احکام فسخ نکاح چیست؟

فسخ نکاح چیست؟

پیش از آنکه به این سوال پاسخ دهیم که فسخ نکاح چیست ؟ لازم است تا کمی در مورد مفهوم فسخ صحبت کرده و سپس به این سوال ، پاسخ دهیم که فسخ نکاح چیست ؟ فسخ ، یکی از مفاهیمی است که در حقوق قراردادها مطرح می شود و منظور از این مفهوم ، آن است که یکی از طرفین یک عقد لازم ، می تواند به طور یک طرفه به قرارداد پایان دهد. فسخ نکاح ، در ماده 1120 قانون مدنی، به عنوان یکی از راه های پایان دادن به عقد نکاح پیش بینی شده است. به موجب این ماده، عقد نکاح دائم به فسخ یا طلاق منحل می شود . بر این اساس ، یکی از مواردی که به موجب آن ، عقد نکاح می تواند انحلال پیدا کرده و زوجین از هم جدا شوند ، فسخ نکاح می باشد. بنابراین ، در پاسخ به این سوال که فسخ نکاح چیست ؟ می توان گفت ، فسخ نکاح ، به معنای پایان دادن یک طرفه به عقد نکاح و به دلیل وجود یکی از عیوب مصرح قانونی در هر یک از زن و شوهر می باشد . پس از پاسخ به این سوال که فسخ نکاح چیست ، در ادامه به بیان نکات مهم مربوط به فسخ نکاح می پردازیم : به طور کلی فسخ نکاح ، زمانی می تواند مورد تقاضای زن یا مرد قرار بگیرد که یکی از عیوبی که مطابق فقه و قانون مدنی بری هر کدام از آنها شناخته شده اند ، وجود داشته باشد . یعنی ، فسخ نکاح ، فقط در صورتی است که عیوب مذکور در زن یا مرد به اثبات برسد. همانطور که از این ماده ، مشخص است ، شرایط فسخ نکاح با طلاق متفاوت است و هر کدام از آنها شرایط و آثار ویژه خود را دارند . به عنوان مثال ، اگر یکی از زوجین بخواهد ازدواج را فسخ کند ، باید یکی از موارد فسخ نکاح را در مورد طرف مقابل به دادگاه ثابت کند ، اما در طلاق ، اثبات این موارد ضرورتی ندارد. اگر هر یک از طرفین ، قبل از عقد بداند که طرف مقابل ، یکی از عیوب مذکور در قانون را دارد ، دیگر بعد از عقد نکاح ، حق فسخ را نخواهد داشت . به دلیل اینکه مبنای ایجاد حق فسخ ، آن است که اشخاص ، دچار ضرری نادانسته و ناخواسته از جانب طرف دیگر نشوند . حال ، اگر خود شخص با علم و آگاهی نسبت به عیوب طرف مقابل ، اقدام به انعقاد عقد کرده باشد ، دیگر نمی توان حق فسخی را برای او در نظر گرفت. حق فسخ باید فورا اعمال و اجرا شود . به همین دلیل ، در صورتی که یکی از زوجین متوجه بشود که طرف مقابل ، دارای یکی از عیوب مذکور در قانون مدنی است ، همان وقت باید اقدام به فسخ نکاح کند . به عبارت دیگر ، نمی توان پس از گذشت مدت زمان زیادی از عقد ازدواج ، عقد را بر مبنای موارد حق فسخ ، فسخ نمود .

فسخ نکاح چه تفاوتی با طلاق دارد؟

طلاق دارای تشریفات خاص است، برای مثال به دو شاهد مرد نیاز دارد و باید صیغه طلاق اجرا شود اما فسخ با اراده صاحب حق فسخ انجام می شود و صرفا به اطلاع طرف مقابل می رسد. علاوه بر این، قبل از طلاق باید از دادگاه اجازه گرفته شود اما در فسخ دادگاه به بررسی این می پردازد که آیا حق فسخ وجود دارد یا خیر و بعد از احراز وجود حق، اجرای آن به عهده صاحب حق است؛ در نتیجه در فسخ نکاح دادگاه پیش از فسخ زوجین را به داوری ارجاع نمی دهد. طلاق زوجه در زمان عادت ماهانه یا نفاس زن ممکن نیست اما فسخ در این دوران نیز امکان پذیر است. افزون بر این موارد، طلاق مختص نکاح دائم است اما فسخ هم در نکاح دائم و هم منقطع ممکن است. لازم به ذکر است که زوج و زوجه هردو می توانند دارای حق فسخ باشند اما طلاق فقط حق زوج و تحت اختیار مرد است. همچنین لازم به یادآوری است که اگر مرد پیش از نزدیکی همسر خود را طلاق دهد باید نصف مهریه را بپردازد، اما در فسخ زن جز در صورتیکه فسح به دلیل عنن باشد، در سایر موارد حق مهریه ندارد. در طلاق رجعی مرد در زمان عده امکان رجوع دارد اما در فسخ امکان رجوع وجود ندارد و تشکیل خانواده با نکاح جدید امکان پذیر است. در نهایت لازم به ذکر است که اگر زوجین سه مرتبه طلاق بگیرند، مجدد امکان ازدواج ندارند مگر با ورود یک محلل، در حالیکه در فسخ محدودیت وجود ندارد و هر چندبار که نکاح فسخ شود، میان زن و مرد حرمت ایجاد نمی شود.

عیوب مرد که به زن حق فسخ نکاح را می دهد

عیب مشترکی که موجب حق فسخ برای هردو طرف می شود، جنون است. جنون ادواری یا مستمر که به معنی اختلال عقل است برای طرف مقابل حق فسخ ایجاد می کند. عیوب مختص مرد در قانون مدنی در ماده ۱۱۲۲ ذکر شده است و اگر این عیوب مرد را از عمل زناشویی ناتوان کند، زن اجازه فسخ خواهد داشت. این عیوب به شرح زیر است:

• عنن: ناتوانی مرد در نعوظ

• خصاء :عارضه مربوط به اخته شدن مرد

• مقطوع بودن آلت تناسلی مرد

عیوب زن که به مرد حق فسخ نکاح را می دهد

این عیوب در ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی ذکر شده است. اگر در زمان عقد این عیوب وجود داشته و مرد بی خبر بوده، او می تواند نکاح را فسخ کند. لازم به ذکر است که اگر این عیوب با عمل جراحی یا هرنوع درمان قابل رفع باشد، حق فسخ برای مرد ایجاد نمی کند. این عیوب به شرح زیر است:

• جذام
• قرن : وجود استخوانی در فرج که مانع جماع باشد.
• برص : یک نوع بیماری پوستی
• افضاء : یکی شدن مجرای بول و حیض
• نابینایی دو چشم
• زمین گیری

فسخ نکاح به علت تخلف از شروط صفت

تخلف از شروط صفت باعث ایجاد حق فسخ می شود. شرط صفت، صفت خاصی است که در طرف مقابل شرط شده اما پس از عقد مشخض شده که او آن وصف را ندارد. این صفت باید نفع مشروع و عقلانی داشته و موجب ترغیب فرد شده باشد و او با اتکا با آن با طرف مقابل ازدواج کرده باشد. تخلف از شرط صفت با تدلیس تفاوت دارد. در تدلیس هدف فریب است اما در تخلف از شرط صفت قصد فریب وجود ندارد و طرف مقابل واقعا خود را واجد آن صفت می داند اما پس از عقد متوجه می شود که آن صفت خاص را ندارد.

قواعد فسح نکاح

فسخ نکاح با برهم زدن ازدواج اتفاق می افتد. به عبارت دیگر در برخی موارد در صورتیکه هر یک از طرفین به واسطه ازدواج دچار ضرر و زیان فاحش شده باشد، می تواند تحت شرایطی با فسخ نکاح از قرارداد نکاح رها شود. البته لازم به ذکر است که این امر به سادگی امکان پذیر نیست و باید شرایطی محقق شده باشد. برای مثال عیوبی در یکی از طرفین وجود داشته باشد که به طرف مقابل امکان فسخ نکاح را بدهد. موارد فسخ به طور صریح در قانون توسط مقنن مشخص شده است. در ادامه با قواعد و نکات مهم فسخ نکات آشنا می شویم.

• بعد از فسخ نکاح، زوجه باید همانند طلاق عده نگه دارد.
• حق فسخ قابل اسقاط است و فرد می تواند از حق خود صرف نظر نکند.
• حق فسخ نکاج به وراث منتقل نمی شود.
• خیار فسخ فوری است و اگر فورا بعد از اطلاع از آن استفاده نشود این اختیار از بین می رود. مدت زمان مذکور بر طبق عرف تعیین می شود.
• فسخ عقد نکاح به رضایت طرف مقابل نیاز ندارد و یک طرفه قابل اجرا است.
• فرد صاحب حق فسخ باید بالغ، عاقل و رشید باشد.
• اجرای فسخ به تشریفات نیاز ندارد اما باید در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت شود.
• مهریه در فسخ نکاح به نزدیکی زوجین وابسته است.
• فسخ نکاح به علت جنون در حالتی امکان پذیر است که یکی از طرفین از جنون دیگری در هنگام ازدواج اطلاع نداشته باشد و اگر مطلع بوده باشد امکان فسخ نخواهد داشت.
• زن در صورتیکه مرد پس از ازدواج دچار جنون شود حق فسخ خواهد داشت اما اگر زوجه بعد از نکاح دچار جنون شود مرد حق فسخ نکاح را نخواهد داشت.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

مجازات خیانت شوهر به زن در احکام اسلامی چیست؟