دهانه رحم، پایین رحم در بالای واژن قرار دارد. اگر سرطان دهانه رحم به موقع و با انجام تست پاپ اسمیر شناسایی شود، بیمار شانس بیشتری برای درمان خواهد داشت. علاوه بر این، تست پاپ اسمیر این امکان را به بیمار میدهد که هرگونه تغییر غیر طبیعی در سلول‌های دهانه رحم تشخیص داده شود و پزشک از ابتلای بیمار به سرطان در آینده جلوگیری کند. تشخیص زودهنگام این سول‌های غیر طبیعی با آزمایش پاپ اسمیر اولین قدم برای توقف این نوع از سرطان است.
این تست همانطور که گفته شد به هدف غربالگری سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پاپ اسمیر معمولا همراه با معاینه لگن برای بیمار انجام میشود. در خانم‌های بالای 30 سال ممکن است با آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) انجام گیرد. ویروس HPV نوعی عفونت شایع مقاربتی است که می‌تواند منجر به سرطان دهانه رحم شود. در برخی از مواقع آزمایش HPV ممکن است به جای تست پاپ اسمیر انجام گیرد.
متخصصین توصیه می‌کنند که خانم‌ها باید هر سه سال یکبار از 21 سالگی تست پاپ اسمیر را انجام دهند. زیرا، ممکن است برخی از خانم‌ها در معرض خطر ابتلا به سرطان یا نوعی عفونت باشند. در موارد زیر گاهی پزشک صلاح می‌داند که تست به‌صورت مکرر انجام شود:
HIV مثبت دارید.
سیستم ایمنی شما به دلیل شیمی درمانی یا پیوند عضو ضعیف شده است.
اگر بالای 30 سال داشته باشید و طی این مدت در آزمایشات انجام گرفته نتایج غیر طبیعی مشاهده نشده است.
در صورت ترکیب با دیگر آزمایشاتی مانند تست HPV ممکن است هر 5 سال یکبار نیاز به چنین آزمایشی داشته باشید.
به‌طور کلی پزشکان توصیه می‌کنند که تست پاپ اسمیر هر سه سال یکبار برای خانم‌ها 21 تا 65 سال باید تکرار شود. در صورتی که این تست همراه با آزمایش HPV انجام گیرد، خانم‌های بالای 30 سال می‌توانند هر 5 سال یکبار این تست را انجام دهند. اگر بیمار عوامل خطرسازی داشته باشد، پزشک بدون توجه به سن بیمار انجام مکرر پاپ اسمیر را توصیه خواهد کرد. این عوامل خطرساز به شرح زیر است:
سلول‌های پیش سرطانی تشخیص داده شده باشد.
در معرض دی اتیل استیل بسترول قبل از تولد باشید.
دچار عفونت HIV باشید.
دچار ضعف سیستم ایمنی به دلیل پیوند عضو، شیمی درمانی یا استفاده مزمن از کورتیکواستروئیدها هستید.
سابقه مصرف سیگار را دارید.
در موارد خاص پزشک تصمیم به توقف آزمایش تست پاپ اسمیر می‌گیرد که این موارد به شرح زیر است:
پس از هیسترکتومی
پس از هیسترکتومی (برداشتن رحم از جمله دهانه رحم) باید از پزشک خود سوال کنید که نیازی به تست پاپ اسمیر دارید یا خیر. اگر هیسترکتومی برای شرایط غیر سرطانی مانند فیبروم انجام شده باشد، ممکن است بتوانید این تست را متوقف کنید؛ اما، در صورتی که هیسترکتومی برای شرایط سرطانی انجام شده باشد، پزشک ممکن است ادامه این تست‌ها را به بیمار توصیه کند.
افزایش سن
پزشکان معتقدند افرادی که آزمایشات منفی تا سن 65 سالگی داشته‌اند، می‌توانند از سن 65 سالگی تست‌ها را متوقف کنند.
عوارض و خطرات ناشی از تست پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر روشی مطمئن برای غربالگری سرطان دهانه رحم است. با این حال ممکن است خطاهایی در این آزمایش وجود داشته باشد و بیماران نتایج کاذب منفی را شاهد باشند. در حقیقت به این معنی که آزمایش نشان میدهد که هیچ ناهنجاری وجود ندارد، حتی اگر سلول‌های غیر طبیعی وجود داشته باشد. نتیجه منفی کاذب به این معنی نیست که اشتباهی در روند آزمایش رخ داده است.
عواملی که می‌تواند منجر به نتیجه منفی کاذب شود به شرح زیر است:
عدم وجود سلول‌های کافی
تعداد کم سلول‌های غیر طبیعی
وجود خون یا سلول‌های التهابی که سلول‌های غیر طبیعی را پوشانده است.
با این حال اگر سلول‌های غیر طبیعی در یک آزمایش تشخیص داده نشود، در آزمایشات بعدی قطعا نشان داده خواهد شد.
جهت اطمینان از موثر بودن نتایج تست پاپ اسمیر قبل از آزمایشات به نکات زیر توجه داشته باشید:
دو روز قبل از انجام تست پاپ اسمیر از رابطه جنسی، دوش گرفتن، داروهای واژینال، فوم‌ها، کرم‌ها یا ژل‌های اسپرم کش باید خودداری کنید؛ چراکه، ممکن است سلول‌های غیر طبیعی شسته و پنهان شوند.
تا حد امکان توصیه میشود که طی قاعدگی این تست را انجام ندهید و پس از اتمام قاعدگی اقدام کنید.
تست پاپ اسمیر در مطب پزشک انجام میشود و تنها چند دقیقه طول خواهد کشید. می‌بایست به پشت روی تخت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. پاشنه‌های پا در قسمتی به نام رکاب قرار دارد. پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را به آرامی در واژن قرار میدهد. اسپکولوم دیواره‌های واژن را از یکدیگر جدا می‌کند تا پزشک به راحتی بتواند دهانه رحم را مشاهده کند. قرار دادن اسپکولوم ممکن است باعث ایجاد احساس فشار در ناحیه لگن شود. سپس پزشک با استفاده از یک برس نرم و دستگاه صاف‌کننده مسطح به نام اسپاتول نمونه‌هایی از سلول‌های دهانه رحم را خارج می‌کند.
بعد از انجام تست پاپ اسمیر می‌توانید بدون هیچ محدودیتی فعالیت‌های عادی و روزمره خود را داشته باشید. بسته به نوع آزمایش پاپ، نمونه سلول جمع‌آوری شده از دهانه رحم به ظرف مخصوص منتقل میشود. نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل می‌شوند و در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخصه‌هایی در سلول‌ها که نشانه‌دهنده سرطان یا وضعیت پیش سرطانی است مورد بررسی قرار گیرد.
آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند پزشک را از وجود سلول‌های مشکوک که نیاز به آزمایش بیشتری دارند، آگاه کند.
نتایج طبیعی
اگر تنها سلول‌های طبیعی در دهانه رحم طی آزمایش پاپ اسمیر مشاهده شده باشد، گفته میشود که نتیجه تست منفی است. در این مواقع خانم دیگر نیاز به آزمایشات بیشتر برای بررسی نخواهد داشت.
نتایج غیرطبیعی
اگر سلول‌های غیرطبیعی در طول آزمایش پاپ اسمیر کشف شود، در این مواقع گفته میشود که نتیجه تست مثبت است. این نکته را به یاد داشته باشید که نتیجه مثبت به این معنی نیست که فرد به سرطان دهانه رحم مبتلاست. معنی نتیجه مثبت به این بستگی دارد که چه نوع سلولی در آزمایش کشف شده است. در ادامه برخی از اصطلاحات پزشکی ذکر میشود که ممکن است برای کشف سلول‌های غیرطبیعی به کار برده شود:
سلول‌های سنگفرشی آتیپیک (ASCUS)
سلول‌های سنگفرشی، نازک و مسطح‌اند و در دهانه رحم سالم رشد می‌کنند. اگر در تست پاپ اسمیر سلول‌های سنگفرشی به‌صورت غیرطبیعی نشان داده شود، به معنی وجود سلول‌های پیش سرطانی نیست. پزشک در این مواقع تجزیه و تحلیل می‌کند تا وجود ویروس‌هایی مانند انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را که باعث ایجاد سرطان می‌شوند مورد بررسی قرار دهد. اگر هیچ ویروس خطرناکی وجود نداشته باشد، سلول‌های غیرطبیعی که در نتیجه آزمایش مشاهده می‌شوند، نگران‌کننده نیستند. در صورت وجود ویروس‌های خطرناک به آزمایشات بیشتری نیاز خواهد بود.
ضایعه داخل اپیتلیال سنگفرشی
این اصطلاح برای نشان دادن نتیجه غیرطبیعی و احتمال وجود سلول‌های پیش سرطانی در تست پاپ اسمیر به کار برده میشود. اگر تغییرات چندانی مشاهده نشود، به این معنی است که وجود سلول‌های پیش سرطانی فاصله زیادی تا ایجاد سرطان دارند. اگر تغییرات زیادی ایجاد شده باشد، احتمال بالایی وجود دارد که این تغییرات زودتر به سرطان تبدیل شود. علاوه بر این، راهکارهای تشخیصی بیشتری برای بیماران انجام خواهد گرفت.
وجود سلول‌های غده‌ای غیرطبیعی
سلول‌های غده‌ای مخاط تولید می‌کنند و در دهانه رحم و داخل رحم رشد خواهند کرد. سلول‌های غده‌ای ممکن است غیرطبیعی به نظر برسند. اما مشخص نیست که آیا آنها سرطانی‌اند یا خیر. برای تعیین این مورد و اهمیت آنها نیاز به آزمایشات بیشتری خواهد بود.
سلول آدنوکارسینوما
این نتیجه به این معنی است که سلول‌ها در تست پاپ اسمیر به قدری غیرطبیعی به نظر می‌رسند که متخصص تقریبا از ابتلا بیمار به سرطان مطمئن است. سرطان سلول سنگفرشی به سرطان‌هایی اطلاق میشود که در سلول‌های سطح صاف واژن یا دهانه رحم ایجاد میشود. آدنوکارسینوما به سرطان‌های ایجاد شده در سلول‌های غده اشاره دارد. در صورت وجود چنین سلول‌هایی پزشک بررسی‌های لازم را انجام میدهد. اگر تست پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است روشی به نام کولپوسکوپی را با استفاده از یک ابزار بزرگنمایی مخصوص (کولپوسکوپ) برای بررسی بافت‌های دهانه رحم، واژن و فرج انجام دهد.همچنین ممکن است از هر ناحیه‌ای که غیر طبیعی به نظر برسد نمونه‌گیری انجام دهد. سپس نمونه برای تجزیه و تحلیل و تشخیص قطعی به آزمایشگاه فرستاده میشود.
در نتیجه پاپ اسمیر Nilm به این معنی است که هیچ سلول سرطانی یا سایر سلول‌های غیرطبیعی روی سطح یا بافتی که دهانه رحم را می‌پوشاند، وجود ندارد. احتمال تغییرات سلولی که نشان‌دهنده التهاب یا عفونت است، وجود دارد.
این آزمایش نشان میدهد که آیا تغییرات غیرطبیعی سلولی ناشی از تغییرات HPV است یا خیر. برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی باعث ایجاد زگیل تناسلی و برخی دیگر منجر به سرطان دهانه رحم می‌شوند. عفونت HPV که باعث نتیجه غیرطبیعی پاپ اسمیر می‌شوند، با انواع دیگر HPV که منجر به زگیل‌های قابل مشاهده شده‌اند، درمان متفاوتی دارد.
معمولا از یک کاردک کوچک برای نمونه برداری سلول‌ها از دهانه رحم طی آزمایش پاپ اسمیر استفاده می‌کنند. ممکن است زمانی که سلول‌ها را خارج می‌کنند، خراش خفیفی را احساس کنید یا حتی ممکن است هیچ احساسی نداشته باشید.همچنین امکان مشاهده مقداری لکه بینی یا خونریزی وجود دارد. چنین معایناتی نباید درد داشته باشد؛ اما ممکن است منجر به احساس ناخوشایندی شود.
در اغلب موارد مشکلی برای رابطه جنسی بعد از پاپ اسمیر ندارید. در واقع پس از انجام آن شما هیچ منعی برای فعالیت‌های عادی خود نخواهید داشت. با این حال برخی از علائم پس از انجام این تست رخ میدهد که تنها در این صورت باید از رابطه جنسی تا زمان بهبودی خودداری کنید:
خونریزی کم، طبیعی است؛ اما اگر بیش از حد باشد باید این مورد را با پزشک در میان بگذارید.
ترشحاتی با بوی بد خارج میشود.
تب و لرز دارید.
دچار درد در شکم شده‌اید.
