به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از شینهووا، چین در سالهای اخیر به یکی از پیشگامان جهانی در توسعه فناوریهای خودروهای هوشمند، خودران و مجهز به هوش مصنوعی تبدیل شده است. دهها شرکت بزرگ، از غولهایی چون Baidu، Huawei، BYD، و NIO گرفته تا استارتاپهای کوچکتر، در رقابتی فشرده برای تصاحب بازار خودروهای آینده قرار دارند. دولت نیز در ابتدا با حمایت زیرساختی، سرمایهگذاری دولتی و تسهیلات گسترده، از این روند استقبال کرد.
اما حالا، ظاهراً سرعت این رشد باعث نگرانی شده است—نه فقط از منظر ایمنی ترافیکی، بلکه از زاویه امنیت ملی و اجتماعی. اعلام اخیر پلیس چین مبنی بر اعمال نظارت شدیدتر بر رانندگی هوشمند، زنگ هشدار را برای بسیاری از شرکتها و فعالان این حوزه به صدا درآورده است.
طبق بیانیهای که از سوی وزارت امنیت عمومی چین منتشر شد، پلیس قصد دارد:
مجوزهای آزمایش جادهای برای خودروهای خودران را محدود و مشروط کند
کنترل بیشتری بر نقشهبرداری دیجیتال و دادههای مکانی حساس اعمال کند
سازوکار مشخصی برای مسئولیتپذیری در تصادفات مربوط به رانندگی هوشمند تعریف کند
از فناوریهای هوش مصنوعی برای نظارت بر عملکرد خودروهای هوشمند استفاده کند
این اقدامات بخشی از یک برنامه سراسری هستند که در قالب بازنگری در قوانین راهنمایی و رانندگی چین قرار است اجرایی شوند.
بهصورت رسمی، مقامات چینی نگران افزایش تصادفات مربوط به خودروهای نیمهخودران هستند. در ماههای اخیر، مواردی از برخورد خودروهای هوشمند به عابران یا خودروهای دیگر خبرساز شدهاند. اما تحلیلگران معتقدند که ماجرا فراتر از ایمنی ترافیکی است.
نگرانی اصلی ممکن است مربوط به دادهها باشد. خودروهای هوشمند مدرن مجهز به سیستمهای پیشرفته نقشهبرداری، تشخیص چهره، موقعیتیابی دقیق (GPS/Beidou)، و ارتباطات ابری هستند—یعنی در عمل، هر خودرو یک مرکز جمعآوری دادههای شهری و حتی نظامی است.
در کشوری با حساسیت شدید نسبت به امنیت اطلاعات و کنترل اجتماعی، چنین خودروهایی میتوانند تهدیدی بالقوه محسوب شوند؛ بهویژه اگر فناوریهای اصلی آنها از خارج (مثلاً آمریکا یا اروپا) وارد شده باشند، یا شرکتهایی مثل تسلا که مالکیت خارجی دارند، در طراحیشان نقش داشته باشند.
تسلا که بازار بزرگی در چین دارد، پیشتر نیز به دلیل نگرانی از جمعآوری اطلاعات حساس مورد فشار قرار گرفته بود. در سال 2021، برخی نهادهای دولتی چین استفاده از تسلا در نزدیکی مراکز حساس نظامی را ممنوع کردند. حال با تشدید نظارت پلیس بر فناوریهای رانندگی هوشمند، احتمالاً شرکتهایی مانند تسلا بیشتر در معرض محدودیتها قرار میگیرند.
تشدید نظارت ممکن است به ضرر برخی استارتاپهای چینی نیز تمام شود. شرکتهایی مانند XPeng و Pony.ai که بر توسعه فناوری رانندگی خودکار تمرکز دارند، برای انجام تستهای میدانی به مجوزهای رسمی وابستهاند. قوانین سختگیرانهتر میتواند سرعت توسعه، جذب سرمایه و رقابتپذیری آنها را کاهش دهد.
با این حال، دولت احتمالاً بهدنبال مهار کامل نیست، بلکه در پی ایجاد چارچوبی کنترلی است؛ چارچوبی که هم نوآوری را حفظ کند، هم تسلط دولت بر دادهها و رفتارهای هوشمند را تضمین کند.
تصمیم پلیس چین را نمیتوان جدا از سیاستهای گستردهتر پکن در حوزه امنیت سایبری دید. چین در سالهای اخیر بارها نشان داده که با هیچ نهاد یا فناوریای که ممکن است تهدیدی برای حاکمیت دادهها تلقی شود، مماشات نمیکند—چه در قالب محدود کردن اپلیکیشنها، چه مسدودسازی پلتفرمها، چه کنترل اینترنت اشیا (IoT) و حالا، خودروهای هوشمند.
خودرویی که در آن هوش مصنوعی مسیر را تحلیل میکند، تصویر خیابانها را ثبت میکند و با اینترنت در ارتباط دائمی است، از دید دولت چین، دیگر صرفاً «وسیله حملونقل» نیست—بلکه یک زیرساخت دیجیتال حساس است.
در سطح بینالمللی، چین میخواهد در رقابت با آمریکا و اروپا در صنعت خودروهای هوشمند برتری داشته باشد. اما در داخل، باید تضمین کند که این برتری به قیمت از دست رفتن کنترل دولت نباشد.
در واقع، چین در حال اجرای «مدیریت دوگانه» است: از یکسو حمایت از نوآوری و پیشرفت تکنولوژی، و از سوی دیگر، نظارت سفتوسخت بر مسیر توسعه آن. این مدل برخلاف رویکرد بازارمحور غربی، بر حفظ قدرت نظارت مرکزی تأکید دارد.
تشدید نظارت پلیس چین بر فناوریهای رانندگی هوشمند، تنها یک واکنش به تصادفات نیست؛ بلکه نشانهای از ورود جدی حاکمیت به عرصهای جدید از تنظیمگری فناورانه است. در جهانی که خودروها نیز به نهادهای اطلاعاتی متحرک بدل شدهاند، مرز میان حملونقل، داده و سیاست، روزبهروز محوتر میشود—و چین، بیش از هر کشوری، این مرزها را جدی میگیرد.
آینده صنعت خودروهای هوشمند در چین به یک موازنه حساس بستگی دارد: بین نوآوری و کنترل.
برای پیگیری اخبار فناوری اینجا کلیک کنید.
