به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از سیمرغ: می‌گوید: «اصلا نمی‌خواهم زایمان طبیعی داشته باشم» و كوتاه هم نمی‌آید. می‌پرسم: «چرا؟» جواب می‌دهد: «نمی‌خواهم هزار و یك مشكل پیدا كنم و مثل مادرم دچار افتادگی رحم و مثانه شوم، تكرر ادرار پیدا كنم و...» با خجالت ادامه می‌دهد: «مشكل زناشویی هم كه...» این ذهنیت خیلی از خانم‌های ایرانی است و شاید علت افزایش تمایل آنها به سزارین هم همین ترس‌ها باشد.
اتفاقا شیوع افتادگی مثانه و رحم هم كم نیست ولی نمی‌توان همه تقصیرها را گردن زایمان طبیعی انداخت چون به قول خانم دكتر طاهره افتخار، جراح و متخصص زنان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران، این مشكل علت‌های خیلی زیادی دارد و حتی خانم‌های مجرد به آن دچار می‌شوند و اگر مانند كشورهای دیگر برای خانمها قبل از بارداری، در طول این دوران و بعد از زایمان ورزش‌های خاص تقویت عضلات كف‌لگن انجام شود، احتمال افتادگی رحم پس از زایمان بسیار كم خواهد بود.
علت افتادگی رحم و مثانه چیست؟
افتادگی‌ها و اختلال‌های كف‌لگن به علت ضعف عضلات كف‌لگن و پارگی فاشیای قدام و خلف واژن اتفاق می‌افتد. وقتی قدام واژن دچار اختلال و پارگی باشد، ممكن است حتی با عطسه و سرفه هم ادرار بی‌اختیار خارج شود. گاهی هم دیواره قدام واژن كه مثانه روی آن قرار دارد به صورت توده از آن خارج میشود كه به آن «سیستوسل» می‌گویند. اگر دیواره خلفی دچار مشكل باشد نیز رحم نازل میشود و داخل واژن می‌افتد؛ یعنی «ركتوسل».
چه كسانی بیشتر دچار این مشكلات می‌شوند؟
خانم‌هایی كه عوامل خطر در آنها وجود دارد مثلا مبتلا به آسم هستند و مدام سرفه می‌كنند یا دچار یبوست مزمن‌اند. هر عاملی كه باعث افزایش دائمی فشار شكم شود، ممكن است باعث افتادگی رحم و مثانه شود. حتی برخی مبتلایان اصلا ازدواج نكرده‌اند ولی به علت یبوست مزمن دچار پرولاپس یا افتادگی رحم می‌شوند. زایمان سخت با فورسپس یا وسایل دیگر، زایمان طول كشیده و سخت، زمینه ژنتیكی، بافت همبندی ضعیف و سوءتغذیه و سوءجذب موادغذایی كه باعث اختلال جذب مواد پروتئینی شود نیز باعث بروز این اتفاق خواهدشد. خود بارداری هم فشار مزمن روی لگن است.
اینكه می‌گویند هر خانمی كه زایمان طبیعی داشته باشد، حتما دچار افتادگی رحم یا مثانه میشود، درست است؟
درست است كه یكی از عوامل شایع خطر، زایمان طبیعی است مخصوصا اگر سر بچه بزرگ باشد یا زایمان سخت و طول كشیده شود، ولی همه خانم‌هایی كه زایمان طبیعی دارند، دچار افتادگی نمی‌شوند زیرا به بافت همبندی فرد بستگی دارد؛ ممكن است خانمی چهار زایمان داشته باشد و به افتادگی رحم مبتلا نشود و خانمی دیگر با یك زایمان، دچار این مشكل شود.
عوارض ابتلا به این مشكل چیست؟
بی‌اختیاری ادرار و حالت اضطرار در دفع ادرار؛ این بیماران به محض اینكه احساس می‌كنند، باید برای دفع ادرار به دستشویی بروند در غیر این صورت نمی‌توانند آن را كنترل كنند. گاهی هم اختلال دفع مدفوع پیدا می‌كنند كه یا به صورت اضطرار در دفع است یا هرچه زور می‌زنند، نمی‌توانند دفع داشته باشند. عده‌ای هم دچار مشكلات جنسی می‌شوند و به رضایت و ارگاسم نمی‌رسند چون عضلات واژن شل شده‌اند. احساس ناراحتی و سنگینی در ناحیه پایین شكم نیز از دیگر عوارض است.
درمان چگونه است؟
به مشكل و فرد بستگی دارد. برخی بیماران با فیزیوتراپی و دارو درمان می‌شوند و برخی دیگر باید از راه واژن یا شكم جراحی شوند. گاهی هم برای خانم‌هایی كه مسن‌تر هستند یا بافت فاشیای‌شان ضعیف است از بافت مش استفاده میشود كه یا ساختنی و مصنوعی است یا از بافت انسانی یا حیوانی.
كسانی كه جراحی می‌شوند، صددرصد بهبود می‌یابند یا احتمال عود هم وجود دارد؟
این مساله به شرایط بیمار بستگی دارد. در 10 درصد موارد ممكن است مشكل عود كند مثلا در خانم‌های مسن كه بافت‌هایشان از بین رفته یا خانم‌هایی كه علت افتادگی رحمشان یبوست مزمن بوده و همچنان هم درمان نشده، احتمال عود وجود دارد.
می‌توان از افتادگی رحم و مثانه پیشگیری كرد؟
گاهی امكان‌پذیر است. مثلا اگر پزشك متوجه شود جنین درشت است یا در طول زایمان حس كند پیشرفت زایمان كند است، سزارین را توصیه می‌كند در غیر این صورت، گاهی آنقدر صدمه شدید خواهد بود كه بافت عضلانی فلج میشود و جبران‌پذیر نیست و بافت كاملا از بین می‌رود. این عارضه با فیزیوتراپی كمی ترمیم میشود ولی برگشت‌پذیر نیست. در برخی موارد نیز لازم است درمان‌های نگهدارنده یا جراحی انجام شود. تقویت عضلات كف‌رحم در دوران بارداری و بعد از زایمان نیز تا حد زیادی جلوی بروز این مشكل را می‌گیرد.
منظورتان از درمان نگهدارنده چیست؟
از تغییر سبك زندگی بیمار گرفته تا كاهش اضافه‌وزن و... . وزن و تغذیه در این بین نقش مهمی دارند، برخی خانمها هیچ علامتی از افتادگی رحم ندارند ولی به محض اینكه وزنشان اضافه میشود یا رژیم‌غذایی‌شان تغییر می‌كند، دچار بی‌اختیاری ادرار یا تشدید آن می‌شوند. تمرین برای تقویت عضلات كف‌لگن در منزل هم بسیار موثر است.
چه زمانی جراحی پیشنهاد میشود؟
اگر افتادگی خفیف باشد، جراحی به عنوان اولین راه‌حل نیست. ابتدا همان‌طور كه گفتم تغییر شیوه زندگی و تغذیه توصیه و حتی داروهایی تجویز میشود كه خیلی موثرند. در مرحله بعد، پزشك مداخلاتی انجام و دستگاهی به نام پساری داخل واژن قرار می‌دهد. این روش تا حد زیادی علایم را از بین می‌برد و در درازمدت باعث بهبود هم میشود ولی متاسفانه خانمها كمتر تن به انجام این اقدام‌ها می‌دهند و می‌خواهند خیلی زود مشكل با جراحی حل شود!
اگر خانمی برای درمان اقدام نكند، ممكن است دچار عوارض جدی‌تر میشود؟
حتما مشكل‌ساز خواهد بود، مثلا بیماری 60 ساله داریم كه هیچ وقت ازدواج نكرده‌اند و در حال حاضر به دلیل نارسایی كلیه بستری شده‌اند. علت مشكلشان هم افتادگی رحم و مثانه است چون اگر این افتادگی شدید باشد، باعث نارسایی كلیه میشود.
افتادگی رحم باعث بروز مشكلات جنسی هم میشود؟
بله ولی برخی خانمها تمام مشكلات جنسی‌شان را به افتادگی رحم و ریلكس‌شدن واژن بعد از زایمان طبیعی ربط می‌دهند در صورتی كه این‌طور نیست. این اتفاق فقط در برخی موارد می‌افتد.
چه وقت باید به پزشك مراجعه كرد؟
خانمها با مشاهده هر مشكلی باید حتما به پزشك حاذق مراجعه كنند مخصوصا اگر فشار و درد در ناحیه شكم، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، تكرر ادرار و فوریت در دفع آن دارند یا توده‌ای از واژن خارج شده باشد، احتمال افتادگی رحم و مثانه وجود دارد.
حرف آخر؟
خیلی از پژوهش‌ها نشان داده كه ورزش عضلات كف لگن در پیشگیری و درمان افتادگی رحم و مثانه بسیارمفید است و باعث میشود نیاز به جراحی كه گاهی مقاربت دردناك هم از عوارض آن و پرهزینه است، از بین برود. تقویت عضلات كف لگن در دوران بارداری و بعد از زایمان هم مفید است. در حال حاضر در بیمارستان میلاد براساس برنامه‌ای خانم‌های باردار را ورزش می‌دهند تا عضلات كف لگن تقویت شود و در اثر زایمان كمتر صدمه ببیند و زایمان راحت‌تر انجام شود. بعد از زایمان هم این ورزش‌ها انجام میشود تا از مشكلات مربوط به واژن كه اختلال جنسی و دفع، پیش می‌آورد تا حد زیادی پیشگیری یا شدت آنها كم شود.
