اِستیوِن ویلیام هاوکینگ یا استفن هاوکینگ (انگلیسی: Stephen William Hawking; i /ˈstiːvən ˈhɔːkɪŋ/ ؛ زادهٔ ۸ ژانویهٔ ۱۹۴۲ – درگذشته ۱۴ مارس ۲۰۱۸) فیزیکدان نظری، کیهان شناس و نویسندهٔ انگلستانی و مدیر تحقیقات مرکز کیهان شناسی نظری در دانشگاه کمبریج بود که بیش از چهل سال، سابقه فعالیت علمی داشت. کتاب ها و همایش هایش او را به یک چهرهٔ محبوب، تبدیل کرده بود. او عضو جامعهٔ سلطنتی هنر و نیز، عضو ثابت جامعهٔ آکادمی پاپتیکال علوم (Pontifical Academy of Sciences) بود و در سال ۲۰۰۹ مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا را گرفت. هاوکینگ، سی سال، از ۱۹۷۹ تا یکم اکتبر ۲۰۰۹، دارندهٔ کرسی ریاضیات لوکاس بود. وی به خاطر فعالیت در کیهان شناسی و گرانش کوانتومی به ویژه دربارهٔ سیاه چاله، شناخته شده است. کتاب تاریخچه زمان او که با رکوردی ۲۳۷ هفته ای پرفروش ترین کتاب در بریتانیا باقی ماند و علاوه بر آن هفته ها در صدر پر فروش ترین کتاب های ساندی تایمز بود که باعث شهرتش شد. همچنین، کتاب طرح بزرگ او که در اواخر سال ۲۰۱۰ به چاپ رسید پس از چند روز به یکی از پرفروش ترین کتاب های آمازون تبدیل شد. که تعجب وی را از فروش آن برانگیخت. کتاب جهان در پوست گردو او نیز از پر فروش ترین کتاب های علمی بود که به نوعی ادامه کتاب تاریخچه زمان طبق گفته خودش بود و آن نیز یکی از کتاب های محبوب وی به شمار می رفت. هاوکینگ دچار بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک بود و از هر گونه حرکت ناتوان بود؛ نه می توانست بنشیند، نه برخیزد، و نه راه رود. حتی قادر نبود دست و پایش را تکان بدهد یا بدنش را خم و راست کند و حتی توانایی سخن گفتن نیز نداشت. وی، با وجود توانایی های فراوان در کیهان شناسی، جایزه نوبل نگرفت. وی قبل از مرگش گفت: «زندگی هر چه قدر هم که مشکل به نظر بیاید، باز هم می توانید در کاری موفق باشید. تنها نکته این است که هرگز تسلیم نشوید».
تولد و کودکی استفن هاوکینگ
استیون هاوکینگ در ۸ ژانویهٔ ۱۹۴۲ در شهر دانشگاهی آکسفورد از فرانک و ایزابل هاوکینگ زاده شد. استیون در روزهای جنگ جهانی دوم به دنیا آمد. خانهٔ والدین وی در هایگیت در شمال لندن واقع بود. فرانک و ایزابل هاوکینگ، برای اطمینان یافتن از تولد بدون خطر و سالم نخستین فرزندشان تصمیم گرفتند پیش از به دنیا آمدن او موقتاً به آکسفورد بروند. ایزابل در آکسفورد پسرش را به سلامت به دنیا آورد. این روز مصادف بود با سالروز مرگ گالیله، که دقیقاً سیصد سال پیش از آن، در ۱۶۴۲ اتفاق افتاده بود. بنابر تصادفی دیگر، نیوتون حدود همان روزها در همان سال به دنیا آمده بود. وی از همان زمان به علم ریاضیات علاقه داشت و آرزوی دانشمند شدن را در سر می پروراند، اما در مدرسه یک شاگرد خودسر و به خصوص بدخط شناخته می شد. او هرگز خود را در محدوده کتاب های درسی مقید نمی کرد، بلکه چون با مطالعات آزاد سطح معلوماتش از کلاس بالاتر بود همیشه سعی داشت در کتاب های درسی اشتباهاتی را یافته و با معلمان به جروبحث بپردازد. پدر و مادرش از طبقه متوسط بودند و زندگی ساده در خانه ای شلوغ و فرسوده اما مملو از کتاب، عادت به مطالعه را در فرزندانشان تقویت می کرد. فرانک پدر خانواده پزشک متخصص در بیماری های مناطق گرمسیری بود و به همین جهت نیمی از سال را به سفرهای پژوهشی در مناطق آفریقایی می گذراند. این غیبت های متوالی برای بچه ها چنان عادی شده بود که تصور می کردند همه پدرها چنین وضعی دارند. در عین حال غیبت های پدر نوعی استقلال عمل و اتکا به نفس در بچه ها ایجاد می کرد. در سن هشت سالگی، هاوکینگ و خانواده اش به شهر سنت آلبنز، شهری در ۳۲ کیلومتری شمال لندن رفتند. استیون در آنجا به بهترین مدرسهٔ محلی رفت و از همان آغاز، نبوغ خود را نشان داد. استیون به علوم طبیعی علاقه مند شد و حتی یک آزمایشگاه علمی در خانه دایر کرد. استعداد پنهان وی به یک تکان و ضربه نیاز داشت تا خود را آشکار کند. این اتفاق در شانزده سالگی او افتاد، که در حال آماده شدن برای امتحانات اِی لِوِل بود. در سال ۱۹۵۸ پدر هاوکینگ به یک سمت تحقیقاتی در هند گمارده شد و خانواده تصمیم گرفت دست به ماجراجویی بزند و تا هند با اتومبیل خود برود. اما یک اتفاق نومیدکنندهٔ بزرگ رخ نمود، همهٔ اعضای خانواده نمی توانستند در این سفر شرکت کنند و باید استیون را باقی می گذاشتند تا امتحان های اِی لِوِل خود را بدهد و نزد خانوادهٔ همفری، که از دوستان نزدیک شان بودند، ماند. جاگذاشته شدن هاوکینگ از سوی خانواده اش ممکن است هر تأثیری بر او نهاده باشد، اما باعث شد نفوذ نیروی خرد وی در زندگی اش برانگیخته و تحریک شود. پدرش از وی خواسته بود به مطالعهٔ زیست شناسی بپردازد، تا حرفهٔ او را از حوزهٔ پزشکی تعقیب کند. استیون بیشتر به ریاضیات گرایش و علاقه داشت، که در این درس از همه بهتر بود؛ اما پدرش ریاضی خواندن را راه پیمودن به سوی بن بست می دانست که فقط به تدریس ختم می شود. سرانجام آنان به سازش رسیدند، قرار شد. استیون ریاضیات، فیزیک و شیمی را مطالعه کند. وی تمام تلاش و دقت خود را وقف درس هایش برای امتحان اِی لِوِل کرد، یک امتحان اولیه هم برای آزمون ورودی آکسفورد در پیش داشت که هدف آن شرکت در آزمون واقعی سال بعد بود. در اتفاقی نامنتظره، استیون از پس امتحان آکسفورد چندان خوب برآمد که یک کمک هزینهٔ تحصیلی به او اعطا شد.
تحصیلات عالی استفن هاوکینگ
استیون هاوکینگ در هفده سالگی به کالج دانشگاه آکسفورد وارد شد تا در آن جا به تحصیل علوم طبیعی، با تأکید بر فیزیک بپردازد. او از همان زمان به اخترفیزیک و کیهان شناسی علاقه مند شد زیرا در خود کنجکاوی شدیدی می یافت که به رمز و راز ستارگان و آغاز و انجام کیهان پی ببرد. سال های دهه ۶۰ عصر طلایی کشف فضا، پرتاب اولین ماهوارهها و سفر فضانوردان به کره ماه بود و بازتاب این وقایع تاریخی در رسانه ها جوانان را مجذوب می کرد. به علاوه، استیون از کودکی عاشق رمانهای علمی تخیلی بود و مطالعه آن ها نیز بر اشتیاق او به کسب معلومات بیشتر در فیزیک، نجوم و علوم دیگر می افزود. بسیاری از دانشجویان سال اول حدود یک سال و نیم از استیون هفده ساله بزرگ تر بودند، و کسانی هم تا سه سال مسن تر، و دو سال خدمت سربازی خود را هم طی کرده بودند. وی قسمت عمدهٔ وقت خود را در سال اول در اتاقش می گذرانید. علائق هاوکینگ متوجه دنیای بزرگ تر پیرامونش بود، و این حوزه را به دقت و مشتاقانه مطالعه می کرد، حتی تا انجام رصدهای شبانه هم پیش می رفت. وی در آستانهٔ امتحانات نهایی یک شب را تا صبح نخوابید، و در نتیجه پاسخ تعدادی از سؤال ها را به هر ترتیبی که شده، داد. نمره های نهایی اش در مرز بین اول و دوم قرار گرفت. مطابق معمول در این مورد، برای مصاحبه فراخوانده شد تا در مورد سرنوشتش تصمیم بگیرند. در این هنگام اعتماد به نفس ویژهٔ وی برگشته بود. وقتی دربارهٔ برنامه هایش از او پرسیدند، پاسخ داد: «اگر شاگرد اول شوم به کمبریج راه پیدا می کنم. اگر شاگرد دوم شوم در آکسفورد خواهم ماند. از این رو انتظار دارم مرا شاگرد اول کنید.»
زمینه های پژوهشی استفن هاوکینگ
رساله دکترای استیون هاوکینگ با عنوان «خواص جهان های در حال بسط» در سال ۱۹۶۶ نوشته شده است و در دسترس عموم قرار دارد. هاوکینگ در ۲۴ سالگی زمانی که دانشجوی فوق لیسانس هال ترینیتی کمبریج بود این پژوهش ۱۳۴ صفحه ای را نوشت. زمینهٔ پژوهشی اصلی وی کیهان شناسی و گرانش کوانتومی است. از مهم ترین دستاوردهای وی مقاله ای است که به رابطهٔ سیاه چالهها و قانون های ترمودینامیک می پردازد. او نشان می دهد که سیاه چاله ها بعد از مدتی به وسیلهٔ زوج های ذرات مجازی که در افق رویداد آن تشکیل می شود، نابود می شوند که همین زوج ذرات پیش بینی می کند که سیاه چاله ها باید امواجی از خود تابش کنند، که امروزه این امواج به نام تابش هاوکینگ (و گاهی تابش بِکستِین-هاوکینگ) خوانده می شوند. مقالهٔ مشترک استیون هاوکینگ و پنروز که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد و ثابت می کرد که اگر نسبیت عام درست باشد و جهان دارای آن مقدار ماده که مشاهده می کنیم باشد، باید تکینگی انفجار بزرگ در گذشته رخ داده باشد. او با کیپ ثورن دربارهٔ اینکه ماکیان ایکس یک سیاهچاله نیست یک شرط بندی علمی داشته است. او همچنین طرف بازنده در نبرد مشهور هاوکینگ-ساسکیند است.
ازدواج استفن هاوکینگ
نخستین ازدواج هاوكینگ در همان سال با جین ویلد، دانشجوی زبان شناسی كمبریج بود؛ ازدواجی كه در سال 1991 فرجامش طلاق بود. بعد از آن هاوكینگ در 1995 با الین میسون، پرستارش ازدواج كرد. الین همسر سابق دیوید میسون، برنامه نویس نخستین ویرایش برنامه كامپیوتری بود كه هاوكینگ را قادر به برقراری ارتباط با بیرون می كرد. البته این ازدواج هم، فرجامش طلاق بود.
مرگ استفن هاوکینگ
هاوکینگ صبح روز چهاردهم مارس ۲۰۱۸ (۲۳ اسفند ۱۳۹۶) در ۷۶ سالگی در منزلش واقع در کمبریج درگذشت. فرزندانش جهت بزرگداشت او بیانیه ای منتشر کردند. خاکستر وی در کلیسای وستمینستر لندن و در نزدیکی آرامگاه آیزاک نیوتن و چارلز داروین به خاک سپرده شد. بر روی سنگ قبر وی، به وصیت خودش معادله تابش هاوکینگ که مهمترین دستاورد علمی او بود حک شده است. همچنین صدای او به صورت ضبط شده همراه با یک فایل دودویی (کد مورس) توسط یکی از فرستنده های فضایی اسپانیا به سمت یک سیاهچاله رفت.
زندگی نامه پیر لاپلاس فیزیک دان، اخترشناس و فیلسوف فرانسوی
