به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، بیش از ۵ سال است که روابط ایران و عربستان قطع شده است و در این سال ها هرازگاهی خبری از دیدار های پنهانی و گاه و بیگاه مقامات دو کشور در برخی از رسانه ها انتشار یافته که البته تمامی آن ها نیز از سوی مقامات تهران و ریاض رد شد تا اینکه هفته گذشته خبری به نقل از روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز انتشار یافت که تاکید می کرد دیداری در منطقه الخضراء عراق و به میزبانی و ابتکار عمل مصطفی الکاظمی میان مقامات امنیتی دو کشور برگزار شده است.
روزنامه «فایننشال تایمز» یکشنبه ۲۹ فروردین در گزارشی به نقل از «سه مقام» مدعی شد که مقام های ارشد عربستان سعودی و ایران در تلاش برای بهبود روابط بین این دو کشور رقیب در منطقه، در عراق مذاکره کرده اند. بنا بر این ادعا، اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شده و به گفته یکی از مقام ها، این گفت وگو ها «مثبت» بوده است.
ادعای فایننشال تایمز درباره مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران با ایفای نقش نخست وزیر عراق در شرایطی مطرح شده که به دنبال اعدام «شیخ النمر» روحانی شیعه برجسته عربستان سعودی و اتفاق های صورت گرفته در مقابل سفارت ریاض در تهران، سعودی ها روابط دیپلماتیک این کشور با ایران را قطع کردند. ساعاتی بعد از انتشار خبر روزنامه فایننشال تایمز، روزنامه «عرب نیوز» عربستان سعودی این خبر را تکذیب کرد. در گزارش این رسانه آمده است: «یک مقام ارشد سعودی انجام شدن مذاکرات مستقیم با ایران را تکذیب کرده است».
دیدار با عربستان؛ ایران نه تایید کرد نه تکذیب!
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان سعید خطیب زاده در نشست خبری ۳۰ فروردین ماه خود درباره خبر یک رسانه انگلیسی درباره گفت وگو های ایران و عربستان گفت که ما گزارش های رسانه ای را دیدیم. در این باره نقل قول های بعضا متضاد منتشر شده است. ایران از گفت وگو با عربستان سعودی استقبال کرده و این مسئله را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه ای می داند.
هیچ گاه روابط تهران و ریاض به طور کامل قطع نشد!
یک منبع آگاه با تأیید خبر مذاکره میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان گفت: این دو کشور درباره موضوع یمن گفت وگو کرده اند؛ عربستان در این مذاکره به دنبال وساطت ایران در زمینه درگیری با حوثی ها و انصارالله است، چراکه عربستان در این درگیری ها تحت فشار قرار دارد، ایران اعلام کرده که یمن صاحب دارد و عربستان سعودی باید با خود یمنی ها و انصارالله گفت وگو کند. ایران همچنین در این مذاکره توصیه کرده که عربستان چه کار هایی برای مذاکره با یمن باید انجام دهد.
این منبع آگاه همچنین خبر داد که به نظر می رسد این گفت وگو ها در سطح مقامات امنیتی انجام شده باشد.
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در بستر برنامه «کلاب هاوس» در خصوص اخبار غیررسمی مبنی بر گفت وگوی مقامات ایرانی و عربستانی در عراق، بدون اعلام نظر در خصوص صحت و سقم یا محتوای گزارش رسانه های خارجی، اظهار کرد: در خصوص گزارشی که نخستین بار در نشریه فایننشال تایمز منتشر شد، باید بگویم که ما به طور کلی از هر ابتکاری برای کاهش تنش ها و افزایش همکاری در منطقه ما استقبال می کنیم و قطعا به دنبال برقراری نوعی گفت وگو و ارتباط با همسایگان خود هستیم.
پشت پرده انتشار فایل صوتی ظریف/ هشیار باشیم!خطیب زاده با مرور تاریخ روابط اخیر ایران و عربستان به تلاش برخی کشور های منطقه ای و فرامنطقه ای از جمله عراق، کویت، پاکستان، چین و آلمان در برقراری گفت وگو بین تهران و ریاض اشاره داشته و گفت که همواره بین دو کشور حتی در چند سال اخیر، ارتباطات و تماس های مستقیم و غیرمستقیم جریان داشته است. میان ایران و عربستان سعودی همواره از طرق و مسیر های گوناگون تماس ها و ارتباطاتی برقرار بوده و این امر هیچ گاه به طور کامل قطع نشده است.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این سوال که آیا در دوران پساترامپ، ایران و عربستان به سمت کاهش تنش حرکت کرده اند، گفت از جانب ایران همواره تلاش هایی برای کاهش تنش در جریان بوده است و می توان گفت که اخیرا نشانه های مثبتی از جانب عربستان سعودی نیز در این راستا بروز کرده است، با این وجود برکسی پوشیده نیست که دشواری های قابل توجهی در این مسیر وجود دارد و میان دو کشور در خصوص برخی موضوعات منطقه ای و دوجانبه اختلافات جدی وجود دارد، اما تصور می کنم که به نفع هر دو کشور و همچنین ثبات و صلح منطقه ای است که... راهی برای حل و فصل اختلافات بیابیم.
چگونه از دشمنی آل سعود علیه ایران کاسته می شود؟
محمد پارسا نجفی تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره روابط ایران و عربستان، گفت که جریان غربگرا به ویژه اصلاح طلبان در ایران برای خوشایند آمریکا بر طبل مذاکره با آل سعود می کوبند و تلاش می کنند، حتی به قیمت آسیب جدی به دوستان منطقه ای ایران، رابطه تهران و ریاض را احیاء کنند، اما خلاف نظر آنان، به سه دلیل رژیم سعودی ماهیتی ضد ایرانی و ضد شیعی داشته و دارد، بنابراین نمی توان با مذاکره از دشمنی آل سعود علیه ایران کاست، پس مذاکره یا حتی بازگشت روابط سودی برای کشورمان نخواهد داشت.
او افزود: دولت سعودی خود را رقیب ابدی ایران در خلیج فارس می داند و این رقابت را در اوپک هم همواره ادامه داده است، علاوه بر این دولت سعودی یک رژیم وهابی است و به شدت به شیعه خصومت می ورزد؛ سرکوب شیعیان شرق عربستان (قطیف و احساء)، بحرین و کشتار شیعیان یمن تنها نمونه هایی از رفتار امروز این حکومت است، همچنین پادشاهی سعودی به شدت ضد دموکراسی است و اصولا نسبت به کلمه انتخابات آلرژی دارد، به همین دلیل با هر دولتی که برخاسته از انتخابات باشد از جمله ایران دشمنی می کند.
تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: رسانه های غربی و نیز جریان غربگرا در ایران به ویژه اصلاح طلبان سعی دارند اینگونه القا کنند که مشکلات عربستان و ایران بعد از قدرت گرفتن بن سلمان به اوج رسیده و دولت فعلی واشنگتن نیز تلاش می کند از قدرت این شخص بکاهد، این جریان ها تلاش دارند این چنین وانمود کنند که ملک سلمان به جای بن سلمان قرار است بیشتر در تصمیم گیری ها حضور یابد، اما بن سلمان و پدرش هیچ تفاوتی با هم ندارند و اصولا پرخاشگری شدید دولت سعودی در سال های اخیر به این علت است که آل سعود در مسیری حرکت می کند که به پایان خود نزدیک شود، به همین دلیل با اکثر کشور های منطقه حتی دولت هایی که به صورت سنتی دوست و حتی متحد این رژیم بوده اند وارد تنش می شود؛ روابط پر چالش با قطر، ترکیه و مغرب همچنین اخیرا دخالت در کودتا در اردن مصداقی بر این ادعاست.
تحلیلگر مسائل بین الملل ادامه داد: شرایط داخلی عربستان به شدت وخیم است و نمایش های موسوم به اصلاحات بن سلمان، مشکلی را از مردم تحت خفقان سیاسی عربستان برطرف نکرده است؛ در حقیقت نه تنها شیعیان بلکه اهل سنت و حتی هواداران سابق آل سعود هم در شمار اشخاصی هستند که خواهان تغییرات گسترده واقعی در این کشور هستند. اگر این روند ادامه یابد باید منتظر بحران های جدید علیه آل سعود توسط هواداران وهابی خود این رژیم در آینده باشیم. شورش در استان وهابی خیز قصیم تنها نمونه ای بود که سرکوب شد، لذا منطقی است که آل سعود را در مسیر منتهی به سقوط تصور کنیم.
در چه صورتی روابط تهران و ریاض بهبود می یابد؟
او با بیان اینکه مشکل دولت سعودی با ایران به روابط میان این دو حکومت وابسته نیست بلکه آل سعود تابعی از سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود، گفت: واشنگتن به دلیل بحران های داخلی خود، در حال خروج از منطقه است؛ مانند عقب نشینی از افغانستان، بنابراین تلاش می کند از حجم فشار ها بر دولت سعودی بکاهد. بدون آنکه حاضر باشد ریاض را مجبور به عقب نشینی از یمن و بحرین کرده و آن حکومت را وادار به اصلاحات دموکراتیک کند.
نجفی تاکید کرد: آنچه توسط جریان غربگرا تبلیغ می شود مبنی بر اینکه کاهش تنش با عربستان سعودی به زیان رژیم صهیونیستی است و تل آویو از دشمنی میان تهران و ریاض برای عادی سازی روابط استفاده می کند یک فریب بزرگ است، چراکه رژیم سعودی روابط عمیق و قدیمی، اما مخفی با رژیم صهیونیستی داشته است و آشکار شدن این روابط نه تنها به زیان محور مقاومت نیست، بلکه نشان می دهد سعودی ها و رژیم صهیونیستی دارای یک ماهیت مشترک تجاوزگر و متصل به غرب هستند، برعکس بر نقش و اهمیت ایران اسلامی به عنوان تنها کشوری که پرچم رهبری مبارزه با اشغالگری رژیم را در دست دارد، افزوده می شود.
تحلیلگر مسائل بین الملل با بیان اینکه دامنه اختلافات عمیق میان تهران و ریاض فقط به روابط دو جانبه باز نمی گردد بلکه سعودی ها در سراسر جهان اسلام ویروس وهابیت را در قالب گروه های تروریستی منتشر می کنند، گفت: گروه هایی مانند سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، احرار الشام، جبهه النصره، داعش، بوکوحرام، ابوسیاف، جیش الاسلام، انصارالشریعه و ده ها گروه دیگر، در چنین شرایطی مذاکره با دولت سعودی قطعا هیچ مشکلی را حل نمی کند، تنها زمانی می توان با عربستان رابطه خوبی داشت که پسوند سعودی از نام این کشور زدوده شود و حکومتی بر اساس دموکراسی و مبتنی بر انتخابات در عربستان برپا باشد.
گفت وگوی ایران و عربستان؛ در چه زمینه ای؟
کامران کرمی کارشناس مسائل منطقه درباره روابط ایران و عربستان، گفت که با توجه به آغاز تماس ها میان ایران و عربستان سعودی و احتمال برگزاری دور دوم نشست میان دو کشور با میانجیگری بغداد، می توان گفت که این اتفاق تحول بسیار مهمی در بن بست روابط تهران و ریاض در طول یک دهه گذشته بخصوص پس از قطع روابط دو کشور در سال ۲۰۱۵ است، در صورت ادامه این روند که ابتدا بر سر بحران یمن آغاز شده است، منطقه آشوبناک خاورمیانه می تواند شاهد تحول مهمی در الگو های دوستی و دشمنی و ترسیم خطوط نظم جدید منطقه ای باشد.
او افزود: در واقع اهمیت گفت وگو به عنوان حلقه مفقود شده در روابط ایران و عربستان باعث شده تا دو کشور از روابط مبتنی بر «رقابت همکاری جویانه – تنش محدود» برای نزدیک به دو دهه به سمت «تنش فراگیر- منازعه» در بازه زمانی ۲۰۲۰-۲۰۱۱ حرکت کنند. این تحول که ناشی از تغییر عناصر منطقه ای، بین المللی و تحول در ادراک مبتنی بر تهدید عربستان نسبت به ایران است، می تواند در صورت اراده طرفین، زمینه را برای درک واقع بینانه از ضرورت حل تنش فراهم کند. اگرچه این روند پیچیده و چالش برانگیز با اثربخشی منفی متغیر های مزاحم و مداخله گری، چون رژیم صهیونیستی همراه است، اما اضطرار برای شکل دهی به یک چارچوب مذاکراتی ابتدایی، گام به گام و سپس فراگیر، ضروری و نیازمند درکی واقع بینانه و به دور از اختلال ادراکی بین طرفین است.
کارشناس مسائل منطقه با اشاره به نشست دوم مقامات ایران و عربستان که گفته می شود طی روز های آینده برگزار خواهد شد، تصریح کرد: اهمیت این نشست در خروج از بن بست موجود میان ایران و عربستان و از سرگیری گفت وگو ها برای گذار از تنش موجود است که حاصلی جز بازی با حاصل جمع صفر نداشته است.
او افزود: همزمانی گفت وگو های ایران و عربستان با مذاکرات احیاء برجام در وین، اهمیت مسائل منطقه ای را نیز می رساند، بنابراین منطقی ترین و مطلوبترین راهی که طرفین می تواند با آن به یک نتیجه مثبت برسند، گفت وگو و تبدیل این گفت وگو به یک چارچوب مذاکراتی است که عناصر مولد تنش میان تهران و ریاض را مورد مذاکره قرار می دهد. طبیعتا با توجه به اثرگذاری بحران یمن و تبدیل شدن آن به یکی از اصلی ترین محور های اختلافی میان دو کشور ایران و عربستان سعودی، هرگونه تماس جدید به شکل برگزاری دور دوم گفت وگو ها عمدتا بر سر بحران یمن خواهد بود.
