رنگ صدا چیست؟
آشنایی و درک خوب از «تیمبر» برای اهالی موسیقی خصوصا خواننده ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یک خواننده باید به گونه ای با کیفیت های مختلف صوتی آشنا باشد که بتواند در یک قطعه موسیقی تن های مختلف یا رنگ صداهایی متناسب با قطعه را تولید کند. شاید برخی اصطلاحات برای توصیف صدای خوانندگان برای شما آشنا باشد، اصطلاحاتی مثل صدای سیگاری، صدای ابریشمی، صدای زنگ دار، صدای گرم، صدای حجیم وغیره. این اصطلاحات سعی دارند تا به رنگ صدای فرد اشاره کنند.
چه خواننده باشید، چه گوینده و چه اینکه بخواهید با صدای تان هنگام صحبت کردن روی مخاطب تاثیر بگذارید، می توانید با تولید رنگ صداهای مختلف، آن احساسی را که می خواهید به صدای تان یا موسیقی تان پیوند بزنید.
اشتباه نکیند! منظورمان این نیست که با احساس بخوانید. بلکه باید بدانید که چطور یک صوت مورد استفاده قرار می گیرد تا بتواند احساس مورد نظر را تولید کند.
موج صوتی که هر فردی هنگام خواندن یک نت تولید می کند با فرد دیگری فرق دارد و این به چندین عامل مختلف بستگی دارد که یکی از آن ها تنفس است.
رنگ صوتی به شکل «موج صوتی» بستگی دارد. که با تاثیر گرفتن از تعداد زیادی از امواج فرعی (overtones)، دارای تنوع می شود. فرکانس و شدت این امواج در تعیین رنگ صدا تاثیر گذار است.
رنگ صدا یا تیمبر در موسیقی
موسیقی دانان به دو صورت رنگ صوتی های متنوع ایجاد می کنند. اول انتخاب ساز است. هر ساز رنگ صوتی مخصوص به خودش را دارا است که آهنگساز با توجه به آن، از ساز به خصوصی برای اجرای بخشی از یک قطعه موسیقی استفاده می کند. دوم استفاده از فرکانس های مختلفی است که هر ساز می تواند ایجاد کند.
هر نتی که توسط یک آلت موسیقی تولید می شود یک موج پیچیده صوتی است که بیش از یک فرکانس خاص را در خود دارد.
نکته جذابی که در خصوص رنگ صدای ساز ها وجود دارد این است که اگر یک ساز مشخص توسط چند نوازنده نواخته شود، رنگ های صوتی متفاوت تولید خواهد شد. اندکی تفاوت در شیوه تولید صوت می تواند بر رنگ صدا تاثیر بگذارد. یک مثال خوب برای این موضوع در عالم موسیقی معروف است به «حمله و نابودی» (attack and decay)، وقتی که نوازنده به سیم گیتار زخمه می زند یا روی کلاویه های پیانو ضربه می زند، ابتدا صدایی بلند تولید می شود که به سرعت رو به نابودی می رود و محو می شود. اینکه هر نوازنده چگونه و با چه قدرتی به سیم زخمه بزند یا بر کلید های پیانو ضربه بزند، بر رنگ صوتی تولید شده مؤثر است و این چنین است که یک ساز در دست دو نوازنده دارای دو رنگ صوتی متفاوت می شود.
آیا جنس و رنگ صدا همان رزونانس صداست؟
اصطلاح رنگ و تن صدا به توانایی تعیین تفاوت بین یک صدا با صدای دیگر یا یک ساز با ساز دیگر اشاره دارد و با کلمات زیر توصیف می شود: گرم، زنگ دار، روشن یا تیره.
برای مثال تفاوت بین ویولن و پیانو در این است که نواختن آن ها میزان صدا و زیر و بمی یکسانی را تولید می کند، اما در تُن های مختلف. پیانو تن گرم تولید می کند، درحالی که ویولن تن روشن دارد. با این حال، تُن صدا را با بلندی صدا یا زیر و بمی آن اشتباه نگیرید.
حتی اگر دو خوانندۀ مختلف در حال خواندن آهنگی با بلندی صدای مشابه و زیر و بمی مشابه باشند، بازهم می توانید از طریق تن صدا و رنگ صدایشان، تفاوتشان را متوجه شوید.
به یاد داشته باشید که احساسات یا حال و هوایی که می خواهید ابراز کنید، تن صدای شما را تغییر می دهد. در این فرآیند، رزونانس، تُن شما را خلق می کند.
رزونانس صدا چگونه بر رنگ صدای شما تاثیر می گذارد؟
- رزونانس شامل ارتعاشاتی است که با استفاده از دهان، بینی و گلوی شما تن صدا را ایجاد می کند.
- اگر می خواهید صدای خاصی را بسازید، ابتدا به نوع قسمت هایی فکر کنید که برای ساخت آن صدا استفاده می کنید.
- از طرف دیگر، اگر می خواهید از یک خوانندۀ سبک کانتری تقلید کنید اما شبیه یک خواننده با سبک دیگری می خوانید، باید متوجه این تفاوت بشوید و بدانید که مسیر را اشتباه می روید.
- حس کنید که مغز شما چگونه تنفس شما را کنترل می کند و شما چگونه از شکل های مختلف ماهیچه هایتان برای ساختن تن های مختلف استفاده می کنید.
- با ااستفاده از انرژی و تلاش، صدای خود را به تنفستان متصل کنید تا تُن خوبی بسازید.
- با تُن های شفاف صدا ، ارتعاشات قوی را تولید می کنید که می توانید آن ها را بسته به بالا یا پایین بودن نت، روی سر یا تمام صورت خود حس کنید.
تُنِ خوانندگی در کیفیت صدای شما چه اهمیتی دارد؟
حقیقت این است که پاسخ دادن به سوال “تُن صدای خوب چیست” دشوار است. اما اگر سعی کنید آن را در خالص ترین شکل تصور کنید، یک صدای خوش رنگ و جذاب با تکنیک های صداسازی خوب تولید می شود. اگر قدرت صدای خود را تنظیم و تراز کنید، تُن پایدار و خوشایندی خواهید داشت. شما می توانید با این فرآیند بازی کنید و ایجاد تغییرات جدید را امتحان کنید تا نتیجه ای شگفت انگیزتر بگیرید.
اجزای یک تکنیک صداسازی خوب و هدفمند که یک صدای عالی را ایجاد می کند شامل رجیسترهای متعادل و یک تکنیک نفس گیری کارآمد است. معلومات و شناخت خوب از منبع رزونانس شما و تسلط بر حنجره و فشرده سازی کافی روی تارهای صوتی نیز از دیگر اجزای یک تکنیک خوب هستند.
طنین در صدا
زمانی که فردی آواز می خواند، طنین صدایش تحت تاثیر محدودیت و یا باز شدن بخش های مختلف از دستگاه صوتی می باشد مانند زبان و گلو. حالت ایستایی و کنترل تنفس نیز نقش مهمی دارد.
بیشتر خواننده ها با نوع صدای خودشان آشنا هستند، ممکن است صدای آن ها سوپرانو، آلتو، تنور و یا بم باشد و این دسته بندی ها مرتبط با طنین صدا هستند. درک این که کدام موج صوتی بالا، پایین و یا سطح متوسط می باشد می تواند به شما کمک کند تا صدای خودتان را تشخیص دهید.
صدای شما در زمان صحبت کردن نیز طنین خودش را دارد. موج های صدای خاص شما در زمان صحبت کردن نیز باعث تمایز صدای شما می شود. نمونه های رایج از طنین در صدا ، شامل صداهای گرم، تیره، آرام ، صاف و یا شفاف می باشد.
صدای سلن دیون با نام یک صدای مخملی شناخته می شود در حالی که صدای فردی مانند الا فیتزگرالد بیشتر یک صدای دودی دارد.
ویبراتو نیز یکی از روش های شناسایی طنین در صدا می باشد. این حالت باعث می شود که نوت های بلند که حفظ می شوند حالت طنین زیبایی داشته باشند و فرکانس و تون آن را تغییر می دهد
بهبود صدا
حالا که شما معنی رنگ را شناسایی کرده اید، چطور می توانید از آن در موسیقی خودتان استفاده کنید؟ یکی از بهترین روش ها برای بهبود طنین صدای خودتان به عنوان یک خواننده، کار کردن با یک مربی صوتی و یا استفاده از دوره های آموزشی می باشد- یعنی کمک گرفتن از کسی که درک خوبی از طنین و کاربرد آن دارد.
یک مربی آواز میتواند به شما کمک کند تا کیفیت متفاوت صدای خودتان را شناسایی کنید. آن ها به شما کمک می کنند تا بتوانید صدای خودتان را تنظیم کنید و به گام و طنین مورد نظر خودتان برسید تا حتی در زمان صحبت کردن نیز صدای مطلوب خودتان را داشته باشید.
اما شما باید همیشه در نظر داشته باشید که صدای شما بسیار خاص است و هر کس باید بتواند از طنین و صدای خاص خودش استفاده کند. شما خواه یک موسیقی دان باشید و یا یک خواننده، باید تلاش کنید اثر متمایزی نسبت به دیگران داشته باشید تا دیگران بتوانند تفاوت شما با دیگران را تشخیص دهند.
عواملی که بر رنگ صدا تاثیر می گذارند
اینکه چه عواملی روی رنگ صدا تاثیر می گذارند بسیار متنوع و گوناگون است و بستگی به این دارد که از چه سازی خارج می شود. برای مثال روشی که شخصی هوا را به درون سازدهنی وارد می کند، روی فرکانس های صوتی ایجاد شده تاثیر می گذارد و همین موضوع باعث می شود که به گونه ای منحصر به خودش به گوش برسد و در نتیجه رنگ صوتی متمایزی خواهد داشت. عواملی چون، شدت و کیفیت هوای وارد شده به ساز، کنترل تنفس، وضعیت بدن نسبت به ساز، از جمله عواملی هستند که روی رنگ صدای سازدهنی اثر می گذارند. کوچک ترین تفاوت ها در فرکانس یا بسامد صوت، عاملی مهم در تعیین رنگ صوتی است.
شکل ظاهری ساز و یک مشخصه دیگر که به آن پوش یا انولوپ می گویند، بر رنگ صدای یک ساز تاثیر می گذارد. انولوپ (envelope) تعیین می کند که صدا چگونه به وجود می آید و چه مراحلی را طی می کند تا به گوش برسد و سپس در فضا محو شود. در ویدیوی زیر یک نت واحد توسط چندین ساز موسیقی نواخته می شود. شما می توانید ببینید که هر ساز موج صوتی متفاوتی را ایجاد می کند.
چطور جنس صدای خود را با استفاده از تمرین تنالیته ی صدا، شیرین کنید ؟
با تمرینات تنالیتۀ صدا می توانید به کیفیت حرفه ای در تن صدا برسید. اما چگونه می توانید تن صدای خوبی داشته باشید؟وضوح و شفافیت صدای شما در تن صدایتان شامل دو بخش اصلی زیر است:
- منبع تن صدای شما
- تارهای صوتی شما که شامل فضاهایی است که صدا در آن ها طنین انداز می شود: در گلو، سر یا دهان.
برای ایجاد یک صدای غنی و خوب، شما باید:
تن صدای خود را متعادل کنید
- تن صدای واضح و با کیفیت را از طریق تارهای صوتی خود تولید کنید.
- سعی کنید رزونانس صدای خود را در گلو، سر و دهانتان متعادل و پایدار کنید.
- راه ایجاد تعادل در تن صدای شما، انجام تمرینات صحیح صداسازیست که برای این موضوع طراحی شده اند.
- اگر حنجرۀ شما بسیار به بالا یا پایین حرکت می کند، پس درست نمی خوانید.
- صدا در تارهای صوتی تولید شده و در سر، دهان و گلوی شما به سمت بالا حرکت می کند، بنابراین کیفیت تن صدایتان بسته به تعادل هر حفره تغییر می کند.
- رزونانس ها، یاهمان میزان صدایی که در سر، دهان و گلوی شما طنین انداز می شود را متعادل کنید.
- برخی از تمرینات تنالیتۀ صدا می تواند به شما بیاموزد که چگونه این نسبت ها را تفکیک کنید و کیفیت تن صدایتان را جوری که می خواهید تغییر دهید.
- شما می توانید رزونانس صدا را هنگام آواز خواندن، با انجام تمرین های مناسب، متعادل کنید. اگر این را یاد بگیرید، صدایی غنی و متعادل خواهید داشت که در خواندن تمامی نت ها کیفیت تن صدای خوبی دارد.
- شما می توانید با تن ها و رنگ های مختلف صدا آواز بخوانید.
- با تمرکز روی ارتعاشات و حسی که هر نت ایجاد می کند، رنگ صدای خود را متعادل کنید.
- وقتی دامنۀ کامل صدای خود را اجرا می کنید، متوجه تغییراتی در تعادل رزونانس های صدا می شوید. پایین ترین نت ها بیشتر در دهان و گلو حس می شوند، در حالی که نت های بالاتر بر روی سر تأثیر می گذارد و به میزان کمتری در دهان حس خواهند شد.
تمرینات مربوط به کنترل و تعادل رنگ صدا در خواندن را انجام دهید
شما می توانید تن خواندن خود را با صاف ایستادن کنترل کنید. سپس، ریه های خود را با هوا به شکلی بسیار عمیق پر کنید، جوری که مجبور شوید همزمان با فشار دادن دیافراگم به داخل، دنده های خود را به بیرون هول دهید. دنده های خود را در همین وضعیت نگه دارید، در حالی که شانه ها و دیافراگم شما به پایین کشیده شده اند و اجازه دهید هوا به صورت آهسته جریان پیدا کند.
در کنترل صدای خواندن، باید حنجره و گلو ریلکس باشند و ساپورت تنفس خود را حفظ کنید. بسیاری از خوانندگان با خواندن محدوده ای بین 16 تا 20 نت راحت هستند. خواننده های سوپرانو و مزوسوپرانو با نت سل سوم، خواننده های آلتو و تنوراز دو سوم، باریتون ها از نت لای سوم و باس ها از فای سوم تمرین را شروع می کنند. ( ولی شما خیلی دربند این اسامی و محدوده های صوتی نباشین )
تمرینات مربوط به پرورش تن صدا را انجام دهید
سعی کنید محدودۀ صدایتان را با استفاده از یک پیانو، گیتار یا کیبورد تعیین کنید. نت دوی میانی را روی پیانو بنوازید و بخوانید. حالا نت به نت پایین تر بروید و بخوانید و به پایین ترین نتی که می توانید اجرا کنید و نگه دارید برسید. اگر این تمرین را روزانه قبل از اجرا انجام دهید به تقویت دیافراگم شما و گسترش ظرفیت شش ها کمک می کند.
متوجه خواهید شد که وقتی صدای پر و دارای رزونانس را درگام های مختلف می خوانید چگونه به گوش می رسد. برای شناسایی رزونانس سعی کنید هوای در حال چرخش را در حفره های گلو، بینی و دهان خود تصور کنید. از پیانو به عنوان راهنما استفاده کنید و سعی کنید گام های مختلفی را بخوانید تا خود را در جهت خواندن با تن مناسب تمرین دهید.
در نت های بالا، رنگ صدای بهتر ایجاد کنید
در خواندنِ نت های بالا، با استفاده از تن آوازی خود، می توانید از دیافراگم خود برای افزایش هوایی که در اختیار حنجره قرار میگیرد استفاده کنید. برای استفاده درست ازاین حجم هوایی ،در این کار باید گلوی خود را مرتب باز کنید چون وقتی نفس خود را با حنجره تان فشرده می کنید، صدایی تولید می کنید که گویی تحت فشار و اجبار قرار دارید. وقتی احساس کردید که صدا به درستی در سینۀ شما مرتعش شده است، می توانید به طور موثری از آن در اجرای نت های بالا استفاده کنید.
شما با تمرین نحوۀ ایجاد مصوت های واضح و پرورش تنفس عمیق کنترل شده، می توانید برهوادار بودن صدا غلبه کنید. ممکن است با این مشکل مواجه شوید که فضاهای مورد استفاده در تنفس شما، فقط برای رسیدن به رزونانس بهتر استفاده می شوند. به همین دلیل مهم است که دائم فضای گلوی خود را باز کنید و زبان خود را ریلکس کنید تا تن صدای عالی بسازید.
تمرینات تقویت و پرورش صدا برای خوانندگی
