برای اینکه بتوانید جوجه کشی خود را آغاز کنید باید بدانید که تخم های مورد نظر شما دارای نطفه هستند یا خیر. نطفه سنجی تخم مرغ به روش های گوناگونی انجام می گیرد. با استفاده از روش های مختلف نطفه سنجی به راحتی هرچه تمام تر می توانید فعل و انفعالات داخل پوسته تخم مرغ را شناسایی کنید و جوجه کشی خود را به بهترین شکل به پایان برسانید.
تخم مرغ نطفه دار چیست؟
تخم مرغ بارور تخم مرغی است که اسپرم و تخم در درون شیپور با یکدیگر ترکیب شده باشند. اگر نطفه داری تخم مرغ بالا نباشد، تخم مرغ های قرار گرفته در دستگاه جوجه کشی تبدیل به جوجه نخواهند شد و غیر قابل فروش نیز می شوند. اینگونه تخم ها باید دور ریخته شوند. در این موضوع نقش خروس بسیار مهم است. خروس ها از 6 ماهگی به بعد قادر به تولید اسپرم می باشند.خروس باید بتواند به طور مداوم و به اندازه کافی اسپرم تولید کند. اما استراحت خروس را نیز در نظر بگیرید. چند عامل در نطفه دار شدن تخم تاثیر گذارند. جیره مرغ ها نباید دچار کمبود پروتئین و برخی ویتامین ها از قبیل A و E باشد. نبودن این موارد می تواند باعث کاهش تخم مرغ نطفه دار شود.
تشخیص تخم نطفه دار
به لحاظ ظاهری تخم بارور شده و تخم بدون نطفه کاملا شبیه به هم هست و هیچ تفاوتی در ظاهر آنها وجود ندارد. همچنین پوسته تخم مرغ به اندازه کافی سفت و ضخیم می باشد و به راحتی حتی با نور سنجی هم نمی توان محتویات داخل آن را به خوبی مشاهده کرد. اگر قبل از جوجه کشی تخم بارور شده و بدون نطفه را زیر نور بگیرید، محتویات داخل آنها شبیه به هم خواهند و به هیچ عنوان نمی توان تفاوتی بین آنها قائل شد.
شناسایی تخم نطفه دار با نوربینی
در جوجه کشی وقتی تخم نطفه دار در معرض دمای گرم و رطوبت بالا قرار میگیرد شروع به رشد میکند. وقتی این نوع تخم ها را در محیط تاریک زیر نور بگیرید، رگ های خونی و یا لکه سیاه کوچک در داخل آن قابل مشاهده میباشد. به همین دلیل تشخیص آنها با نور 4 الی 7 روز بعد از جوجه کشی به راحتی امکان پذیر است. ولی اگر 7 روز بعد از جوجه کشی تخم بدون نطفه را زیر نور بگیرید، هیچ اثری از رگ خونی یا لکه خونی در آن دیده نخواهد شد و محتویات داخل آن همانند روز اول خواهد بود.قبل از جوجه کشی نطفه دورن تخم هیچ رشدی ندارد و با کندلینگ قابل تشخیص نیست.
شکستن تخم نطفه دار
اگر به نطفه دار بودن تخم ها شک دارید، بهتر است به صورت تصادفی یک یا چندتایی از آنها را برداشته و بشکنید. با بررسی بخش زرده تخم میتوان نطفه دار بودن یا نبودن آن را فهمید. بدین صورت که بر روی زرده تخم مرغ در حالت طبیعی یک لکه سفید وجود دارد.در تخم های بدون نطفه این بخش سفید رنگ فقط سامل سلول های مرغ بوده و رنگ آن کاملا سفید است.
عکس نطفه بر روی زرده تخم مرغ
در یک تخم بارور شده بخش سفید رنگ روی زرده حالت متفاوتی دارد چون سلول نر و ماده در آن با هم ادغام شده و لقاح شکل گرفته است. در واقع اگر تخم نطفه دار باشد، لکه سفید رنگ بر روی زرده یک مرکز خواهد داشت و یک حلقه یا هاله سفید رنگ دور آن خواهد بود. این شکل لقاح صورت گرفته در تخم نطفه دار می باشد که بر روی تخم های بدون نطفه وجود ندارد.گاها بر روی زرده لکه خونی هم مشاهده میشود. این لکه خونی ممکن است در اثر اختلال در تخمدان پرنده شکل گرفته باشد. یا اینکه ممکن است نطفه تلف شده باشد. اگر تخم نطفه دار در یک محیط گرم قرار گیرد به آرامی شروع به رشد میکند ولی خیلی زود تلف میشود.
تشخیص نطفه دار بودن تخم از طریق وزن تخم
یکی دیگر از روش هایی که به وسیله آن می توانید بارور بودن تخم را تشخیص دهید وزن تخم مرغ ها است. معمولا تخم مرغ هایی که فاقد نطفه می باشند رطوبت بالایی دارند و وزن زیادی از دست می دهند. با استفاده وزن کشی تخم مرغ در ابتدا و انتهای جوجه کشی به راحتی می توان متوجه شد که چه تخم مرغ هایی نطفه دار هستند و چه تخم مرغ هایی بدون نطفه.
تشخیص نطفه دار بودن تخم از طریق آب
در قدیم برای اینکه از طریق وزن متوجه بارور بودن یا نبودن تخم ها شوند از ظرف آب استفاده می کردند. معمولا تخم مرغ هایی که سنگین هستند، نطفه دار بوده و در ظرف آب غرق می شوند. چنانچه تخم مرغی بر روی آب بماند به معنی غیر بارور بودن آن است. به عقیده کارشناسان زمانی که تخم مرغ بارور شده به زیر آب می رود، نطفه به طور کامل سلامتی خود را از دست می دهد. به نوبه ای آب باعث خفگی جوجه در تخم می شود.
چطور تخم های فاسد و گندیده را در جوجه کشی تشخیص دهیم؟
تخم های کهنه و بدون نطفه در دمای گرم و مرطوب خیلی زود گندیده میشوند. این نوع تخم ها گاز هیدروژن سولفید تولید میکنند و بوی گند این نوع تخم ها همان بوی گاز هیدروژن سولفید است. در داخل تخم گندیده، گاز هیدروژن سولفید با اکسیژن نیز وارد واکنش شده و گاز گوگرد دی اکسید ایجاد میکند. این گازهای سمی و بد بو در داخل تخم مرغ بیشتر به شکل حباب های کوچک تجمع پیدا میکنند.
بنابراین اگر تخم گندیده را زیر نور بگیرید داخل آن نقاط کوچک سیاه با فضای خالی دیده میشود. همچنین بوی خیلی بدی از این تخم ها به مشام می رسد. تخم های گندیده از روز ۱۰ ام به بعد ممکن است هر لحظه در اثر فشار گازهای داخل آن بترکند. در صورت ترکیدن تخم گندیده در داخل دستگاه، آلودگی حاصل تمامی تخم های اطراف را حداقل تا شعاع نیم متری آلوده میکند. از طرفی خروج ناگهانی حجم زیادی گاز سمی و خفه کننده برای سایر تخم های نطفه دار نیز کشنده خواهد بود. بنابراین تخم های گندیده در زمان نطفه سنجی باید تشخیص داده شوند و آنها را بیرون آورد.
نحوه تشخیص تخم های نطفه دار ضعیف
برخی از تخم های نطفه دار در همان یکی دو روز اول کمی رشد کرده و سپس فرایند توسعه جنینی متوقف میشود. معمولا تخم های کهنه، تخم هایی که قبلا در معرض دمای گرم قرار گرفته اند این چنین میشوند. اگر این نوع تخم ها را زیر نور بگیرید، یک حلقه یا کمربند دور تخم دیده خواهد شد. در این نوع تخم ها هیچ اثری از تار عنکبوت یا رگ های به هم پیوسته یا جسم کوچک سیاه یا تپش قبل جنین وجود ندارد.تخم های نطفه دار ضعیف نیز باید از فرایند جوجه کشی حذف شوند این نوع تخم ها نیز هرگز به جوجه تبدیل نمیشوند.
راه های افزایش نطفه داری تخم مرغ
در زمان جوجه کشی همیشه تعدادی از تخم های بدون نطفه به صورت ناخواسته در داخل دستگاه جوجه کشی قرار میگیرند. تشخیص نطفه دار بودن تخم ها قبل از جوجه کشی برای بسیاری از کاربران جای سوال می باشد. از آنجایی که شناسایی تخم های نطفه دار قبل از جوجه کشی امکان پذیر نیست، لازم است عواملی که درصد نطفه داری تخم ها را کاهش میدهند را رفع کنیم. مهمترین آن عوامل شامل موارد زیر می باشد:
نسبت خروس به مرغ
برای نطفه دار شدن تخم مرغ ها، وجود خروس در بین آنها الزامی است. نژادهای سنگین وزن مثل لاری، کوشین، برهما و … نیاز است که حداقل به ازای هر 4 یا 5 مرغ یک خروس برای آنها در نظر گرفته شود. در سایر نژادها معمولا به ازای هر 6 الی 8 مرغ، یک خروس میتوان در نظر گرفت. نژادهای سنگین وزن تمایل کمتری به جفت گیری دارند، به همین دلیل نطفه داری در بین این نوع گله ها حدودا 85 درصد می باشد. اما در نژادهای سبک وزن درصد تخم های نطفه دار بیش از 90 درصد است.اگر ضریب خروس به ماده در بین یک گله پایین تر از حد معمول باشد، درصد زیادی از تخم ها بدون نطفه خواهند بود. همچنین در اثر جفت گیری مکرر امکان تولید تخم های بارور شده ضعیف بسیار بالا می باشد.
نقش سن خروس در نطفه داری تخم
یکی دیگر از عواملی که باعث میشود تا تخم های زیادی بدون نطفه باشند، سن می باشد. خروس ها معمولا از سن 6 ماهگی به بعد میتوانند اسپرم تولید کنند. اما از سال دوم به بعد قدرت باروری آنها کاهش می یابد. به همین دلیل از خروس های مسن نباید برای تولید تخم نطفه دار استفاده کرد. در اینصورت درصد زیادی از تخم ها بدن نطفه خواهند بود.
تأثیر تغذیه بر نطفه داری تخم ها
اگر جیره غذایی مرغ و خروس ها دارای کمبود ویتامین a و ویتامین e باشد، درصد نطفه داری گله به شدت کاهش پیدا میکند. به همین منظور حتما در فصل جوجه کشی غذای مقوی و کامل به مرغ و خروس ها بدهید. علاوه بر تغذیه، آب و هوای محیط نگهداری هم بر باروری تخم ها اثرگذار است. برای اینکه درصد تخم های بی نطفه در بین مرغ و خروس ها کمتر باشد، باید آنها را در دمای معمولی 20 الی 24 درجه نگهداری کنید.
تازه بودن تخم نطفه دار
در زمان انتخاب تخم نطفه دار برای جوجه کشی باید به تازه بودن آنها هم دقت کنید. یکی از راه های تست تازگی تخم، استفاده از ظرف آب می باشد. در این روش تخم مرغ هایی که تازه باشند، به زیر آب رفته و بر کف ظرف به صورت افقی می نشینند. اگر تخم مرغ کمتر از 3 روز سن داشته باشد، باز هم به زیر آب رفته ولی در کف آن به صورت ایستاده و عمودی خواهد ماند. اگر تخم مرغ بیش از یک هفته سن داشته باشد بر روی آب شناور خواهد بود و غرق نخواهد شد.
توجه داشته باشید این روش صرفا برای تست تعداد کمی تخم نطفه دار میباشد. زیرا غرق آب کردن تخم نطفه دار باعث نفوذ آلودگی به داخل تخم میشود. پوسته تخم منافذ بسیار ریز زیادی دارد و باکتری ها در اثر رطوبت موجود بر روی سطح پوسته به راحتی به داخل آن نفوذ خواهند کرد. پس اکیدا توصیه میشود اگر تعدادی تخم نطفه دار در دست دارید، همه آنها را به روش غرق آب کردن تست نکنید. برای تست فقط یکی یا دوتای آن را به دلخواه انتخاب کنید.همانطور که در این مطلب به آن اشاره شد، تخم نطفه دار را قبل از جوجه کشی نمی توان تشخیص داد، مگر اینکه آن را بشکنید. از آنجایی که تخم مرغ شکسته به درد جوجه کشی نمی خورد، پس به ناچار باید از تخم ها جوجه کشی شود و سپس با نطفه سنجی وضعیت آنها را مشخص نمود.
جنسیت طوطی را چگونه تشخیص دهیم؟
