نقش فیکسچر و اسکنرهای داخل دهانی در قطعات پروتزهای ایمپلنت مدرن

پروتزهای ایمپلنتی که زمانی به‌عنوان جایگزینی صرف برای دندان‌های از دست‌رفته تلقی می‌شدند، امروزه با تکیه بر تجهیزات و روش‌های دیجیتال، به راه‌حلی دقیق، ماندگار و زیباشناسانه تبدیل شده‌اند.

در این مقاله به نقش فیکسچرها و اسکنرهای دهانی در فرآیند ساخت و اجرای پروتزهای ایمپلنت مدرن خواهیم پرداخت.

1. پروتزهای ایمپلنتی: بازسازی عملکرد و زیبایی با رویکردی نوین

پروتزهای ایمپلنتی به‌منظور جایگزینی دندان‌های از دست‌رفته، عملکردهای جویدن، تکلم و زیبایی لبخند را بازسازی می‌کنند. برخلاف روش‌های متحرک سنتی، ایمپلنت‌ها با تکیه بر پایه‌هایی که در استخوان فک قرار می‌گیرند که به عنوان فیکسچر دندان شناخته میشوند، ثبات و دوام بیشتری را فراهم می‌آورند. این پروتزها می‌توانند شامل تاج منفرد، بریج چند واحدی یا پروتزهای کامل بر پایه ایمپلنت باشند.

طراحی این نوع پروتزها به عواملی نظیر محل قرارگیری ایمپلنت، فرم فک، فضای دندانی و نیازهای زیبایی‌شناختی وابسته است. با ورود تکنولوژی دیجیتال به این عرصه، روند طراحی و ساخت پروتز با دقت بسیار بالا و سازگاری بیشتری نسبت به گذشته انجام می‌شود. استفاده از نرم‌افزارهای CAD/CAM در این مسیر، باعث تسریع فرآیند و افزایش کیفیت نتایج نهایی شده است.

لیست قطعات پروتزی مورد نیاز برای ایمپلنت دندانی

1- اباتمنت (Abutment)

اباتمنت رابطی بین فیکسچر (پایه ایمپلنت که داخل استخوان قرار دارد) و پروتز نهایی است. انواع مختلفی دارد:

• اباتمنت استاندارد: برای استفاده در کیس‌های معمولی

• اباتمنت زاویه‌دار: در مواردی که فیکسچر کمی زاویه‌دار قرار گرفته باشد

• اباتمنت سفارشی (Custom Abutment): طراحی شده با CAD/CAM مخصوص هر بیمار

2. سکرو (Screw)

پیچی که برای اتصال اباتمنت به فیکسچر یا اتصال پروتز به اباتمنت استفاده می‌شود. معمولاً از جنس تیتانیوم یا آلیاژهای مقاوم ساخته می‌شود و در مدل‌های مختلفی بسته به برند سیستم ایمپلنت موجود است.

3. آنالوگ (Implant Analog)

این قطعه در لابراتوار استفاده می‌شود و معادل فیکسچر داخل دهان است. آنالوگ داخل مدل گچی یا دیجیتال قرار می‌گیرد تا تکنسین بتواند پروتز نهایی را با دقت طراحی کند.

4. تیوینگ یا کوپینگ (Titanium Coping / Burnout Coping)

برای قالب‌گیری یا ساخت روکش در مراحل لابراتواری استفاده می‌شود. کوپینگ‌ها می‌توانند فلزی (تیتانیومی) یا پلاستیکی (قابل سوختن) باشند.

5. اسکن‌بادی (Scan Body)

قطعه‌ای است که برای اسکن دیجیتال داخل دهانی استفاده می‌شود. روی فیکسچر یا اباتمنت بسته می‌شود تا اطلاعات دقیق برای طراحی پروتز در نرم‌افزار CAD/CAM منتقل گردد.

6. Temporary Abutment (اباتمنت موقت)

برای ساخت روکش یا بریج موقتی استفاده می‌شود تا در طول دوره‌ی ترمیم قبل از پروتز نهایی، عملکرد و زیبایی نسبی برای بیمار فراهم شود.

7. Lab Analog (آنالوگ لابراتواری)

در مدل‌های چاپ سه‌بعدی یا گچی قرار می‌گیرد تا لابراتوار بتواند پروتز را خارج از دهان طراحی کند. نقش مکمل اسکن بادی و اباتمنت در فرایند دیجیتال دارد.

8. Castable Abutment (اباتمنت قابل ریختگی)

نوعی اباتمنت پلاستیکی است که قابل تنظیم و ریختگی در لابراتوار بوده و مخصوص کیس‌هایی است که نیاز به شکل خاص یا طراحی غیرمعمول دارند.

2. فیکسچر ایمپلنت: پایه‌ای محکم برای ساختار پروتزی

فیکسچر یا پایه ایمپلنت، بخش اصلی سیستم ایمپلنت است که داخل استخوان فک قرار می‌گیرد. این قطعه معمولاً از تیتانیوم یا آلیاژهای زیست‌سازگار ساخته می‌شود و پس از طی فرآیند استئواینتگریشن، به بخشی از ساختار استخوانی تبدیل می‌شود.

طراحی فیکسچر شامل فاکتورهایی مانند طول، قطر، نوع رزوه و زبری سطح آن است که هر کدام نقش مؤثری در موفقیت درمان دارند. انتخاب نوع فیکسچر براساس شرایط بالینی هر بیمار، تراکم استخوان، موقعیت فک و نوع پروتز صورت می‌گیرد.

امروزه شرکت‌های پیشرو در این حوزه، فیکسچرهایی با طراحی بهینه و سطح فعال‌تر تولید می‌کنند که نه‌تنها فرآیند جوش خوردن با استخوان را تسهیل می‌کند، بلکه ثبات بلندمدت پروتز را نیز تضمین می‌نماید. فیکسچرهای مدرن با سیستم‌های دیجیتال برنامه‌ریزی درمان نیز هماهنگی بیشتری دارند و در بهبود نتیجه نهایی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

فیکسچرها ممکن است در ظاهر ساده به نظر برسند، اما طراحی آن‌ها از نظر علمی بسیار دقیق و مهندسی‌شده است. هر فیکسچر شامل اجزای زیر است:

• بدنه (Body): بخش اصلی که داخل استخوان قرار می‌گیرد.

• رزوه‌ها (Threads): شیارهایی روی بدنه فیکسچر که به تثبیت بهتر در استخوان کمک می‌کنند.

• نک یا گردن (Neck): قسمتی که نزدیک سطح استخوان است و ممکن است صاف یا رزوه‌دار باشد.

• کانکشن داخلی (Internal Connection): رابط بین فیکسچر و اباتمنت که ممکن است انواع مختلفی مثل هگز داخلی، مخروطی یا مورسا داشته باشد.

بر اساس شکل و کاربرد، فیکسچرها معمولاً به سه نوع تقسیم می‌شوند:

1. Cylindrical (استوانه‌ای)

2. Tapered (مخروطی)

3. Hybrid (ترکیبی)

طراحی فیکسچر باید با توجه به حجم و کیفیت استخوان، ناحیه‌ی فک بالا یا پایین، و نوع پروتز نهایی (تک دندان، بریج، دنچر کامل) انتخاب شود.

امروزه بیشتر فیکسچرهای ایمپلنت از تیتانیوم گرید 4 یا گرید 5 (با ترکیب آلومینیوم و وانادیوم) ساخته می‌شوند. تیتانیوم ماده‌ای زیست‌سازگار است که به خوبی با استخوان پیوند برقرار می‌کند و در برابر خوردگی بسیار مقاوم است. برخی سیستم‌ها نیز از زیرکونیا (Zirconia) به عنوان جایگزین تیتانیوم استفاده می‌کنند، به‌ویژه در نواحی زیبایی‌محور.

برای افزایش چسبندگی استخوان به فیکسچر، سطح آن را با روش‌های خاصی زبر می‌کنند، از جمله:

• SLA (Sandblasted, Large-grit, Acid-etched): رایج‌ترین تکنیک برای زبری سطح.

• TiUnite: فناوری اختصاصی برخی برندها با پوشش اکسید تیتانیوم.

• Plasma Spraying: استفاده از پاشش پلاسما برای بهبود یکپارچگی استخوانی.

نوع سطح فیکسچر بر روی سرعت و کیفیت استخوان‌سازی اطراف ایمپلنت تاثیر زیادی دارد و در نهایت روی زمان لود شدن و پایداری بلندمدت اثر می‌گذارد.

3. اسکنرهای داخل دهانی: دقت و راحتی در خدمت درمان

اسکنرهای داخل دهانی یکی از ابزارهای تحول‌ساز در دندانپزشکی دیجیتال به شمار می‌روند. این دستگاه‌ها جایگزین روش‌های سنتی قالب‌گیری با مواد سیلیکونی شده‌اند و با استفاده از تکنولوژی نوری، تصاویر سه‌بعدی دقیقی از دهان بیمار تهیه می‌کنند.

دقت بالا، راحتی بیمار، حذف خطاهای ناشی از قالب‌گیری سنتی و تسریع روند درمان از جمله مزایای اصلی استفاده از این اسکنرها هستند. داده‌های به‌دست‌آمده به‌صورت دیجیتال به نرم‌افزارهای طراحی منتقل شده و به‌سرعت برای ساخت پروتز به لابراتوارهای دیجیتال ارسال می‌شوند.

اسکنرهای مدرن حتی امکان مقایسه وضعیت قبل و بعد درمان، شبیه‌سازی نتیجه نهایی و بایگانی دیجیتال پرونده بیمار را نیز فراهم می‌کنند. استفاده از این فناوری به دندانپزشکان این امکان را می‌دهد که با دقت و اعتماد بیشتری نسبت به برنامه‌ریزی درمان اقدام کنند.

کاربردهای رایج اسکنر داخل دهانی

1. ایمپلنتولوژی: برداشت دقیق موقعیت فیکسچر با کمک اسکن‌بادی برای ساخت پروتز.

2. پروتز ثابت: طراحی روکش، بریج و ونیر بدون نیاز به قالب سنتی.

3. ارتودنسی دیجیتال: طرح درمان با الاینرهای شفاف (مثل اینویزالاین).

4. دندانپزشکی زیبایی: طراحی دیجیتال لبخند (Digital Smile Design).

5. مانیتورینگ درمان: مقایسه تغییرات قبل و بعد از درمان با مدل دیجیتالی.

نکات مهم در انتخاب اسکنر داخل دهانی

1. دقت (Accuracy):

یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب اسکنر، دقت آن است. چون این دستگاه مستقیماً در طراحی و ساخت پروتز نقش دارد، کوچک‌ترین خطا در اسکن می‌تواند باعث ناهماهنگی در روکش یا بریج نهایی شود. دقت بالا، مخصوصاً در کیس‌های ایمپلنتی که با فیکسچر و اباتمنت درگیر هستند، بسیار حیاتی است.

2. سرعت اسکن و پردازش:

در مطب‌های پرمراجعه، زمان اسکن اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برخی اسکنرها قادرند در کمتر از یک دقیقه، فک کامل بیمار را با جزئیات بالا ثبت کنند. همچنین سرعت پردازش تصویر نیز مهم است؛ هر چه سریع‌تر مدل سه‌بعدی نهایی روی صفحه ظاهر شود، روند درمان و تصمیم‌گیری پزشک نیز سریع‌تر خواهد بود.

3. قابلیت ثبت رنگ واقعی (True Color):

بسیاری از اسکنرهای جدید می‌توانند با رنگ طبیعی دهان اسکن بگیرند. این ویژگی مخصوصاً برای طراحی لبخند، تطابق رنگ در روکش‌ها و تشخیص پوسیدگی‌های اولیه کاربردی است. علاوه بر این، تصویر رنگی باعث درک بهتر پزشک و تکنسین از بافت‌های نرم و سخت می‌شود.

4. سهولت استفاده و طراحی ارگونومیک:

وزن و شکل ظاهری دستگاه باید طوری باشد که دندانپزشک بتواند به راحتی با آن در ناحیه دهان بیمار کار کند، بدون اینکه باعث خستگی دست شود یا به بافت‌های نرم آسیب بزند. رابط کاربری آسان، عملکرد لمسی و آموزش ساده نیز از عواملی هستند که استفاده روزمره را تسهیل می‌کنند.

5. سازگاری با نرم‌افزارها و سیستم‌های CAD/CAM:

یک اسکنر خوب باید بتواند با انواع نرم‌افزارهای طراحی دیجیتال (مثل Exocad یا 3Shape Design Studio) و دستگاه‌های پرینتر سه‌بعدی یا میلینگ سازگار باشد. قابلیت خروجی گرفتن در فرمت‌های رایج مثل STL و PLY اهمیت زیادی دارد، چون برخی برندها سیستم‌های بسته دارند و محدودیت‌هایی برای ارسال فایل به لابراتوار ایجاد می‌کنند.

6. خدمات پس از فروش و پشتیبانی فنی:

یکی از نکات کلیدی، انتخاب برندی است که در کشور خدمات پشتیبانی قوی داشته باشد. آموزش، نصب، به‌روزرسانی نرم‌افزار و تعمیرات احتمالی از مواردی هستند که در بلندمدت اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. برخی شرکت‌های واردکننده در ایران مانند «دندان توسعه» خدمات مشاوره، راه‌اندازی و پشتیبانی فعال ارائه می‌دهند که برای کلینیک‌ها بسیار ارزشمند است.

7. قیمت و بازگشت سرمایه (ROI):

در نهایت، قیمت اسکنر و هزینه‌های جانبی آن (مثل تیپ‌های قابل تعویض، به‌روزرسانی نرم‌افزار و سرویس دوره‌ای) باید با بودجه مطب یا کلینیک متناسب باشد. در عین حال، باید بررسی شود که این سرمایه‌گذاری در چه مدت زمانی بازگشت خواهد داشت. اگر اسکنر به‌درستی استفاده شود، می‌تواند باعث افزایش تعداد بیماران، کاهش هزینه لابراتوار و افزایش کیفیت درمان‌ها شود.

4. هم‌افزایی تکنولوژی و درمان ایمپلنتی

ادغام فیکسچرهای پیشرفته، اسکنرهای داخل دهانی و سیستم‌های طراحی و ساخت دیجیتال، فصل نوینی در درمان ایمپلنتی گشوده است. این ترکیب منجر به فرآیندی کاملاً یکپارچه، دقیق و قابل پیش‌بینی می‌شود که در آن، از مرحله برنامه‌ریزی درمان تا نصب نهایی پروتز، همه چیز تحت کنترل دقیق دیجیتال قرار دارد.

برنامه‌ریزی دیجیتال با استفاده از نرم‌افزارهای سه‌بعدی، امکان تعیین دقیق موقعیت فیکسچرها پیش از جراحی را فراهم می‌سازد. اسکنر داخل دهانی اطلاعات دقیق محیط دهانی را فراهم می‌کند و در نهایت، پروتزی با بالاترین سطح انطباق و زیبایی تولید می‌شود.

این روند نه‌تنها موجب ارتقای کیفیت درمان و رضایت بیماران شده، بلکه کارایی کلینیک‌های دندانپزشکی را نیز افزایش داده است. آینده‌ی ایمپلنتولوژی بدون شک در گرو توسعه و به‌کارگیری هرچه بیشتر این فناوری‌های هوشمند خواهد بود.

مشاوره تخصصی و تهیه تجهیزات با دندان توسعه

در صورتی که قصد تهیه تجهیزات مربوط به پروتزهای ایمپلنتی، فیکسچرها یا اسکنرهای داخل دهانی را دارید، می‌توانید با کارشناسان مجرب شرکت دندان توسعه (دنتانا) مشورت کنید. این مجموعه با بیش از شش سال تجربه در زمینه تجهیزات دندانپزشکی دیجیتال، آماده ارائه مشاوره، فروش و خدمات پس از فروش حرفه‌ای به دندانپزشکان سراسر کشور است.

تلفن ثابت: 04134439135 / پشتیبانی فروش: 09201211802

همچنین از طریق واتساپ و تلگرام می‌توانید به‌صورت مستقیم با تیم فروش در ارتباط باشید و جدیدترین اطلاعات را دریافت کنید.