به هنگام نوشتن اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش توجه داشته باشید که اولاً، مشخص کنید که این پژوهش چه موردی را برای دیگران روشن خواهد کرد و یا در چه موردی اطلاعات جدیدی در اختیار دیگران خواهد گذاشت. ثانیاً، نتایج حاصل از این پژوهش در کجا و کدام قسمت و چگونه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
چرا «اهمیت و ضرورت انجام تحقیق» مهم است؟
در منزل خوددر حال استراحت هستید، ناگهان صدای جیغ یک فرد شما را بیدار می کند. اولین چیزی که به ذهنتان می رسد این است؟ « صدای چه کسی بود؟»( مسئله تحقیق) برای یافتن علت صدا به آشپزخانه ( اولین سؤال یا فرضیه پژوهش: آیا صدا از آشپزخانه بود؟ ) می روید، ولی کسی آنجا نبود ( عدم تأیید اولین فرضیه تحقیق شما)، شاید صدا از حیاط خانه بود ( دومین سؤال یا فرضیه پژوهش) ولی آنجا هم کسی نبود ( عدم تأیید دومین فرضیه تحقیق)، شاید صدا از خیابان بود (سومین سؤال یا فرضیه پژوهش)، بله متأسفانه زنی در خیابان مورد حمله سارق قرار گرفته بود ( تأیید فرضیه پژوهش).
در مثال بالا روند ایجاد مسئله و سپس سؤالات یا فرضیه ها و نحوه آزمون هر فرضیه بیان شده است. در انجام این روند، امر مهمی وجود دارد و آن اهمیت و ضرورت انجام پژوهش است. صدای فریادی که شنیدید می توانست خطر مهمی باشد در اینجا با اهمیت تحقیق مواجهیم. چون این موضوع اهمیت داشت، پس برای یافتن منشأ و دلیل تولید صدا در شما ایجاد انگیزه تحقیق نمود و از آنجا که ممکن بود این اتفاق در هر لحظه خطرات جدی به دنبال داشته باشد، پس تلف کردن وقت جایز نبود و انجام تحقیق فوریت داشت. پس در اینجا به موضوع ضرورت انجام تحقیق برمی خوریم.
یکی از مشکلاتی که دائما از طرف دانشجویان مطرح می شود، کم اهمیت دانستن موضوع تحقیقشان است و همیشه با نوشتن جملاتی کوتاه و با عجله قصد دارند از این بخش تحقیق خودشان سریع عبور کنند. در حالیکه اهمیت و ضرورت انجام یک تحقیق دلیل اصلی و محوری برای اقدام به یک تحقیق است. همواره دانشجویان از اساتید می پرسند که اهمیت و ضرورت تحقیق من چیست؟ این سؤال به طور قطع نشان دهنده این مطلب است که دانشجو ی مورد نظر،خودش موضوع تحقیق را انتخاب نکرده وگرنه به راحتی می توانست در مورد ضرورت و اهمیت انجام تحقیق خود صحبت کند. اما واقعا اهمیت و ضرورت یک تحقیق به چه معناست؟
الف) اهمیت تحقیق
معمولا اهمیت و ضرورت تحقیق را به معنای یکدیگر بکار می برند که اصلا درست نیست. وقتی از اهمیت تحقیق سخن می گوییم، یعنی بیان می کنیم که این تحقیق از نظر چه ابعاد و مؤلفه هایی مهم است.
در یک نگاه کلی، اهمیت تحقیق از دو بعد قابل بررسی است:
۱- از باب نظری:
پژوهش گر در نگارش اهمیت تحقیق خود باید بتواند با توجه به دانش، نظریات و ادبیات موجود، دلایل مهم بودن مسئله تحقیق را بیان کند. او برای این کار، باید نشان دهد که تحقیق مزبور، از دیدگاهی جدید و خلاقانه به مسائل نگاه می کند.
بیان اهمیت موضوع تحقیق، باید بتواند اهمیت و ارزش تحقیق را نسبت به نظریه های موجود و یا شرایط موجود، به اثبات برساند.
اغلب پژوهش گران در مطالعات خود، متوجه جای خالی موضوعی می شوند و تحقیق مزبور باید این کمبود را جبران کند. اگر تحقیق در مورد یک تئوری یا مدل است، در آن صورت، تحقیق می تواند آزمون مهمی از آن تئوری باشد و یا امکان دارد پژوهشگر از مفاهیم یا اصولی استفاده کند که پژوهشگران قبلی استفاده کرده اند و پرسش های خود را همانند پرسش هایی که آنها در تحقیقات پیشین به کار گرفته اند، تنظیم کند؛ ولی داده ها از گروه های متفاوت جامعه و زمان دیگری جمع آوری می شود. از این رو، نتایج حاصل از تحقیق، می تواند موجب گسترش تئوری پیشین گردد.
به این مثال توجه کنید:
تحلیل محتوای مجلات ورزشی ایران موضوعی است که بسیار مورد توجه متخصصان ارتباطات در ورزش بوده است. حال فرض کنید دانشجویی با این عنوان که قصد دارم محتوای روزنامه های ورزشی ایران را مورد مطالعه قرار دهم ، به من مراجعه کند. مسلما از او خواهم پرسید تحقیق شما از چه نظر اهمیت دارد؟ این تحقیق که تا کنون بارها انجام شده است؟ چرا فکر می کنی انجام این تحقیق مهم است؟
اگر او پاسخ دهد که با توجه به شرایط امروز اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و ساختار مدیریتی ورزش کشور، به نظر می آید که نتایج تحقیقات قبلی با شرایط فعلی تفاوت داشته باشد، به همین دلیل تمایل دارم که محتوای روزنامه ها را در شرایط فعلی مورد بررسی قرار دهم.
به نظر من دلیل ایشان برای اهمیت انجام تحقیق تا خد زیادی قانع کننده است.
۲- از باب عملی ( کاربردی):
معمولا تحقیقات برای جامعه از ابعاد مختلفی اهمیت دارد. مثلا نتایج تحقیق می تواند کدام مشکل جامعه را حل کند؟ یا در کدام سازمانها می تواند مورد استفاده قرار گیرد. این اهمیت انجام تحقیق از بعد عملی یا کاربرد نتایج تحقیق در شرایط واقعی است.
ب) ضرورت انجام تحقیق
ضرورت تحقیق با رویکرد به دو مؤلفه «زمان» و «مکان» صورت می گیرد.
بنابراین، گاهی موضوعاتی مهم هستند؛ اما ضروری نیستند. این نکته نیز حائز اهمیت است که در تحقیق و فرایند آن، میلیون ها موضوع مهم بالقوه وجود دارند؛ اما موضوعات ویژه ای هستند که ضرورت انجام پیدا می کنند.
می توان از طریق ارائه خلاصه ای از نوشته های صاحب نظران و خبرگان آگاه که موضوع را ضروری می دانند و خواستار تحقیق بر روی این مسائل هستند، ضرورت تحقیق را به اثبات رسانید و یا درباره آن استدلال کرد. ارائه آمار و ارقام از رویدادها و تأکیدی که به وسیله متخصصان و صاحب نظران در یک زمان خاص یا مکان خاص صورت می گیرد، بیان کننده این است که تحقیق مورد نظر از ضرورت خاصی برخوردار است و به عبارت دیگر، تأثیر انجام تحقیق در حل مسائل بخش های مختلف جامعه و ایجاد تحول در یک جامعه خاص یا حل مشکلات در یک مکان خاص بیان می شود.
یک پژوهش گر با نگارش بخش های اهمیت و ضرورت تحقیق خویش در حقیقت امور زیر را بیان می کند:
- آگاهی خود را نسبت به اهمیت و ضرورت موضوع نشان می دهد.
- استدلاهای لازم جهت انجام تحقیق و صرف هزینه ها را توجیه می کند.
- ضرورت پرداختن به آن را از نظر زمان توضیح می دهد.
- خواننده را نسبت به محتوای ارائه شده و تحلیل ها و بررسی ها، حساس تر می کند.
متأسفانه امروزه در دانشگاه ها و مراکز علمی که بودجه های پژوهشی کلانی اختصاص داده می شود و موضوعاتی بسیار پیچیده و گاهی اغوا کننده انتخاب می شوند، اغلب محققین، نه تنها به اهمیت و ضرورت آنها اشاره نمی کنند، بلکه برای محقق، کارفرما، ناظر علمی، راهنما و مرکز و مؤسسه و دانشگاه محل انجام آن، هیچ گاه اهمیت و ضرورت انجام این کار و عمر بر باد رفته و هزینه های انجام شده، مورد توجه قرار نمی گیرد و گویی بودجه تحقیق، پولی اضافه و زمان بر باد رفته، عمری گذراست که با تظاهر به تحقیق، دور ریخته می شود.
