به گزارش سرویس سیاست پایگاه خبری ساعدنیوز، در حالی که بحثها پیرامون توافق هستهای برجام و تأثیر تحریمهای آمریکا بر اقتصاد ایران همچنان ادامه دارد، نگاهی به بیانات رهبر معظم انقلاب در سال 1395 نشاندهنده چالشهای اولیه پس از اجرای برجام است. آیتالله سیدعلی خامنهای، رهبر انقلاب اسلامی، در دیدار با مسئولان نظام در 25 خرداد 1395 – تقریباً یک سال پس از امضای توافق هستهای – نسبت به محدودیتهای دسترسی به منابع ارزی کشور هشدار دادند.
ایشان در این دیدار فرمودند: "امروز [اگر] ما هم بخواهیم درآمدهای نفتیمان را به دست بیاوریم کار دشواری است؛ هم دشوار است، هم هزینهدار است. پولهایی که در کشورهای دیگر داریم به ما داده نمیشود، نشده؛ یعنی حالا بعضیهایشان قول دادهاند. آنطور که آقای رئیس جمهور به من گفتند، یک کشوری از این کشورها قول داده، منتها فقط یک کشور نیست، چند کشورند. ما پول داریم در بانکهای اینها؛ منتها چون پولها به دلار است و مسئلهی دلار به آمریکا ارتباط پیدا میکند، نمیتوانند بدهند، کار قفل شده."
این بیانات در حالی ایراد شد که پس از اجرای برجام در دیماه 1394، انتظار میرفت تحریمهای اقتصادی کاهش یابد و دسترسی به داراییهای بلوکهشده ایران تسهیل شود. با این حال، رهبر انقلاب تأکید کردند که وابستگی به دلار و نفوذ آمریکا در سیستم مالی جهانی، مانع اصلی بازگرداندن این منابع بوده است. برآوردها نشان میدهد که اموال بلوکهشده ایران در حسابهای بینالمللی بین 100 تا 120 میلیارد دلار بوده، اما دسترسی به بخش عمدهای از آن به دلیل تحریمهای باقیمانده دشوار باقی مانده بود.
جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا، در سال 2016 تأیید کرد که ایران تنها به حدود 3 میلیارد دلار از داراییهای خود دسترسی یافته، در حالی که رقم کلی داراییهای بلوکهشده حدود 55 میلیارد دلار بوده، نه ارقام بالاتر که گاهی ذکر میشد. این اظهارات رهبر انقلاب، که در دیدار با کارگزاران نظام بیان شد، بخشی از انتقادات به نحوه اجرای برجام از سوی طرف غربی بود و تأکید بر لزوم اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به دلار را برجسته کرد.
امروز، در سال 1404، با توجه به تحولات سیاسی مانند خروج آمریکا از برجام در سال 1397 و ادامه تحریمها، این بیانات همچنان به عنوان هشداری برای سیاستگذاران اقتصادی ایران تلقی میشود. کارشناسان معتقدند که تلاشها برای بازگرداندن داراییهای بلوکهشده ادامه دارد، اما چالشهای ناشی از سیستم دلاری همچنان پابرجاست.
این رویداد تاریخی، که در دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب نیز ثبت شده، یادآوری میکند که توافقات بینالمللی بدون تضمینهای محکم میتواند با موانع جدی روبرو شود. منابع نزدیک به دولت اعلام کردهاند که ایران همچنان در حال مذاکره برای آزادسازی داراییهای باقیمانده است.
