تسمه تایم و زنجیرتایم چه فرقی با هم دارند؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، سوال های زیادی به مانند زنجیرتایم چیست؟ و یا زنجیرتایم چه فرقی با تسمه تایم دارد همیشه در ذهن رانندگان و علاقه مندان به بحث فنی خودرو وجود دارد. خوب معلوم است که یکی زنجیر است و دیگری تسمه! اما چه تفاوتی در کاربرد و عملکردشان وجود دارد. برای یافتن جواب این سوال در ادامه با ما باشید.
در حال حاضر بیشتر خودروهای بنزینی از موتورهای چهار زمانه بهره می برند. یعنی چهار فرآیند مکش، فشرده سازی یا تراکم، زمان نیرو و زمان خروج به شکل یک سیکل چهار زمانه عمل می کنند. در این سیکل یک بار میل بادامک می چرخد و دوبار میل لنگ. این چرخش ها و روابط زمانی بینشان همان زمانبندی مکانیکی نام دارد. این فرآیند به منظور کنترل حرکت پیستون ها و سوپاپ های داخلی سیلندرها می باشد و مشخص است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند.

مقایسه تسمه تایم با زنجیرتایم

حدود پنجاه سال قبل یک موتور شش تایی توسط پونتیاگ به صورت مسطح طراحی گردید. این اولین خودروی آمریکایی ای بود که تسمه تایم از جنس لاستیک داشت. در مقایسه تسمه تایم با زنجیرتایم باید گفت که تسمه های لاستیکی بسیار آرام و بیصدا هستند. اما دچار فرسایش می شوند. و بیشتر خودروسازان توصیه می کنند که تسمه تایم در هر ۸۰ هزار مایل تعویض شود. تسمه تایم به وسیله یک سرس از قرقره ها کار می کند و به وسیله یک سری کشنده به حرکت در می آیند. این کشنده ها هم در زمان تعویض تسمه تایم باید تعویض شوند زیرا آنها هم دچار فرسودگی می شوند. حتی بیشتر مکانیک ها توصیه می کنند تا واترپمپ خودرو هم در همین زمان تعویض شود.

اما زنجیرتایم هم همان کار تسمه تایم را انجام می دهد اما دارای عمر نسبتا طولانی تری است و برخی از خودروسازان توصیه می کنند در فواصل زمانی معینی ، زنجیرتایم باید تعویض شود در صورتی که برخی از تولیدکنندگان خودرو هستند که معتقدند طول عمر زنجیرتایم برابر طول عمر خودرو می باشد. خوب زنجیر تایم همانطور که مشخص است از جنس فلز است و طبیعتا صدای بیشتری دارد. اما تجربیات نشان داده که در صورت پاره شدن زنجیرتایم صدمات به مراتب بیشتری در مقایسه با پاره شدن تسمه تایم به موتور خودرو وارد می شود. البته پاره شدن تسمه تایم هم صدمات زیادی را به خودرو وارد می کند و در کل از منظر مقایسه تسمه تایم با زنجیرتایم باید گفت که پاره شدن جفتشان هزینه های زیادی را بجا می گذارد ولی پاره شدن زنجیرتایم می تواند صدمات بسیار بیشتری داشته باشد.
صدمات پاره شدن زنجیرتایم به این شکل استه در صورت پاره شدنش، تعویض موتور از صرفه بهتری نسبت به تعمیر آن بهره می برد.

اما در سخن آخر باید اشاره کرد که به احتمال زیاد و در کل زنجیرتایم بهتر است زیرا در موتورهای دارای تسمه تایم دور موتور پایین تری را برای انتقال قدرت از میل لنگ به میل بادامک شاهد هستیم. اما زنجیرتایم می تواند قدرت بیشتری را به میل بادامک منتقل کند و همچنین عمر زنجیرتایم بسیار بیشتر است و هزینه نگهداری کمتری هم دارد. و در صورت فشار وارد نکردن زیاد به موتور خودرو، زنجیرتایم دوبرابر تسمه تایم عمر خواهد کرد.

تسمه سفت کن یا هرزگرد

همانطور که اشاره شد، تسمه تایم میل سوپاپ و میل لنگ را به یکدیگر متصل می کند، اما بین دو پولی میل لنگ و میل سوپاپ، پولی های واسطه ای به نام تسمه سفت کن یا هرزگرد نیز قرار دارند که تسمه از روی آن ها می چرخد. این قطعه که وظیفه تنظیم میزان سفت بودن تسمه و همچنین کنترل تنش و لرزش موجود در طول آن را برعهده دارد، معمولا عمری برابر با تسمه تایم داشته و توصیه می شود که همراه با تعویض این قطعه، هرزگرد نیز تعویض شود. گفتنی است که در مسیر زنجیر تایم نیز پولی های هرزگرد قرار دارند که عملکرد مطلوب آن ها مانند خود زنجیر تایم، وابستگی مستقیم به میزان، کیفیت و مرغوبیت روغن پیشرانه دارد. دقت کنید که معمولا زمان تعویض واترپمپ هم با تسمه تایم و هرزگرد یکسان است.

خرابی تسمه تایم و زنجیر تایم

با توجه به اینکه تسمه تایم وظیفه چرخاندن قطعات حیاتی پیشرانه یعنی میل لنگ و میل سوپاپ را بر عهده دارد، عملکرد مطلوب و صحت کارکرد آن، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این قطعه مصرفی است و باید پس از پیمایش معین و مدت زمان مشخصی تعویض شود، اما عوامل غیر طبیعی مختلفی می توانند باعث خرابی زودهنگام و غیرمنتظره تسمه تایم شوند؛ انواع خرابی، فرسودگی و یا پارگی این قطعه می تواند عوامل و علائم مختلفی داشته باشند که در زیر به شایع ترینِ آن ها اشاره می کنیم:

عوامل خرابی

• تنظیم نبودن
شل بودن یا تنظیم نبودن هرزگردها و خود تسمه یا زنجیر تایم، می تواند به سادگی موجب ترک خوردن، پاره شدن، کشیده شدن، ساییدگی، از جا در فتن و یا لرزش آن شود. گفتنی است که البته لرزش پیشرانه می تواند دلایل متعدد دیگری نیز داشته باشد که می توانید آن ها را در اینجا مشاهده کنید.

• هرزگردها
هر گونه خرابی بلبرینگ هرزگردها، باعث اختلال در روند چرخش این قطعه و نتیجتا چرخش نامطلوب تسمه تایم یا زنجیر تایم خواهد شد؛ این اتفاق می تواند موجب کشیده شدن و پارگی تسمه تایم شود. وجود کثیفی یا ذرات و اجزای تیز و خورنده روی سطح هرزگردها نیز باعث ایجاد فرسایش دنده ها و خرابی تسمه تایم می شود.

• سیالات
ریختن انواع سیالات خودرو از جمله روغن، گریس یا ضدیخ بر روی سطح تسمه تایم، می تواند باعث خورده و مستهلک شدن آن شود.

• دما

تغییرات دمایی شدید (دمای زیاد سرد یا زیاد گرم) می تواند تسمه تایم و زنجیر تایم را در معرض آسیب قرار داده و باعث خرابی آن ها شود. تحمل حداقل دما و حداکثر دمای بسیاری از تسمه تایم ها، به ترتیب در محدوده ۳۴ تا ۸۰ درجه سانتی گراد قرار دارد.

• فشار روغن پیشرانه

همانطور که اشاره کردیم، زنجیر تایم داخل پیشرانه قرار داشته و همانند هرزگردهای خود به روغن کاری احتیاج دارد؛ اگر به هر علتی فشار روغن درون پیشرانه کاهش یابد، هرزگردها نیز عملکرد مطلوب خود را نخواهد داشت و می توانند باعث ایجاد صدمات و هزینه های گزاف تعمیر پیشرانه شود.

علائم و نتایج خرابی

• صداهای غیرمعمول

• روشن شدن چراغ چک موتور

• استارت سخت و احتراق ناقص

• دور موتور غیر طبیعی

• خرابی و شکستن پیستون و کج شدن سوپاپ

• افزایش میزان دود خروجی از اگزوز

جلوگیری از مشکلات خرابی تسمه تایم و زنجیر تایم

مسلما شما هم شنیده اید که پیشگیری بهتر از درمان است و همانطور که دیدید این موضوع در مورد تسمه تایم و زنجیر تایم نیز صدق می کند؛ در حقیقت با توجه به هزینه های تعمیر گزافی که ممکن است در پی عدم تعویض به موقع یک تسمه تایم یا زنجیر تایم رخ دهد، اقدام منطقی این است که همواره به این قطعه توجه داشته باشید. تسمه تایم یک قطعه مصرفی بوده و زمان تعویض آن برای هر خودرو متفاوت است؛ لذا ایده آل ترین زمان برای تعویض آن در دفترچه اختصاصی خودرو شما ذکر شده است و باید بر اساس زمان بندی توصیه شده توسط کمپانی سازنده خودرو خود اقدام کنید. زمان مناسب تعویض تسمه تایم خودروهای مختلف معمولا بین ۴۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر تعیین می شود، اما با توجه به اهمیت سلامت و صحت عملکرد این قطعه، توصیه می کنیم حتی الامکان در هر بار مراجعه خود به تعمیرگاه ها برای انجام سرویس های دوره ای، حتما بخواهید که وضعیت تسمه تایم نیز توسط مکانیک بازدید شود.