به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز به نقل از روزنامه شرق، به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان برخلاف آنچه رهبران این گروه افراط گرا و خشونت طلب ادعا می کردند، نه تنها امنیت را به کشور جنگ زده افغانستان بازنگرداند، بلکه رقابت طالبان با دیگر گروه های تندرو از جمله داعش، افغانستان را به صحنه رویارویی و نمایش قدرت این جریان ها تبدیل کرده و مردم افغانستان قربانی خشونت طلبی حاکمان جدید و گروه های رقیب اش شده اند. در تازه ترین این خون ریزی ها، حمله به چند مرکز آموزشی در غرب کابل پایتخت افغانستان، حداقل 30 کشته برجا گذاشت که اغلب آنها دانش آموز بودند. رشته انفجارهایی در پایتخت افغانستان باز هم توانایی شبه نظامیان طالبان در ایجاد امنیت در این کشور و عدم فعالیت مؤثر داعش را زیر سؤال برد.
در تازه ترین خون ریزی ها، انفجارهایی در پرجمعیت ترین مدرسه افغانستان با بر جا گذاشتن حداقل 30 کشته روز خونین دیگری در کابل رقم زد. این انفجارها در دو مرکز آموزشی در منطقه شیعه نشین غرب کابل رخ داد که برخی رسانه ها از کشته شدن حداقل 30 نفر خبر داده اند اما طالبان کشته شدن شش نفر را تأیید کرده است.
نخستین انفجار صبح سه شنبه در «مرکز آموزشی ممتاز» و دو انفجار بعدی در دبیرستان «عبدالرحیم شهید» روی داد. انفجار در دبیرستان عبدالرحیم شهید هم زمان با زنگ استراحت و خروج دانش آموزان از کلا س ها رخ داد و پس از آن، هنگام کمک رسانی به آسیب دیدگان، انفجار دوم رخ داد. دبیرستان عبدالرحیم شهید از نظر تعداد دانش آموز بزرگ ترین مدرسه افغانستان به شمار می رود. خبرگزاری فرانسه گزارش داده که انفجار دیگری هم در یک مرکز آموزش زبان انگلیسی در منطقه دشت برچی روی داده است. دشت برچی عموما محل زندگی اقلیت شیعه مذهب هزاره افغانستان است. هزاره ها بارها در سال های اخیر هدف حملات گروه های افراطی بوده اند.
اندکی پیش از این انفجارها، انفجار دیگری در آموزشگاه ممتاز در غرب کابل روی داد که قربانیان آن بین یک تا شش کشته و چندین زخمی گزارش شده است. «خالد زدران» سخنگوی فرماندهی امنیتی طالبان در کابل، با اشاره به اینکه به «هم وطنان شیعه ما» تلفاتی وارد شده، اعلام کرد حال چند نفر از زخمی شدگان وخیم است و بیم آن وجود دارد که تعداد تلفات این انفجارها افزایش یابد. «براساس آمار ابتدایی در سلسله انفجارهایی که در حوزه 18 در دروازه ورودی مکتب شهید عبدالرحیم به وقوع پیوست شش نفر از هم وطنان شهید و 11 نفر دیگر زخمی شدند. نیروهای امنیتی فعلا در محل وقوع انفجارها حضور دارند و درباره وقوع حمله تحقیقات آغاز شده است». در همین حال، «ذکریا الفت» یکی از استادان مکتب «عبدالرحیم شهید» به روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان گفت که حمله اول زمانی رخ داد که شاگردان در زنگ تفریح در حال ترک مکتب بودند. او گفت که تنها در انفجار نخست نزدیک به 20 تا 25 دانش آموز کشته شدند.
شورای علمای شیعه افغانستان این حملات را محکوم کرده و آن را کار «دشمنان علم و دانش» خوانده است. در حالی که تصاویری از اجساد شماری از دانش آموزان در شبکه های اجتماعی منتشر شده، مشخص نیست که در زمان حمله، چه تعداد دانش آموز در دبیرستان حضور داشته اند. همچنین در حالی که طالبان از دسترسی خبرنگاران به بیماران محل بستری مجروحان جلوگیری کرده، برخی رسانه ها از کشته شدن حدود 30 نفر در این انفجارها خبر داده اند. آسوشیتدپرس به نقل از شاهدان عینی نوشت که به نظر می رسد یک بمب گذار انتحاری خود را در محوطه وسیعی که می تواند هزار دانش آموز را در خود جای دهد، منفجر کرده است. خانواده هایی هم که به دنبال فرزندان شان به بیمارستان محمدعلی جناح رفته بودند با تیراندازی طالبان متفرق شدند. هنوز گروهی مسئولیت این انفجارها را بر عهده نگرفته است، اما این منطقه پیش تر هدف حملات مرگ بار گروه داعش
قرار گرفته بود.
در همین حال و از ابتدای وقوع انفجارها طالبان محدودیت های زیادی برای خبرنگاران ایجاد کردند و مانع پوشش خبرنگاران از انفجارهای روز سه شنبه شده اند. روزنامه «اطلاعات روز» گزارش داد که نیروهای طالبان یک خبرنگار را مورد ضرب وشتم قرار داده و دوربین او را نیز شکستند. هم زمان منابعی در مدرسه «عبدالرحیم شهید» به این روزنامه گفته اند که نیروهای طالبان با رسیدن به محل، تلفن های استادان این مدرسه را نیز بررسی کرده اند تا از رویداد تصویربرداری و به رسانه ها ارسال نکرده باشند.
حملات انفجاری و انتحاری به مکاتب، مساجد و حتی عروسی های شیعیان در افغانستان اخیرا افزایش یافته و پس از به قدرت رسیدن طالبان نیز متوقف نشده است. حمله های مرگ بار علیه اقلیت شیعه ساکن افغانستان، به قتل رساندن آنها و حمله به اماکن وابسته به این اقلیت ها در دوره حکومت طالبان سابقه دارد. سال گذشته، در یک حمله در جریان نماز جمعه در یک مسجد اهل تشیع در محله سید آباد ولایت قُندز دست کم ۴۶ نفر کشته و ده ها نفر نیز زخمی شدند. در حادثه دوم که روز ابتدای پاییز سال گذشته رخ داد، حمله انتحاری به مسجد شیعیان در شهر قندهار دست کم ۴۷ کشته و ۷۰ زخمی برجای گذاشت. پس از این حملات گروه داعش، مسئولیت حملات را بر عهده گرفت. مقام های طالبان وعده داده اند که عاملان حمله را تحت تعقیب قرار دهند. با وجود چنین هشداری، گروه حکومت اسلامی در اطلاعیه های بعدی خود، شیعیان را «خطرناک» توصیف و تأکید کرد که اعضای این گروه به حملات خود علیه «اماکن مذهبی و مراکز شیعیان» ادامه خواهند داد. علاوه بر این حملات منتسب به داعش، سال گذشته همچنین سازمان عفو بین الملل اعلام کرد که گروه طالبان در طول بیش از سه ماه، ۲۲ شهروند هزاره افغانستان از جمله یک دختر ۱۷ساله را به قتل رسانده است. علاوه بر این آبان سال گذشته نیز سازمان دیدبان حقوق بشر گروه طالبان را متهم کرد که گروهی از شهروندان افغان را که عمدتا از قوم هَزاره و شیعه هستند به صورت اجباری وادار به ترک محل زندگی شان کرده است.
واکنش ها
در نخستین ساعات پس از این حملات، شماری از چهره های سیاسی به آن واکنش نشان داده اند. حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان که در کابل به سر می برد، این حملات را «جنایت ضد بشری» خوانده و آن را محکوم کرده است. در بیانیه ای که از او در شبکه های اجتماعی منتشر شده، آمده است که کرزی «این جنایت ضد بشری را کار دشمنان صلح و ترقی مردم افغانستان دانسته و آن را دشمنی آشکار با علم و دانش و هراس از نسل تعلیم یافته کشور می داند». همچنین عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحه نیز در بیانیه ای این حملات را «تروریستی» خوانده و به شدت محکوم کرده است. او نوشته است: «این کشتار قساوت بار را کار دشمنان صلح و ترقی کشور می دانیم».
ناتوانی در تأمین امنیت
چالش عدم توانایی شبه نظامان طالبان که خود از مهم ترین عوامل ناامنی و خشونت در افغانستان هستند، در تأمین امنیت افغانستان موضوعی بود که از ابتدای سلطه مجدد این گروه بر افغانستان در تابستان سال گذشته مطرح شده بود و این نگرانی، با شدت گرفتن خشونت ها در ماه های اخیر افزایش یافته است.
اخیرا هم طالبان اظهارات ژنرال فرانک مکنزی فرمانده مرکزی آمریکا در خاورمیانه (سنتکام) «درمورد فعالیت گروه داعش-شاخه خراسان در افغانستان را «رد» کرده و ادعا کرد که داعش «هیچ نوع حضور فیزیکی در هیچ جای کشور ندارد». در بیانیه ای که اداره استخبارات طالبان منتشر کرده، آمده است که «ما به ملت، همسایگان و جهان اطمینان می دهیم که داعش دیگر موضوع نگرانی در افغانستان نیست». ژنرال فرانک مکنزی اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که بنا به ارزیابی آمریکا، «احتمالا حدود دو هزار نفر از شبه نظامیان داعش در افغانستان حضور دارند». او گفت که طالبان در آگوست سال گذشته در زمان کنترل کابل، درهای زندان های پل چرخی و پروان را که در آنها تعداد زیادی از تروریست های وابسته به داعش نیز نگهداری می شدند باز کردند که این اقدام «استعداد و انرژی تازه ای به داعش تزریق کرد» که به گفته مکنزی، طالبان اکنون «نتیجه آن تصمیم بسیار کوته بینانه خود را مشاهده می کنند». او همچنین درمورد القاعده گفت که احتمالا صدها نفر از شبه نظامیان القاعده هم در سراسر افغانستان پراکنده شده اند.
او هشدار داده که «به دلیل روابط فرهنگی، ازدواج های بین گروهی، پیوندهای طالبان با القاعده کمی دشوارتر است که طالبان به آنچه که گفته، بتواند عمل کند و ما این موضوع را خیلی جدی دنبال می کنیم تا داعش و القاعده را از انجام عملیات های بیرونی محدود کنیم». ژنرال مکنزی گفت که ارزیابی ما این است که در نبود فشار ضد تروریستی، گروه داعش- شاخه خراسان حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه زمان نیاز دارد که قابلیت حمله خارجی خود را از جمله به ایالات متحده بازسازی کند. او گفت که اکنون گروه داعش در فضاهایی که حکومتی وجود ندارد، به ویژه در شرق افغانستان در حال بازسازی خود است. طالبان در حالی ادعای عدم فعالیت مؤثر داعش در افغانستان را مطرح می کند که شاخه خراسان گروه داعش که گفته می شود مرکز آن در افغانستان است با انتشار عکسی ادعا کرده که یک شبه نظامی این گروه در منطقه ترمذ هم مرز افغانستان، به سربازان ازبکستانی حمله کرده است. این حمله با استفاده از 10 راکت ۱۰۷ میلی متری، انجام شده است. تاشکند اما تاکنون در واکنش به این ادعا چیزی نگفته است و هنوز از رقم تلفات به جا مانده از این حمله جزئیاتی در دست نیست.
این در حالی است که ازبکستان قبلا از رشد داعش در افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته بود که این گروه برای کشورهای همسایه افغانستان خطرناک است.
احیای داعش در همسایگی طالبان
همچنین یک اندیشکده کانادایی در گزارشی نسبت به تهدید بزرگ قدرت گرفتن طالبان در افغانستان و تغییر تمرکز گروه های تروریستی در عراق و سوریه به سمت کشورهای آسیای میانه و سوءاستفاده از این کشورها به عنوان تأمین کننده مواد خام و همچنین موقعیت استراتژیک آنها، هشدار داده است.
اندیشکده «مجمع بین المللی حقوق و امنیت» در مقاله ای با عنوان «خطر تروریسم در آسیای میانه: مشکلی واحد با رویکردهای متفاوت» می گوید، اطلاعات جدید نشان می دهد که بخش اعظم نیروهای جدید داعش را افرادی از کشورهای آسیای میانه از جمله افغانستان تشکیل می دهند. «الساندرو لوندینی» نویسنده این مطلب گفته احتمال تقویت این گروه های تندرو محسوس است و گرچه «آمار دقیقی در دست نیست، اما تخمین زده می شود که هزاران نفر از جوانان کشورهای آسیای میانه به داعش یا دیگر گروه های تندروی بنیادگرا در سوریه و عراق پیوسته باشند». این تحقیق همچنین به نگرانی «گسترش خلافت داعش به منطقه اوراسیا» اشاره کرده و تصریح می کند که «ممکن است با الحاق شبه نظامیان بومی این مناطق به ایدئولوژی و استراتژی های داعش» صورت پذیرد.
این ادعای «بی اساسی» نیست و مثال های متعددی برای اثبات آن وجود دارد. در ماه آگوست سال گذشته گروه تندروی «حزب حرکت اسلامی ازبکستان» به طرفداران احتمالی خود پیام عهد وفاداری فرستاد. این خطری جدی برای این منطقه است. حضور طالبان در افغانستان از مهم ترین نگرانی های نویسنده این مقاله است که آن را «نماد یک عنصر بالقوه بی ثباتی برای کشورهای همسایه افغانستان» می داند. لوندینی در این مقاله هشدار می دهد که «روسیه هم - که نفع مستقیمی در جلوگیری از گسترش گروه های تندرو دارد - تبدیل به قلمرو سربازگیری جنبش های تندرو شده است و اثرات جانبی این اقدامات در تمامی کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان مشهود است. صرف نظر از نبود همکاری میان ملت های این منطقه، برای حل نگرانی فزاینده جذب نیرو توسط تروریست ها از این کشورها باید سیاستی مشترک اتخاذ شود». لوندینی می نویسد: «علاوه بر این، دو کشور کلیدی، یعنی ترکمنستان و ازبکستان عضو سازمان پیمان امنیت جمعی نیستند. از آنجا که ترکمنستان عضو این سازمان نیست، در تمامی این رایزنی ها و چاره اندیشی ها رویکردی بی طرف اتخاذ می کند. اما پس از چند حادثه خشونت آمیز در مرز ترکمستان و افغانستان، این کشور برای کاهش عبور نیروهای طالبان از مرزهایش، با روسیه به توافقی برای همکاری امنیتی رسید که کنترل مرز ترکمنستان - افغانستان را نیز شامل می شود. در تاجیکستان هم صدها جوان به عضویت نیروهای خلافت درآمده اند. اخیرا یکی از تأثیرگذارترین مقامات ارتش این کشور، گل مراد حلیموف نیز درجات سازمانی خود را رها کرد تا به عضویت داعش درآید. ازبکستان تا همین جا نیز چندین اقدام ضدتروریستی انجام داده؛ اما قزاقستان راه متفاوتی در پیش گرفته است. این کشور در مبارزه با تروریسم خواستار جنبشی جهانی شده است، نه صرفا منطقه ای.
افغانستان مسئول امنیت اماکن دیپلماتیک ایران است
