شرکای قتل ناموسی/ کدام غیرت، داس را به دست قاتل رومینا داد؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، ماجرای قتل دختر نوجوان در استان گیلان به دست پدر بر اثر یک اتفاق ناموسی در فضای مجازی، اظهار نظر های فراوانی را در پی داشت.

با این که رفتار افراطی و بی مبنای پدر رومینا در به قتل رساندن دخترش، موجی از انزجار را در افکار عمومی در پی داشته و رؤسای قوای قضاییه و مجریه، دستور رسیدگی فوری به این حادثه وحشتناک داده اند، عده ای با دستمایه قرار دادن این اتفاق به هجمه علیه موضوع «غیرت» پرداخته و این رویه فطری و طبیعی انسان را قبیح جلوه داده اند.

خبرنگار ما موضوع «غیرت، تعریف و حدود آن» را در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین علی سرلک، استاد حوزه و دانشگاه به بحث گذاشته است.

غیرت یکی از شئون قوه غضب است

غیرت دارای چه تعریف و تفسیری است؟

انسان ها دارای قوا و نیرو های بازدارنده و حفاظتی از وجود خود هستند که یکی از آن ها، قوه غضب است که از به هدر رفتن وجود انسان جلوگیری می کند. این قوه موجب می شود انسان تحریک شود تا آسیب نبیند و در برابر آسیب هایی که بناست به او وارد شود، واکنش مناسبی داشته باشد.

عرصه های آسیب انسان متفاوت است؛ یک زمان آسیب مالی به انسان وارد می شود و فرضا پول انسان بناست دزدیده شود که انسان در برابر آن، بر اساس قوه غضب واکنش نشان می دهد. زمانی هم جنبه های جسمی مطرح است که فردی بنا دارد به جسم ما آسیب وارد کند و ما براساس این قوه در برابر او خشمگین می شویم.

در نهایت یک زمان نیز عرصه آسیب در حوزه آبرو و حیثیت است. اگر بنا باشد فردی نسبت به آبرو و حیثیت ما تعرضی داشته باشد، به صورت طبیعی در برابر او واکنش نشان خواهیم داد و این واکنش، برخاسته از قوه غضب است، اما باید تحت کنترل عقل قرار گیرد تا واکنشی متناسب با فضای هجوم وارده صورت گیرد.

یکی از شئون غضب، غیرت است که در مباحث آبرویی و اصطلاحاً ناموسی، مثلا تعرض هایی که در روابط همسرانه و خانوادگی رقم می خورد، انسان به صورت طبیعی، واکنش نشان می دهد، اما قوه غضب باید همواره تحت مدیریت و سرپرستی قوه عقل باشد تا نوع دفاع ما صحیح و درست باشد و به نوعی برای درست کردن ابرو، چشم را کور نکنیم.

مبنا و معنای رفتار غیرتمندانه

تحت کنترل بودن قوه غضب و به نوعی غیرت به چه معنایی است؟

اساساً قوه غضب مانند قوه شهوت، اگر عقلانی باشد، انسان را به کمال می رساند، اما اگر عقلانی نباشد، کمالات انسان را هم از بین می برد؛ بنابراین رفتار غیرتمندانه عبارت است از واکنشی که انسان براساس فکر و اندیشه در برابر صدماتی که به جنبه های حیثیتی و ناموسی او وارد می شود، نشان می دهد. خود این واکنش و رفتار بسیار دقیق است و دارای حدود و شرایطی است که اگر رعایت شود، حد و کمال را محقق می کند و در غیر این صورت با بنزین به سراغ خاموش کردن آتش رفته ایم.

رعایت نکردن این حدود و شرایط، مانند آن است که فردی در مقام غیرت ورزی نسبت به همسر و دختر خود کار های خشونت آمیز انجام دهد که در این صورت غیرت ورزی به عکس خود تبدیل خواهد شد.

اسلام موافق غیرت عقلانی است

دین اسلام در برابر این غیرت به عنوان یک قوه فطری و طبیعی چه واکنشی داشته است و اساساً آن را چگونه پذیرفته است؟

غیرت اگر براساس اعتدال و حکم عقل باشد، بخشی از کمال و رشد انسان است و به نوعی جزو فضایل وجودی او محسوب می شود و مورد پذیرش اسلام است، اما اگر عقلانی نباشد، جزو رذایل به حساب خواهد آمد.

به طور مثال اگر فردی در مقام دفاع در برابر یک مهاجم، او را بیش از حد مجازات کند، نوعی خروج از اعتدال است و افراط و تفریط محسوب می شود که در قرآن کریم نهی شده است. در قرآن کریم داریم: «وَلا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوىٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعمَلونَ؛ دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید که به پرهیزگاری نزدیک تر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید که از آنچه انجام می دهید باخبر است!» یعنی انسان حتی با دشمنانش هم باید با عدالت رفتار کند تا مبادا دچار افراط و تفریط شود که موجب آسیب به خود و جامعه است و آرامش را از جامعه سلب می کند.

با این تعریف، حد و مرز رفتار غیرتمندانه کجاست؟

برخورداری از غیرت برای آنکه خالی از افراط و تفریط باشد تا موجب برهم خوردن آرامش جامعه نشود، چه ویژگی هایی دارد؟

غیرت یکی از شئون و شعبه های قوه غضب است که قوه حمایتگر برای انسان محسوب می شود و حس بقا و حب به ذات را در وجود انسان ایجاد می کند، اما اگر غیرت از اعتدال خود خارج شود از سویی بی غیرتی، بی تفاوتی، بی قاعدگی و در اصطلاح عرفی بی ناموسی را ایجاد می کند که فرد در برابر هیچ رفتار زشت و زننده ای که آسیب های روانی، بهداشتی، اعتقادی و اخلاقی را ممکن است در جامعه ایجاد کند، حساسیتی ندارد. چنین فردی حتی تقبیح می کند که انسان واکنشی در قبال تهدید ها از خود نشان دهد.

دین اسلام نسبت به خوک که در مسائل غریزی و جفت گیری هیچ ابایی ندارد، بسیار تقبیح کرده است و داریم که نباید انسان مانند خوک باشد؛ یعنی اصطلاحاً بی غیرت شود؛ زیرا حریم ها برداشته می شود.

در دنیای امروز براساس مدل زیستن و سبک زندگی افراد که انسان در آن تماما محور شده است، یکی از گام هایی که باید برداشته شود عبور از سنت ها و اصالت هایی است که انسانیت با آن تعریف می شود؛ بنابراین امروز در ماجرای رخ داده برای رومینا این دختر نوجوان برخی از افرادی که در فضای مجازی عمل پدر را تقبیح می کنند، البته ما نیز این رفتار را تقبیح می کنیم، اما خاستگاه اظهارنظر ها متفاوت است. آن ها به دنبال حمله کردن به حریم ها و حرمت ها هستند. در این شکی نیست که پدر رومینا، جنایتی بزرگ مرتکب شده است و قتل این دختر با هیچ دلیلی قابل توجیه نیست. او یک گناه کبیره انجام داده است و حتماً باید مجازات شود.

اما برخی این اتفاق را دستمایه ای برای حمله به اصل غیرت ورزی قرار داده اند و به دنبال تجویز نوعی اباحه گری و بی دروپیکری در روابط دختر ها و پسر ها هستند که براساس مثال مقام معظم رهبری دست چدنی است که دستکش مخملی پوشیده است؛ یعنی ظاهر حرف ها دلسوزانه است و نوعی خیرخواهی دارند، اما متاسفانه مسئله آن ها رومینا و مظلومیت اتفاق افتاده نیست؛ بلکه به دنبال آن هستند که تفریط در غیرت و حذف قید و بند ها در روابط را به دست آورند.

البته از سوی دیگر نیز برخی مشابه همان افرادی که گفته می شود به پدر رومینا اعلام کردند که باید برخورد کند و اگر او را نکشد بی غیرتی کرده است، امروز هم از آن طرف پشت بام در حال افتادن هستند و به افراط در غیرت می پردازند؛ در حالی که هر دو، دو روی یک سکه هستند و افرادی که افراط می کنند و یا در غیرت تفریط دارند، دو لبه قیچی هستند که حقیقت و غیرت واقعی را ذبح می کنند.

امیرالمومنین، علی علیه السلام می فرماید: جاهل یا افراط می کند و یا تفریط؛ یعنی یا کم می گذارد و یا زیاده روی دارد.

زنان و دختران، قربانیان مظلوم روابط آزاد دختر و پسر هستند

امروزه در کشور شاهد روابط بی حد و مرز دختران و پسران هستیم. این اتفاق چقدر در اثر بی غیرتی مردان کشور رو به گسترش است؟

روابط زن و مرد تنها در چارچوب زن و شوهری مورد قبول و پذیرش است و زمانی که از این چارچوب خارج شود، موجب آسیب به کیان خانواده است و بهداشت عاطفی به خصوص دختران را مورد هجوم قرار می دهد.

برخی از این دوستی ها که هدفمند نیستند و صرف تبادل عواطف ایجاد می شود، مصداق روشن تفریط در غیرت است. فردی که به دنبال بی خیال دانستن این چهارچوب ها و مرز ها در جامعه است، باید بداند آتشی را در حال روشن کردن است که روزی دامن خود را خواهد گرفت.

دنیای امروز نیز نسبت به این روابط پشیمان است و حقیقتاً این لیبرالی در روابط و آزادی در ارتباطات تاسف بار است. اخیراً یکی از زنان مسئول سرشناس در آمریکا به یکی از زنانی که از ایران خارج شده بود، گفت: تو نباید دختران و زنان ایرانی را تشویق کنی که شبیه آمریکایی ها باشند؛ زیرا در آمریکا اتفاق بسیار بدی برای زنان و دختران رخ داده است. او آمار تکان دهنده ای از روابط نامشروع در آمریکا ارائه می کند که همگی ناشی از تجاوز به عنف و علی رغم خواسته طرف مقابل بوده است و بچه های بسیاری نیز از این روابط نامتعارف متولد شده اند که پدر و مادرشان مشخص نیست و آمار بسیاری از سقط جنین در این کشور ارائه می دهد.

در روابط آزاد، زنان قربانیان مظلوم هستند؛ زیرا انسان ها به جای آن که زن و مرد باشند، مذکر و مونث می شوند و جنسیت، محور ارتباطات آن هاست. انسان ها از انسانیت خود عدول می کنند و به مرتبه غریزی نازل می شوند که در این گونه روابط، زن در طول تاریخ به دلایل مختلف صدمات بسیاری دریافت کرده است و از گردونه رشد و آرامش خارج شده است.

در ماجرای رخ داده برای رومینا آیا می توان گفت که شاهد افراط و تفریط توأمان از سوی پدر بوده ایم؟ چرا که او با بی مبالاتی اولیه، دختر را به سمت برقراری این ارتباطات آزاد برد و در نهایت با افراط او را به کام مرگ کشاند.

اگر پدر در فضای خانواده، فردی مهربان و غمگسار باشد و بتواند با فرزندان خود به خصوص دختران ارتباط خوبی برقرار کند، هرگز کار به این جا نخواهد رسید. مشکل اصلی ما در این است که خانواده نقش عاطفی خود را نادیده گرفته و پدران نیز وظایف پدرانه و نوازشگرانه خود را به درستی ایفا نمی کنند.

در دین اسلام توصیه شده است اگر هدیه خریداری می کنید، اول هدیه دختر را بدهید؛ زیرا احساسی تر و حساس تر است. بوسیدن دختر و پسر و در آغوش گرفتن آن ها جزو توصیه های موکد دین است. دختر خانمی به من مراجعه کرد و گفت، از زمانی که در خاطر دارد، پدرش او را کمتر از ۱۰ بار به آغوش گرفته و بوسیده است. در حالی که اگر محارم یک دختر، نسبت به او محبت و عاطفه داشته باشند، کار به مردان نامحرم نمی کشد. زمانی که عواطف در خانواده ها نباشد و زمینه از عاطفه خالی باشد، شکوفه های تنگ نظری جوانه خواهد زد و خانواده مانند پدر رومینا، داس به دست می شود و از آن برای تنبیه و ترساندن فرزندان استفاده می کند.

خانواده ها بدانند که محیط خانه باید سرشار از محبت و عاطفه باشد و اگر اختلاف نظری هم وجود دارد که طبیعی هم است، نباید به تنش و درگیری مبدل شود.

شریک جرم های پدر رومینا در قتل او

خیلی ها معتقدند که پدر رومینا در انجام این جنایت، تنها نبوده و همدستانی داشته است. شما در این باره چه نظری دارید؟

درست است که رومینا در ظاهر، قاتلی به نام پدر دارد، اما شرکای قتل او، افراد بسیاری هستند. کسانی که زمینه روابط آزاد میان دختران و پسران را ایجاد کردند و این روابط را عادی جلوه دادند و می دهند، شرکای جرم قاتل رومینا هستند. کسانی که پدر رومینا را تحریک کردند و به او غیرت افراطی تزریق کردند، آن ها هم شرکای جرم پدر داس کش و ظالم رومینا هستند. کسانی که هم اکنون در فضای رسانه ای با حرف ها و کنش های خود و موضع گیری هایشان رومینا های دیگری را پرورش می دهند، این ها هم قاتلان بالقوه رومینا های آینده هستند.

ما باید بدانیم یک خانواده و یک کشور هستیم. این در کنار هم بودن را نباید به قیمت تسویه حساب های سیاسی و غیرسیاسی خراب کنیم. باید بدانیم درست است که داس را پدر رومینا بلند کرد، اما انگیزه و فضا را دیگران به او دادند. شاید آنان را در این دادگاه های دنیایی محاکمه نکنند، اما باید منتظر باشند تا در دادگاهی که مو را از ماست بیرون می کشند، محاکمه شوند؛ زیرا خداوند در آیات قرآن کریم می فرماید ما هم کار های انسان ها را می نویسیم و هم آثار اعمال آن ها را ثبت می کنیم؛ بنابراین کنشگران سیاسی مراقب باشند و تصور نکنند یک سوژه ای را پیدا کردند و می توانند حرف های خود را مطرح کنند.