به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعد نیوز به نقل از ایسنا، با مطالعاتی که انجام دادیم، مشخص شد که در مرکز شهر تهران گسل پنهانی وجود دارد که می توانسته در گذشته عامل زمینلرزه ها باشد و می تواند در آینده عامل زلزله های دیگر باشد. دکتر مرتضی طالبیان، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در نشست تخصصی نوزدهمین سالگرد زلزله بم که در محل سازمان زمین شناسی برگزار شد، گفت: درباره زلزله بم موارد زیادی مطرح شده، ولی همچنان باید درس هایی از آن بگیریم که نگرفته ایم.
وی ادامه داد: نگاهی به نقشه لرزه خیزی ایران نشان می دهد که در همان جاهایی که زمینلرزه رخ می دهد، شهرها گسترده شده اند و این امر نشان می دهد که ریسک خطر زلزله در همه مناطق کشور بالا است؛ از این رو باید به ویژه به مناطق شهرهای بزرگ توجه بیشتری صورت گیرد؛ چرا که در شهرهای بزرگ انرژی زلزله نیز آزاد شده است.
طالبیان اضافه کرد: زلزله ها می توانند ریسک های متفاوتی را ایجاد کنند، به عنوان مثال زمینلرزه طبس و سرپل ذهاب با بزرگای یکسان بودند، ولی ریسک و تلفاتی که در این رخداد لرزه ای ایجاد شد، متفاوت بوده است. همچنین در زلزله بم بزرگای چندان بزرگ نبوده است، ولی تلفاتی که ایجاد کرده بسیار بیشتر از تلفات زلزله های بزرگتر بوده است.
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی با طرح این سؤال که چگونه می توان ریسک زلزله را کاهش داد، تاکید کرد: در حوزه زمینلرزه ۳ ضلع "کاهش خطر"، "کاهش در معرض خطر قرار گرفتن" و "کاهش آسیب پذیری" مطرح است. برای کاهش خطر زلزله، پیش بینی زلزله مطرح شده که عملا بی فایده است و هیچ کشوری نتوانسته زلزله را پیش بینی کند و ما هم نخواهیم توانست، از این رو سرمایه گذاری برای کاهش خطر از طریق پیش بینی زلزله، یک گمراهی است و حتی اگر موفق شویم تنها می توانیم جان انسان ها را نجات دهیم و نمی توانیم جلوی خسارات اقتصادی را بگیریم.
عضو هیات علمی پژوهشکده زمین شناسی با تاکید بر ضرورت توجه به ساختمان سازی در زمینه کاهش خطر زلزله، گفت: در این زمینه لازم است ساختمان مناسب در جای مناسب ساخته شود. نمونه آن دو زلزله "ونچوان" چین و با بزرگای ۷.۹ و زلزله بم با بزرگای ۶.۶ است که تصاویری که ما تهیه کردیم، نشان می دهد تخریب ساختمان در این دو منطقه شبیه هم هستند و در هر دوی این منطقه به دلیل ضعف طبقه پایین موجب تخریب سازه شده است. در این زمینه آیین نامه ها تدوین شده و ویرایش پنجم آنها به زودی ارائه می شود، ولی در اجرا ضعف هایی وجود دارد که اگر این ضعف ها کنترل شود تا حد زیادی آسیب ها را کاهش خواهد داد.
طالبیان با تاکید بر احداث سازه های مناسب در مکان های مناسب برای کاهش خطر زلزله، توضیح داد: در این زمینه نیاز داریم تا گسل ها شناسایی شوند و بر اساس آن تعیین شود که چه محل هایی برای احداث سازه ها مناسب است، در این راستا اولین گام تعیین سرچشمه های لرزه زا و گسل ها است و در ادامه آن می توانیم نقشه گسل ها را به نقشه خطر تبدیل کنیم که این برنامه تا حدی در این پژوهشکده انجام شده است.
وی خاطر نشان کرد: تهیه این نقشه در مقیاس ملی است و برای تهیه این نقشه در مقیاس های شهری نیاز است تا کارهای بیشتری اجرایی شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین، گسل های موجود در کشور را شامل گسل های سطحی و پنهان ذکر کرد و یادآور شد: تعداد زیادی از زلزله های رخ داده در زاگرس به دلیل گسل های پنهان است که هیچ کدام گسلش سطحی نداشته اند و با یک نگاه سطحی به تاریخچه زلزله های چند دهه اخیر می توان گفت نیمی از زلزله های ایران روی گسل های پنهان رخ می دهد؛ از این رو نقش این نوع گسل ها مهم است و لازم است این نوع گسل ها شناسایی شوند.
وی با اشاره به گسل های پنهان در زاگرس، علت آن وجود لایه های نمک است که موجب پنهان شدن گسل ها می شوند و اضافه کرد: گسل هایی در ژرفا وجود دارند که ممکن است آثاری بر روی زمین نداشته باشند که به آنها گسل های " پی سنگی" گفته می شود؛ در این زمینه مطالعات زیادی انجام شده، ولی کماکان گسل های پی سنگی ای هستند که ما آنها را نمی شناسیم، نمونه آن زمینلرزه سر پل ذهاب است که به دلیل فعال شدن یکی از گسل های پی سنگی است و بزرگترین زلزله دستگاهی زاگرس را شکل داده است.
زلزله تهران
طالبیان به زمینلرزه های شهرهای بزرگ اشاره و اظهار کرد: شهر تهران به عنوان پایتخت و بزرگترین کلان شهر ۶ زمینلرزه تاریخی داشته که گسل مسبب ۳ مورد از این زلزله ها به گسل های شناخته شده نسبت داده شده است، ولی هنوز سر منشأ ۳ زلزله دیگر تهران مشخص نیست و این مبدا مطالعاتی در تهران برای ما شد و در نهایت منجر به این شد که دریابیم در مرکز شهر تهران گسل پنهانی وجود دارد که می توانسته در گذشته عامل زمینلرزه ها باشد و می تواند در آینده عامل زلزله های دیگر باشد.
وی گفت: علاوه بر این گسل های پنهان، گسل هایی در سطح زمین داریم که در سال های اخیر بر روی آنها ساخت و ساز شده است و در سال های اخیر با تلاش هایی که صورت گرفت، نقشه های حریم گسل ها تدوین و بر اساس آن قانونی مصوب شد که بر اساس آن ساخت و ساز در حریم آنها ممنوع شد، چرا که ساخت و ساز در حریم گسل ها موجب آسیب رسیدن به سازه می شود.
به گفته این محقق زمین شناسی، حریم گسل ها متفاوت است و از ۵ تا ۵۰ کیلومتر متفاوت است؛ از این رو فرمول ثابت ندارد و نیاز است بر روی هر یک از گسل ها مطالعاتی انجام شود.
طالبیان افزود: رعایت حریم گسل ها تقریبا در تهران اجرایی شده است و کم و بیش رعایت می شود و امیدواریم در آینده با شدت بیشتری این قانون پیگیری شود، ولی در سایر شهرها، علیرغم تلاش هایی که شده و وظایفی که بر عهده سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی گذاشته شده است، اعتبارات چندانی در این زمینه اختصاص نیافته است.
وی گفت: شهر تهران در ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر به شدت توسعه یافته است و از ساختمان های پراکنده به برج های متراکم تبدیل شده است و به گونه ای است که عوارض شهری محو و نابود می شوند و زمینی که می توانستیم به راحتی عوارض زمین شناسی آن را به راحتی مطالعه کنیم، در کمتر از ۱۰ سال کاملا پوشیده شده است؛ از این رو یکی از اولویت ها این است که به محدوده شهرها توجه شود، چون به زودی از دسترس خارج می شوند. مناطق کویری همیشه آماده مطالعه هستند، ولی مناطق شهری بسیار حیاتی هستند و هر سال که در مطالعات شهری تاخیر شود، هزاران ساختمان ساخته می شود.
به گفته این محقق، در تهران سالانه ۱۰ تا ۲۰ هزار پروانه ساختمانی صادر می شود و ۱۰ تا ۲۰ هزار ساختمان در خطر بیشتر قرار خواهند گرفت، اگر بر روی گسل ها مطالعه نشود.
گسل هایی که مطالعه نشده اند
این عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با بیان اینکه در پیرامون شهر تهران گسل های زیادی هستند که مطالعه نشده اند، گفت: ما هنوز اطلاعات دقیقی از گسل های اصلی اطراف تهران در اختیار نداریم و اولویت ما در خصوص پیرامون شهرهای بزرگ، مطالعات لرزه شناسی و گسل ها و مطالعه شهرهاست، قبل از آنکه با ساختمان سازی پوشانده شوند.
زلزله وحشت آور، خوزستان را لرزاند
