اگر دچار آفت دهان شده اید، بخوانید!

آفت دهان چیست؟

به زخمی سطحی، کوچک و خوش خیم در بافت نرم داخل دهان یا لب ها، زیر زبان و روی غشاء لثه آفت دهانی یا زخم آفتی می گویند که اندازه ی آن یک سانتی متر و زخمی گرد یا بیضی شکل، سفید یا زرد رنگ است. آفت دهانی برخلاف تاول هایی که در اثر تب شدید در دهان ایجاد می شود یا زخم های با منشاء سرماخوردگی مثل تبخال ، خارج از دهان ایجاد نشده و به هیچ وجه سرایت نمی کنند.

انواع آفت دهان

آفت دهان به سه نوع اصلی کوچک (مینور)، بزرگ (ماژور) و هرپتی فرم تقسیم می شود .

• آفت کوچک

آفت کوچک و دایره ای شکل شایع ترین نوع آفت است که در یک تا دو هفته بدون باقی گذاشتن جای زخم برطرف می شوند ، این زخم ها به اندازه نوک مداد و به صورت گروهی یا خوشه ای دیده می شود. هر باردر دهان چهار تا شش آفت به صورت همزمان ایجاد می شود . محل زدن آفت کوچک اغلب داخل گونه، روی لب، زبان و لثه است .

• آفت بزرگ

آفت بزرگ از نوع آفت کوچک، بزرگ تر و عمقی تر با لبه های نامنظم است که بهبودی آن بیش از 6 هفته طول می کشد. هر گونه آفتی که بیشتر از سه هفته در دهان باقی بماند باید توسط دندانپزشک معاینه شود.محل زدن آفت های بزرگ معمولاً نزدیک لوزه ها است که بیمار متحمل درد زیاد، به ویژه هنگام بلع می شود. معمولاً هر بار فقط یک آفت بزرگ در دهان ایجاد می شود .

• آفت هرپتی فرم

آفت هرپتی فرم به اندازه نوک سوزن و در گروه های 10 تا 100 تایی در بین بزرگسالان دیده می شود. آفت هرپتی فرم لبه های نامنظم دارد وبدون باقی گذاشتن جای زخم پس از یک تا دو هفته بهبود می یابد .

درمان افت دهان

آفت خودبخود خوب می شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد. برای آفت اگر درمانی صورت بگیرد معمولاً به دو منظور زیر خواهد بود:

• کاستن از درد و التهاب و استرس
• جلوگیری از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن

رایج ترین درمان افت دهان شامل موارد زیر هستند:

1. رعایت بهداشت دهان برای درمان افت دهان ضروری است.
2. استفاده از مواد محافظ موضعی(Orabase) حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا Flucinolone یا Clobetasol برای درمان افت دهان تجویز می شود.
3. استفاده از آنتی بیوتیک موضعی همچون کلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیکا هم در درمان افت دهان تاثیر گذار است.
4. استفاده از آنتی بیوتیک موضعی مانند کپسول های ۲۵۰ میلی گرمی تتراسایکلین در Cc۵ سرم فیزیولوژی حل شده و به صورت دهان شویه به کار می رود.
5. رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرمی همچون ویتامین B۱۲، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی زا.
6. استفاده از داروهای بی حس کننده موضعی همچون لیدوکائین و یا دیفن هیدرامین.
7. بهترین درمان افت دهان استفاده از داروهای گیاهی مانند مریم گلی و عصاره گل میخک می باشد زیرا تاثیر آن بسیار سریع در حد ۲ الی ۵ دقیقه است.
8. شست وشوی دهان با محلول آبلیمو-نــمک به صورت هر روز، دو یا سه مرتبه، می تواند مدت آفت ها را کاهش دهد.

​​​​​به کار بستن نکات تغذیه ای زیر به درمان افت دهان کمک شایانی می کند:

1. عدم مصرف غذاهایی که ایجاد آفت را تشدید می نمایند شامل غذاهای حساسیت زا (آلرژن) نظیر گلوتن گندم، بادمجان و فلفل
2. پرهیز از مصرف غذاها و مایعات محرک نظیر لیمو، آب لیمو، پرتقال، گوجه فرنگی، رب گوجه فرنگی، توت فرنگی، شکلات و گردو
3. عدم مصرف مواد غذایی ترش، شور یا تند
4. نوشیدن مایعات با نی برای تخفیف درد
5. گنجاندن مواد غذایی که کمتر باعث درد می شوند در رژیم غذایی بیمار، مانند: شیر، ژلاتین، مایعات، ماست و بستنی
6. پرهیز از مصرف غذاهای سفت و خشن مانند برنج برشته شده (ته دیگ).
7. مصرف مرتب و روزانه ماست به ویژه ماست پروبیوتیک که محتوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس می باشد.
8. گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن، اسیدفولیک و ویتامین B۱۲ در رژیم غذایی مبتلایان
9. ترک سیگار

روش های طبیعی و خانگی درمان آفت دهان

1. شیرین بیان

مطالعات نشان می دهد افرادی که دچار آفت دهان بوده و روزی ۴بار از دهانشویه ی شیرین بیان استفاده کرده اند، درد کمتری را تجربه می کنند. تقریبا بین ۵۰ تا ۷۵ درصد این افراد همان روز اول علائم بهبودی را مشاهده کرده اند و طی سه روز بعد تقریبا بهیود کامل یافته اند. برای تهیه ی این دهانشویه، نصف قاشق چای خوری عصاره ی شیرین بیان را با ۱/۴ فنجان آب گرم مخلوط کرده و ۴ مرتبه در روز دهان تان را با این دهانشویه بشویید. خوردن یک تا دو عدد قرص شیرین بیان ۲۰۰ میلی گرمی در روز، به کاهش درد کمک می کند. از چای کیسه ای شیرین بیان که در بازار موجود است، استفاده کنید. یک چای کیسه ای شیرین بیان را ۱۰ دقیقه روی آفت دهان قرار دهید، حتما نتیجه ی مثبتی خواهید گرفت.

2. سرکه سیب

سرکه سیب و آب گرم را با هم مخلوط کنید و از آن به عنوان یک دهانشویه ی روزانه برای ناپدید شدن آفت دهان بهره مند شوید. سرکه ی سیب حاوی اسید استیک است که می تواند باکتری های خطرناک و بد را از بین ببرد و درعین حال رشد باکتری های مفید و خوب را افزایش دهد. این دهانشویه ی کاملا دردسترس، به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی می تواند برای آفت دهان بسیار پرکاربرد باشد.

3. آب اکسیژنه

نگران نباشید هر چند نام آب اکسیژنه و به کاربردن آن در محیط دهان ممکن است، شما را بترساند، اما اگر آب اکسیژنه و آب را با هم مخلوط کنید و با یک گوش پاک کن این محلول را روی آفت دهان بمالید، بسیار مفید است. اگر ۱/۴فنجان آب اکسیژنه، ۱/۴فنجان آب، ۱قاشق چای خوری جوش شیرین و نمک را با هم مخلوط کنید، محلولی که به دست می آید یک دهانشویه ی قوی تر برای بهبود آفت دهان خواهد بود. دقت کنید که تا یک ساعت بعد از استفاده از این محلول برای آنکه جواب بهتری بگیرید و همچنین مشکلی هم نداشته باشید، چیزی نخورید و ننوشید.

4. یخ

وقتی دچار آفت دهان می شوید، مکیدن مکعب های کوچک یخ باعث تسکین و کاهش سوزش و التهاب زخم می شود. سردی یخ، جریان خون رسانی به آفت دهان را کاهش می دهد؛ در نتیجه درد و تورم آفت هم کمتر می شود.

5. به خوراکی هایی که می خورید، دقت کنید

غذاهای سفت و خشک (مثل نان تست یا ته دیگ های سفت) که ممکن است دهان تان را زخم کند، غذاهای تند و تحریک کننده و موادغذایی اسیدی (مثل آب پرتقال) که التهاب را بیشتر می کند، نخورید. مصرف هرکدام از این نوع مواد غذایی می تواند باعث شود آفت دهانی دردناکی را تجربه کنید.

6. مکمل های ویتامین B

بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف مکمل زیرزبانی ویتامین B۱۲، حتی در افرادی که با کمبود این ویتامین مواجه نیستند، مانع از بازگشت مجدد آفت دهانی می شود. مقدار ۱۰۰۰میکروگرم (۱میلی گرم) ویتامین B۱۲ که دوبار در روز به مدت ۶ماه مصرف شود، مفید بوده است.

از طرفی، مصرف مکمل های گروه ویتامین B؛ ۳۰۰میلی گرم ویتامین B۱؛ ۲۰میلی گرم ویتامین B۲؛ ۱۵۰میلی گرم ویتامین B۶ نیز به خصوص در افرادی که با کمبود ویتامین (B۱) مواجه هستند، می تواند کمک کننده باشد؛ زیرا کمبود این ویتامین با خطر افزایش ابتلا به آفت دهان مرتبط است.

در صورت تشخیص کمبود آهن در رژیم غذایی فرد، مصرف این مکمل ها با نظر پزشک، می تواند کمک کننده باشد.

8. ماست

مصرف ماست پروبیوتیک با کیفیت، برای آفت دهان بسیار مفید است. پروبیوتیک مانند یک صافی عمل می کند و فقط به باکتری های مناسب اجازه ی حضور در دهان می دهد. این کار باعث آرام ترشدن زخم و بهبود آفت دهان می شود. از طرفی، نرمی و خنکی ماست به کمتر شدن درد ناشی از آفت کمک می کند.

۹. چای

یکی از بهترین گیاهانی که می توانید برای تسکین درد آفت دهان از آن استفاده کنید، چای سیاه است. پس اگر دچار آفت دهان شدید، چای کیسه ای را مستقیم روی آفت دهان قرار دهید تا دردتان آرام شود. می توانید چای سرد شده را نیز به عنوان دهانشویه غرغره کنید. «تانن» موجود در چای تأثیر مثبتی برای التیام آفت دهان دارد.

۱۰. مواد غذایی فاقد گلوتن

با توجه به مواردی که درباره ی علل بروز آفت دهان پیش تر به آن اشاره کردیم؛ اگر جزو کسانی هستید که فکر می کنید زیاد دچار آفت دهان می شوید و دلیلش این است که بدن شما نمی تواند گلوتن را تحمل کند، بهتر از پزشک تان بخواهید برای شما تست بیماری سلیاک تجویز کند تا منشأ واقعی مشکل شما مشخص شود. اگر واقعا با گلوتن مشکل داشته باشید مصرف مواد غذایی فاقد گلوتن می تواند سیستم دفاعی بدن تان در برابر بروز آفت دهان را تقویت کند.

۱۱. مکمل زینک(روی)

کمبود روی می تواند با آفت دهان مرتبط باشد. بنابراین مصرف مکمل روی می تواند مشکل را حل کند. اما باید یادتان باشد؛ مصرف طولانی مدت قرص زینک باید حتما تحت نظر پزشک باشد.

آزمایشات اولیه ی انجام شده در این زمینه نشان می دهد: مصرف روزانه ی مکمل های حاوی ۱۵۰ میلی گرم روی، تعداد دفعات آفت زدن را از ۵۰ درصد به ۱۰۰ درصد کاهش می دهد. افراد مورد آزمایش قرار گرفته که دارای کمبود روی بودند، با انجام این تست پیشرفت قابل توجهی در بهبود آفت دهان تجربه کردند. مصرف یک مکمل روی خوب و با کیفیت یک یا دو بار در روز یکی از آسان ترین راه های کمک به بهبود آفت دهان محسوب می شود.

۱۲. اجتناب از مصرف سدیم لاریل سولفات

سعی کنید خمیردندان ها و دهانشویه های حاوی «سدیم لاریل سولفات» را به طور کامل کنار بگذارید. این نوع مواد به ایجاد و تکرار آفت دهان کمک می کند. در همین زمینه مطالعه ای در کشور نروژ انجام شده که نشان می دهد: «سدیم لاریل سولفات» اثراتی برلایه های اساسی غشاء داخلی دهان دارد که موجب شیوع مجدد آفت دهان در فرد مبتلا می شود.

از آنجا که جوش شیرین ماده ای قلیایی است، اسیدهایی را که باعث ایجاد درد و سوزش در هنگام آفت دهان می شوند، خنثی می کند. از طرفی،جوش شیرین با از بین بردن باکتری ها، موجب بهبود سریع تر آفت دهان می شود.

یک قاشق چای خوری جوش شیرین را در نصف لیوان آب گرم حل کنید و دهان تان را با این محلول بشویید.

۱۴. آلوئه ورا

از آنجایی که ماده ی ژله ای درون برگ های آلوئه ورا، به تسکین درد و بهبود زخم ها کمک می کند، به عنوان گیاه کمک های اولیه شناخته می شود. با یک گوش پاک کن آفت دهان و محیط اطراف آن را خشک کنید، سپس برگ آلوورا را برش داده و ژل آلوورا را مستقیما روی آفت دهان بگذارید و هر چندبار که لازم است این کار را تکرار کنید.

۱۵. شیرمنیزیم( منیزیم هیدروکسید)

مقدار کمی از این مایع شیری رنگ، ملین و آنتی اسید را بردارید و دهان تان را با آن بشویید، آن وقت می بیند که چگونه خواص آنتی اکسیدانی منگنز، اسیدهایی را که دلیل سوزش آفت دهان هستند، خنثی می کند. حتی می توانید این ماده را مستقیم توسط یک گوش پاک کن ۳تا ۴ بار در روز روی آفت دهان بمالید. ترکیب دیگری که حتی می تواند تأثیر بیشتری هم داشته باشد، مخلوط یک قاشق چای خوری شیرمنیزیم و ماده ی ضدآلرژی «دیفن هیدرامین» است.

۱۶. مریم گلی

مریم گلی گیاهی است که ویروس و باکتری ها را می کشد و التهاب را کم می کند. دو قاشق چای خوری مریم گلیِ خشک را در یک فنجان آب جوش خیس کنید و بگذارید سرد شود. از این محلول می توانید به عنوان دهانشویه ۲تا ۳ بار در روز استفاده کنید. حواس تان باشد حتما محلول به خوبی آفت دهان را شستشو دهد.

۱۷. آنتی اسیدها

استفاده از قرص ها یی جویدنی مثل «پپتو بیسمول» (بیسموت ساب سیترات Pepto-Bismol)، «تامس» (Tums) و «رولایدز» (Rolaids) چه زمانی که جویده شود و چه زمانی که روی آفت قرار می گیرد، تازمانی که کاملا حل شود، می تواند کمک کننده باشد. درد و سوزش آفت دهان ناشی از اسیدها و آنزیم های گوارشی است که روی بافت دهان تأثیر می گذارد، پس استفاده از این قرص ها ی آنتی اسیدی مؤثر است، البته باید توجه داشته باشید که میزان مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.

۱۸. آب نمک

این محلول ساده و در دسترس که بسیار پرکاربرد است، برای بهبود آفت دهان هم می تواند بسیار مؤثر باشد. ۳۰ ثانیه شستشوی دهان با محلول آب نمک با بالابردن غلظت کلرید سدیم و جمع کردن آب غشاء اطراف آفت دهان به بهبود آبسه ها و زخم های بازی مثل آفت دهان کمک می کند.

یک کپسول ویتامین E را باز کنید و مایع داخل آن را روی آفت دهان بگذارید. روغن حاوی ویتامین E مثل یک پوشش روی زخم را می پوشاند و مانع از عفونت آن می شود و این به روند بهبود و درمان سریع تر آفت دهانی کمک می کند.

۲۰. سایر ویتامین ها

دانشمندان معتقدند که به عنوان مثال «لسیین» که یک اسید آمینه است، برای درمان آفت دهان مورد نیاز است. یعنی اگر روزانه ۳ بار و هر بار ۵۰۰ میلی گرم «لسیین» مصرف کنید، دردتان بهبود می یابد و صد البته مصرف این ماده باید با تجویز پزشک باشد. ازسویی دیگر، ویتامین C هم یکی از آن مکمل هایی است که ممکن است در ترمیم غشاء مخاطی دهان مؤثر باشد. چون مصرف مواد خوراکی و مخصوصا میوه های حاوی این ویتامین، در بسیاری افراد آفت دهان را بهبود می دهد، بهتر است از مکمل این ویتامین استفاده کرد. پس با مشاوره ی پزشک، ۳بار در روز ۱۰۰۰میلی گرم مکمل ویتامین C مصرف کنید.