اقامت دائم اقدام نمایند.
در ترکیه حدود 200 دانشگاه وجود دارد که 120 دانشگاه از این تعداد دولتی و مابقی خصوصی هستند. در نتیجه دولت ترکیه برای جذب هرچه بیشتر دانشجویان خارجی، بالا بردن استانداردهای کسب و کار ترکیه و همچنین جذب شرکت های خارجی بزرگتر جهت سرمایه گذاری در ترکیه برآن شده است تا از سال 2016 با تغییر قوانین امکان اقامت پس از تحصیل دانشجویان خارجی را فراهم آورد و اصلاحیه مهم تغییر قانون بشرح ذیل است:
۱. دانشجویان خارجی مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا بصورت قانونی اجازه کار دانشجویی یا همان کار همزمان با تحصیل در ترکیه را دارند.
۲. دانشجویان خارجی بعد از اخذ یک مدرک تحصیلی در دانشگاه های ترکیه می توانند تا حداکثر یک سال ویزای خود را تمدید کنند تا در این زمان برای کاریابی اقدام کنند.
۳. هر فردی که بخواهد در ترکیه بصورت قانونی کار کند نیاز به داشتن اجازه کار از وزارت کار و امور اجتماعی ترکیه دارد. مسلما ترکیه با جمعیتی بسیار اندکی که تسلط بسیار کمی به زبان انگلیسی دارد نمی تواند کشوری مناسب برای نیروهای کاری خارجی باشد. در نظر بگیرید زیر 20% مردم ترکیه تسلط نه چندان بالایی به زبان انگلیسی دارند. پس اگر بدنبال کار در ترکیه هستید تسلط مناسب به زبان ترکی استانبولی بسیار توصیه می شود. زمینه های شغلی مربوط به پزشکی، خدمات درمانی و خدمات حقوقی برای نیروهای کار خارجی ممنوع می باشد. اما اگر متقاضی کار با یک شهروند ترکیه ازدواج کند دیگر هیچ محدودیتی به لحاظ کاری ندارد. هرچند که آنکارا پایتخت ترکیه می باشد و بسیاری از سفارتخانه ها، وزارتخانه، نهادهای مالی بین المللی و سازمان ملل در این شهر قرار دارند، اما استانبول بعنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر ترکیه و همچنین اروپایی بودن بزرگترین مقصد نیروهای کاری خارجی می باشد.
اما به لحاظ حقوقی میزان حقوق برای افراد خارجی چندان بالا نیست و از این حیث فقط می تواند کفاف هزینه های خورد و خوراک و مسکن باشد. به این علت است که خیلی از نیروهای کاری بعد از مدتی کار در ترکیه بدنبال تاسیس و ثبت بیزینس خود و غالبا در زمینه امور توریستی هستند. نکته دیگر اینست که مردم ترکیه بسیار محافظه کار هستند و در برخورد با افرادی که به زبان ترکی مکالمه نمی کنند بسیار محتاطانه عمل می کنند و شانس استخدام شما وقتی به ترکی استانبولی تسلط کافی ندارید بسیار پایین است. لذا بیشترین موقعیت کاری برای اتباع خارجی در شهر استانبول است بطوریکه با اختلاف بیشترین تعداد نیروهای کار خارجی را نسبت به بقیه شهرهای ترکیه در خود جا داده است.
