سی سخت
سی سخت، سرسخت و باغ آشیان، در دامنه رشته كوهی سترگ ، آرام گرفته است. اینجا مردمانی دارد با سخاوت چشمه هایش و به صبوری قله هایش . ارتفاع بالای دوهزار متری سی سخت ،سرمای زمستانی را در اینجا تداوم بخشیده است ، باغ های سرسبز انگور وسیع در فصل بهار و دل انگیز تر و رویایی تر در فصل پاییز هوش از سر هر رهگذر و مسافری می رباید. چشمه های جوشان ، تپه های سرسبز و گل فرش و رشته كوه هایش در سایه سار قله پوشیده از برف دنا ،یكی از بی نظیر ترین مناطق گردشگری ایران زمین را آفریده است.
سی سَخت یکی از شهرهای استان کهکیلویه و بویراحمد در جنوب غربی ایران و در 35 کیلومتری شهر یاسوج مرکز این استان واقع شده است. سابقه روستایی سی سخت به ۱۳۵ سال قبل برمیگردد و در سال ۱۳۶۲ به جمع شهرهای کشور پیوست . جمعیت سی سخت حدود 8500 نفر میباشد که ایشان بخشی از ایل بویراحمد سفلی و از نژاد لُر و زبان آن ها فارسی با گویش لُری است.این شهر سالانه شاهد بازدید گردشگران داخلی و خارجی فراوانی است. برای مسافرت به این شهر می توان از جاده یاسوج به سی سخت استفاده کرد و یا از جاده اصفهان-سمیرم-سی سخت به این شهر رسید.
اقتداری، در کتاب «خوزستان و کهگیلویه و ممسنی» چنین می نویسد: نام سی سخت در متون جغرافیایی به صورت سی سخت، سیم سخت، سیم بخت، و امثال آن آمده است.
در کتاب "ارجان و کهکیلویه" درخصوص وجه تسمیه سی سخت نوشته شده است: «محلیان این سامان به روایت از راویان قدیمی گفته اند که واژه اصلی سی سخت بدین ترتیب بوده است که سی مرد فولادین و سر سخت منطقه تصمیم داشته اند در زمستانی پر برف و یخبندان از گردن معروف «بیژن» عبور نمایند ولی به علت مسدود بودن گردنه از برف و سرمای بیش از حد، هم آن سی نفر در این راه کشته شده اند. از این رو این منطقه را سی سخت یعنی سرزمینی که سی تن از سخت ترین مردان آن زمان در آن جان سپرده اند، خوانده اند. اهالی بویراحمد علیا معتقدند که کی خسرو پادشاه حماسی ایران در محل «تل خسرو» که در قلب بویراحمد است، لهراسب را به جانشینی خود انتخاب کرد و خود با سواران به سمت سی سخت کنونی حرکت کرده و در محل "چشمه بشو" کی خسرو و سواران فرود آمدند و خود را شستشو دادند و در موقع عبور از «گردنه بیژن» به قدری برف و باد و کولاک شدید بود که کی خسرو و همه سواران از بین رفتند.
سی سخت دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است و سابقه سکونت در شهر سی سخت به قبل از اسلام برمیگردد. آثار سفالی تمدنهای قدیمی در حفاریهای این شهر به وفور یافت شده است و اخیرا گورهای انسانی با قدمت ۳۰۰۰سال قبل از میلاد در این شهر کشف شده است. در«تل اسپید» آثاری از هزاره اول تا دوره ساسانی و تا دوره صفوی شناسایی شده و این تپه در آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده است. همچنین تل قلات که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده دارای آثاری از دوران سلجوقی تا قاجاریه است.
برخی از مهمترین جاذبه های گردشگری این منطقه عبارتند از:
کوه دنا
این کوه با ارتفاع 4409 متری که تمام شهرت سی سخت در نظر گردشگران خارجی و کوهنوردان از آن نشأت می گیرد، با شکوهی تمام در هنگام ورود به شهر از دوردست به چشم می خورد. از آنجا که سی سخت در دامن دنا از رشته کوه های زاگرس واقع شده است، اطراف آن را کوه هایی زیبا از جنگل بلوط با پوشش خاص طبیعی فرا گرفته است.
دریاچه کوه گل
این دریاچه بسیار زیبا در نزد محلیان به «بَرم کوه گل» شهرت دارد و از دیگر جاذبه های طبیعی سی سخت به شمار می رود.
گردنه بیژن
با ۳۲۰۰ متر ارتفاع در ۶ کیلومتری شمال شرقی سی سخت مرتفع ترین گردنه ی ماشین رو در کشور است. این گردنه به یاد بیژن، پهلوان نامی لشکر کیخسرو، بیژن نامیده شد. در فصل زمستان به خاطر وجود برف در جاده، نمی توان راهی آنجا شد. اما در اردیبهشت ماه می توان از میان دیواره های برفی عبور کرد و شاهد زیبایی شگفت انگیز این گردنه بود.
دشتک: دشتی کوچک که در فاصله 8 کیلومتری غرب سی سخت و در دامنه رشته کوه سر به فلک کشیده دنا واقع است. در انتهای دشتک «مِلی کشی» را می توان دید که یکی دیگر از جاذبه های این منطقه است. ویژگی برجسته دشتک وجود جنگل های آکنده از بلوط است.
چشمه میشی
بزرگترین و پرآب ترین چشمه این منطقه چشمه میشی است که در پائین گردنه بیژن قرار گرفته وآب آن با وجود تامین آب آشامیدنی شهر،زمینهای زراعی ده بزرگ سی سخت را نیز آبیاری می کند.
چشمه طوف
این چشمه که مشرف بر شهر توریستی سی سخت است در مسیر صعود به قله دنا قرار دارد. این چشمه در تمام فصول سال دارای آبی گوارا و خنک است.
چشمه تاگی
چشمه ای دارای آبی خنک و گواراست و عطش کوهنوردان را بر طرف می کند. از آب این چشمه برای آبیاری باغات انگور و سیب و گردوی منطقه کلنجه استفاده می شود.
چشمه سردو
این چشمه نیز در منطقه کوه گل شهر سی سخت قرار دارد.
آبشار ناری
این آبشار نیز در منطقه سی سخت واقع است. مسیر دسترسی به آبشار ناری نیز از منطقه حفاظت شده دنا واقع در سی سخت و از طریق پاسگاه محیط زیست «خاریدون» است. با سه ساعت کوهپیمایی، از محل پاسگاه به آبشار زیبای ناری خواهید رسید. 8 کیلومتر به سمت شمال غرب شهر سی سخت واقع در دامنه کوه دنا به دشتی سرسبز که نمایی از چهار قله اصلی دنا به نام های قزل قلعه، برج آسمانی، مورگل و قاش مستان را برفراز خود دارد خواهید رسید. دراین دشت سرسبز زیردرختان بلوط و بنه می توان رقص علفزارها را به نظاره نشست و از ابهت وعظمت قله دنا لذت برد. قله ای که اگرچه ازشهر سی سخت قابل مشاهده نیست اما اینجا به راحتی، ما را با دامنه ها و تپه های پر شیبش آشنا و نیزهمراهی می کند. برای رسیدن به آبشار دره ناری منطقه ای زیبا بنام «بن رود» وجود دارد که دو آبشار دره ناری و توف شاه در آن قرار دارند.این آبشاردر 6 کیلومتری جنوب منطقه امن حفاظت شده دنا با موقعیت طبیعی ویژه و ارتفاع تقریبی 40 الی 70 متر و آب نسبتاً فراوان خصوصاً در فصل بهار منظره بسیار جالبی را پدید می آورد.
کوه قلم
از دیگر کوه های این منطقه است که نشانی از نیم تن شتری را بر خود دارد که آن نیز آمیخته با افسانه است. افسانه مرگ شتری که به خاطر تنومندی اش بعد از مرگ نقشی به یادمان آن بر قلم کوه به یادگار ماند.
آبشار توف شاه
در فاصله 10 کیلومتری ارتفاعات جنوبی منطقه امن حفاظت شده دنا با فاصله 5 کیلومتری از آبشار دره ناری با موقعیت بارز و منحصر به فرد در ارتفاعات صعب العبور و با ارتفاعی قریب 100 متر در موقعیت جنوب غربی قله مورد کل دنا واقع گردیده است .
آبشار کوه گل دنا
این منطقه زیبا در فاصله 8 کیلومتری شرق سی سخت و 44 کیلومتری مرکز استان قرار دارد. دهانه گاز انبری کوه گل در ارتفاع 3500 متری از سطح دریا، نمایی بسیار زیبا دارد.
غار نول
این غار در کوه گل در 20 کیلومتری منطقه سی سخت شهرستان دنا واقع شده است. غار نول با طول 80 متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب های مختلف بوده و از نظر زمین شناسی حائز اهمیت می باشد.
آبشار تنگه نمک
این آبشار زیبا در فاصله 5/8 کیلومتری شرق سی سخت و در انتهای کوه گل قرار دارد. آبشار از تنگه ای به همین نام به پائین سرازیر می شود.
(فیلم) جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی رشت و انزلی
