همه خودروها و لوازم نقلیه دارای مکانیزم ترمزی اند که با عملکرد آن از سرعت وسیله نقلیه مورد نظر کاسته می شود. در این میان، شاهد مکانیزم های متفاوتی هستیم که در مجموع، همه آن ها باعث کاهش سرعت می شوند. ترمزهای هیدرولیکی (Hydraulic)، بادی (Air)، مکانیکی صلب و الکتریکی از مهم ترین مکانیزم های ترمزگیری هستند که در ادامه، مکانیزم ترمزگیری بادی (Air) کاملاً توضیح داده شود.
ترمز بادی یا پنوماتیک Pneumatic و نحوه عملکرد آن
سیستم ترمز در خودروها در هر مدلی یک قطعه بسیار ضروری و حیاتی است که در مواقع نیاز، راننده برای کنترل بیشتر خودرو از آن استفاده می کند. نوعی از ترمز خودروها وجود دارد که در مدل خودروهای سواری از آن استفاده می کنند و قبلا در مورد آن توضیحاتی ارائه شده است، مانند سیستم ترمز ABS به همراه مدل های مختلف این نوع سیستم ترمز که هریک در نوع عملکرد مشابه هستند که همراه با تفاوت هایی در جزئیات!
شاما زمانی که سیستم کنترل کننده فشار هوا به درستی کار نکند، هوای بیشتری وارد مخزن شده و باعث منفجر شدن مخزن نیز خواهد شد که برای اطمینان یک سوپاپ روی مخزن نصب می کنند تا در این شرایط، انفجار مخزن نیز اتفاق نیفتد. سوپاپ در اصل زمانی وارد عمل می شود که فشار هوای داخل مخزن بیشتر از حد مجاز باشد و باز شود. ضمن اینکه سوپاپ هوای اضافی را خالی می کند و بعد از اینکه فشار به حد کافی کم شد، سوپاپ مجددا بسته یم شود. باز و بسته شدن سوپاپ در اصل به وسیله یک نگهدارنده توپی شکل انجام می شود که با کمک فنر این عملیات باز و بسته شدن را انجام می دهد.
در مفهومی دقیق تر می توان این طور بیان کرد که عملکرد ترمز بادی، ترمز پنوماتیک به این شکل است که راننده پدال ترمز را فشار داده و زمانی که دریچه هوا باز می شود، فشار هوا نیز به سمت ترمزها حرکت کرده و ترمز را بر روی چرخ اعمال میکند، سپس با رها شدن پدال ترمز، فشار هوای وارد شده بر ترمزها از یک دریچه دیگری خارج می شود و بعد از آن مجددا ترمزها آزاد می شوند.
علت اصلی به کارگیریترمز بادیدر خودروهای سنگین
از مکانیزم ترمز بادی اغلب در وسایل نقلیه سنگین و خودروهای باری استفاده می شود، به این علت که این مکانیزم دارای قدرت ترمزگیری بالاست. عملکرد ترمزهای بادی و هیدرولیکی شباهت زیادی به هم دارند و در هر دوی آن ها می توان از ترمز های دیسکی (Disc Brakes) و کاسه ای (Drum Brakes) و یا ترکیب این دو استفاده کرد. به بیانی دیگر، تنها تفاوت بین این دو مکانیزم در سیالی است که نیرو را به پشت کلیپرها (Caliper) و پیستون های ترمز وارد می کند.
کاربرد ترمزهای بادی یا پنوماتیک
در کامیون های سنگین و کشنده، تریلی ها از ترمزهای بادی استفاده می شود در این سیستم ها یک مخزن وجود دارد که هوای فشرده را در تانک باد ذخیره کرده و البته این هوای فشرده به وسیله کمپرسور تامین شد و محل قرارگیری کمپرسور نیز در کنار بلوکه موتور می باشد و نیرویی که نیاز دارد را از میل لنگ میگیرد. هوایی که به وسیله این کمپرسور تولید می شود در ابتدا از داخل فیلترهای رطوبت گیر و روغن زن عبور می کند و بعد وارد تانک باد شده تا بتواند در آنجا ذخیره شود.در خودروهایی که از این سیستم استفاده می کنند و جدیدا تولید می شوند، برای اینکه ایمنی بالاتر برود از سیستم معکوس استفاده می کنند تا در صورتی که فشار باد در پست بوسترهای ترمز نبود، کفشک ها با کاسه چرخ درگیر شده و بتوانند ترمزگیری را انجام دهند. زمانی که فشار باد در پشت بوسترهای ترمز قرار بگیرد، کفشک ها جمع می شوند و ترمز نیز رها می شود.
اجزای تشکیل دهنده سیستم ترمز پنوماتیک
مانند هر قطعه دیگر، برای تشکیل شدن یک ترمز بادی، ترمز پنوماتیک اجزای مختلفی در کنار هم هستند که شامل:
برای اینکه هوای فشرده تولید شود، از یک دستگاه کمپرسور هوا، مخزن ذخیره هوا، لوله کشی توزیع هوا استفاده می شود. همچنین برای جریان هوا و کنترل کردن آن باید روشی به کار گرفته شود که از چندین نوع شیر استفاده می کنند. شیر پنج راهی سه وضعیت با تخلیه مرکز که عملکرد آن به این شکل است؛ زمانی که در حالت مرکز یا وسط قرار داده می شود و کلید قطع اضطراری نیز فشار داده شود، در هر دو سمت سیلندر نیز هوا قطع شده و همچنین توان نیز قطع می شود. شیر معمولا از دو بویین ۲۴ ولت دی سی عمل می کند که اگر هر کدام از این بویین ها برق دار شوند، به تنهایی قادر هستند که سیلندر مربوطه را یا هل داده یا بکشند.از بیشترین تجهیزاتی که در هوای فشرده باعث انجام عملیات می شود و البته می توانند به شکل خطی یا دورانی عمل کنند، گیره ها، نازل های هوا، موتورها و سیلندرها هستند.
مشخصات فنی ترمز پنوماتیک
مشخصات عملکردی که هنگام انتخاب ترمز پنوماتیک باید در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است اما محدود به موارد زیر نیست:
- درجه گشتاور : حداکثر امتیاز گشتاور برای ترمز باید برابر یا بیشتر از نیاز مورد نیاز باشد.
- قدرت : حداکثر امتیاز قدرت برای ترمز.
- سرعت : حداکثر امتیاز سرعت چرخشی. این مشخصات فقط برای ترمزهای چرخشی اعمال می شود.
- حداکثر فشار: حداکثر فشار برای یک ترمز پنوماتیکی.
- پیکربندی شفت : ترمز ممکن است در خط، موازی یا زاویه راست نصب شود.
نشانه های خرابی ترمز بادی
البته که نمی توان خرابی ترمز را به چند علت کوتاه خاتمه داد و ممکن است عوامل کوچک و بزرگ بسیاری در این امر دخیل باشند که باعث شوند این سیستم عملکرد درست خود را نداشته باشد، قطعه ای هرچند کوچک و کم اهمیت می تواند نقص بزرگی در عملکرد کلی این سیستم ایجاد کند. اما رایج ترین مواردی که نشان می دهند یک سیستم پنوماتیک دچار خرابی شده است، شامل:
- خرابی پمپ
- ایرادات در بوستر
- تمام شدن لنت ها
- مشکل در گردش هوا و قطعات مربوط به آن
اما همانطور که پیش تر اشاره شد، سیستم ترمز در هر خودرویی حیاتی ترین و اصلی ترین قطعه ای است که باید همیشه از صحت و عملکرد درست آن اطمینان حاصل شود. لذا حتما لازم است در سرویس های دوره ای این سیستم به طور کامل مورد بررسی و تست قرار بگیرد تا در صورت وجود ایراد حتما رفع شود.
احتیاط های استفاده از ترمز پنوماتیک
- پوشش ایمنی یا سایر اقدامات ایمنی با تهویه مناسب.
- ترمز پنوماتیک باید در محدوده اتصال مجاز و بار کار ترمز استفاده شود. در صورت استفاده از ترموستات مجاز اتصال در طول عملیات، باعث افزایش تولید گرما می شود و سطح اصطکاک به رنگ قرمز و گرما تبدیل می شود. اگر خیلی گرم است، ممکن است باعث آتش سوزی شود. علاوه بر این، آن را به طور مستقیم بر عملکرد ترمز پنوماتیک تاثیر می گذارد، بنابراین مطمئن شوید که آن را در کار ترمز که اتصال را اجازه می دهد استفاده کنید.
- تعداد چرخش ها را بدون بیش از تعداد مجاز چرخش افزایش دهید.هنگامی که تعداد چرخش ها از تعداد مجاز چرخش بیش از حد مجاز است، ارتعاش بزرگ می شود و بسته به نوع مناسبت، ممکن است آسیب یا پراکندگی در یک وضعیت بسیار خطرناک رخ دهد. حتما از تعدادی چرخش استفاده کنید و پوشش محافظتی را تنظیم کنید.
- استفاده از بشقاب اصطکاک با آب یا روغن نباید رنگ آمیزی شود، در غیر این صورت بر گشتاور یا کار کار تاثیر می گذارد.
- قبل از نصب ترمز پنوماتیک، محیط اطراف را تایید کنید. اگر رطوبت، روغن، گرد و غبار یا لرزش و ضربه وجود داشته باشد، محیط رطوبت بالا به طور مستقیم بر طول عمر و عملکرد دستگاه پنوماتیک تاثیر می گذارد.
- مونتاژ موقعیت ترمز، از نیروی ترمز و نیروی محرکه برای تعادل شفت تا حد امکان استفاده کنید.
- پورت ترمز پنوماتیک هوا باید در بالای ترمز بدن قرار گیرد تا تسهیل ترشح هوا را تسهیل کند.
- موقعیت سوپرشارژر و منبع فشار روغن باید بالاتر از ترمز و نزدیکتر به ترمز باشد، بهتر است.
- دیسک ترمز باید در مرکز کرک ترمز نصب شود. انحراف باید کمتر از 0.2 میلیمتر باشد. دامنه دیسک ترمز باید در 0.1 میلیمتر کنترل شود.
- قبل از استفاده از ترمز پنوماتیک فشار هوا، هوا در بدن ترمز باید به طور کامل تخلیه شود، پیچ و مهره های پورت اگزوز باید خنثی شود و شلنگ شلنگ لاستیک باید قرار داده شود.
همه چیز درباره سیستم ترمز برمبو
