لیبی یک دهه است که درگیر جنگ داخلی و متعاقبا نبرد نیابتی گسترده بین نیروهای منطقه ای و فرامنطقه ای است که در این عرصه، کشورهایی نظیر روسیه، مصر، فرانسه، عربستان سعودی، امارات و یونان در برابر ترکیه، ایتالیا و قطر قرار گرفته اند اما اکنون با سیاست های مزورانه آمریکا، به نظر می رسد، مصر و ترکیه در بحران لیبی، وضعیت جنگی به خود گرفته و احتمال بروز یک جنگ ویرانگر در منطقه را افزایش داده اند.
پس از سرنگونی معمر قذافی در لیبی در سال ۲۰۱۱ ، این کشور عملا به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد. در بخش غربی به مرکزیت طرابلس ، دولت موسوم به "دولت وفاق ملی" به ریاست "فایز السراج" بر سرکار آمد که مورد تایید و حمایت سازمان ملل متحد است و در بخش شرقی این کشور، "خلیفه حفتر" یک ژنرال بازنشسته ، کنترل این منطقه را در دست دارد.
در عرصه چنین نبرد نیابتی ، عربستان سعودی، روسیه ، مصر ، امارات، فرانسه و یونان از ژنرال حفتر حمایت می کنند و ترکیه ، قطر و ایتالیا نیز دولت "فایز السراج" را مورد پشتیبانی خود قرار داده اند.
در طول روزهای گذشته ، رئیس پارلمان (نزدیک به نیروهای حفتر) گفته بود که در صورت ادامه حضور نظامی ترکیه، از مصر برای مداخله نظامی در لیبی درخواست خواهند کرد و متعاقب آن السیسی رئیس جمهوری مصر نیز تهدید کرد که در صورت حمله نیروهای السراج به شهرهای سرت و الجفره در شرق لیبی، مداخله نظامی خواهد کرد.
در این میان مواضع واشنگتن بسیار تامل برانگیز است. ترامپ رییس جمهوری آمریکا از یک سو در تماس تلفنی با ژنرال حفتر به او در مبارزه با تروریسم تبریک می گوید و از سوی دیگر دولت وفاق ملی را به عنوان تنها دولت مشروع در لیبی به رسمیت می شناسد!ترامپ رییس جمهوری آمریکا از یک سو در تماس تلفنی با ژنرال حفتر به او در مبارزه با تروریسم تبریک می گوید و از سوی دیگر دولت وفاق ملی را به عنوان تنها دولت مشروع در لیبی به رسمیت می شناسد؟!
با توجه به چنین مواضع پارادوکسیکال ، روشن است که برخی قدرتهای منطقه ای نه تنها مایل نیستند صلح و ثبات به لیبی بازگردد ، بلکه بر شعله ور شدن جنگ و تشدید بحران در این کشور دامن می زنند.برخی قدرتهای منطقه ای نه تنها مایل نیستند صلح و ثبات به لیبی بازگردد ، بلکه بر شعله ور شدن جنگ و تشدید بحران در این کشور دامن می زنند.
" دولت وفاق ملی" محصول برآمده از توافقنامه همکاری سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ است که به " توافقنامه سیاسی لیبی" معروف شد.
این دولت به اخوان المسلمین گرایش دارد و لاجرم مورد تایید دولت "السیسی" رییس جمهوری مصر نیست و بر خلاف آن قاهره بصورت گسترده ای برای پیروزی ژنرال حفتر سرمایه گذاری کرده است.
براین اساس مصر پیشروی نیروهای " دولت وفاق ملی" را خطری مستقیم برای مرزهای غربی خود می داند.
رییس جمهوری مصر در موضع گیری اخیر خود در قبال بحران لیبی یک خط قرمز ترسیم کرد و تاکید کرد که چنانچه نیروهای دولت وفاق ملی وارد محدوده شهر "سرت" شوند ، ارتش مصر وارد لیبی خواهد شد.
چنین مواضع تند و شتابزده ای پس از آن صورت گرفت که نیروهای دولت وفاق ملی پس از ۱۴ ماه که طرابلس پایتخت لیبی تحت شدید ترین حملات بود، موفق شدند با کمک و پشتیبانی ترکیه، نیروهای ژنرال حفتر را وادار به عقب نشینی کنند و متعاقبا برای تصرف شهر "سرت" کانون منابع نفتی لیبی به حرکت درآمدند.
در چنین شرایطی و پس از تهدیدات رییس جمهوری مصر مبنی بر مداخله نظامی در لیبی، دولت وفاق ملی این مواضع السیسی را خصمانه توصیف و تاکید کرد نیروهای نظامی این دولت هیچ طرحی برای عقب نشینی و مصالحه ندارند و تا تصرف شهر "سرت" به پیشروی ادامه خواهند داد.
از آنجایی که شهر "سرت" کانون منابع نفتی لیبی محسوب می شود ، هیچ گروهی بدون تسلط بر این منابع نمی تواند ادعای حاکمیت بر لیبی را داشته باشد؛ بنابراین به نظر می رسد هر دو طرف برای در اختیار گرفتن کنترل "سرت" تلاش خواهند کرد.از آنجایی که شهر "سرت" کانون منابع نفتی لیبی محسوب می شود ، هیچ گروهی بدون تسلط بر این منابع نمی تواند ادعای حاکمیت بر لیبی را داشته باشد؛ بنابراین به نظر می رسد هر دو طرف برای در اختیار گرفتن کنترل "سرت" تلاش خواهند کرد.
براین اساس و با توجه به مواضع تند قاهره ، پاریس و آنکارا ، پیشروی نیروهای دولت وفاق ملی برای تصرف این شهر به معنای آغاز یک بحران بین المللی در حوزه مدیترانه تلقی می شود.
در معادلات منطقه ، دشوار بتوان تهدیدات مصر را صرفا یک بلوف سیاسی در نظر گرفت؛ زیرا مصر برای ورود نظامی به صحنه نبردهای لیبی از سوی عربستان سعودی و امارات مورد حمایت مالی قرار دارد ، ضمن اینکه چنانچه نیروهای دولت وفاق ملی برای تصرف شهر "سرت" به حرکت درآیند ، این به معنای آن است که مسکو، قاهره، ریاض و ... باید نظاره گر نابودی سرمایه گذاری های خود در لیبی باشند.چنانچه نیروهای دولت وفاق ملی برای تصرف شهر "سرت" به حرکت درآیند ، این به معنای آن است که مسکو، قاهره، ریاض و ... باید نظاره گر نابودی سرمایه گذاری های خود در لیبی باشند.
در میانه این کشمکش ها، به نظر می رسد کاخ سفید با مواضع متناقض خود در قبال لیبی در مسیر تشدید بحران در این کشور گام بر می دارد و در حالی با هر دو طرف لابی می کند که حتی کمترین گامی برای میانجی گری یا نشاندن طرفین پای میز مذاکره بر نمی دارد.
به هر روی برآیند متغیرهای حاکم بر صحنه سیاسی و نظامی لیبی حکایت ازآن دارد که منازعات در این کشور در صورت عدم مداخله نهادها و سازمان های بین المللی بزودی به بحرانی بین المللی تبدیل خواهد شد. بروز بحران در حوزه مدیترانه می تواند آسیا، آفریقا و اروپا را بشدت تحت تاثیر قرار دهد
