بیماری خود ایمنی
بیماری خودایمنی نوعی اختلال است که در آن سیستم دفاعی بدن به اشتباه به خود بدن حمله می کند. معمولا سیستم ایمنی وظیفه ی محافظت از بدن در برابر میکروب هایی مثل باکتری ها و ویروس ها را برعهده دارد. وقتی سیستم ایمنی متوجه حمله ی عوامل خارجی می شود، سلول های جنگجو را برای مقابله با آنها به سمت شان می فرستد.
در حالت عادی، سیستم ایمنی قادر است تفاوت سلول های خارجی از سلول های خودش را تشخیص دهد. در بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی قسمتی از بدن (مثل مفصل ها یا پوست) را به عنوان عنصر خارجی اشتباه می گیرد. در این شرایط، پروتئینی به نام اتوآنتی بادی را برای حمله به سلول های سالم پخش می کند.
علل بیماری خود ایمنی
- باکتریایی و یا ویروس
- داروها
- محرک های شیمیایی
- محرک های محیطی
ولی پزشکان هنوز علت اصلی این اختلال در سیستم ایمنی را نمی دانند. هرچند برخی از مردم بیش از سایرین مستعد ابتلا به بیماری های خودایمنی هستند. این بیماری، زنان را بیشتر از مردان گرفتار می کند. زنان در سال های باروری (بین ۱۴ تا ۴۴ سال) بیشتر مستعد ابتلا به بیماری خودایمنی هستند.
بعضی از بیماری های خودایمنی در برخی گروه ها شایع تر هستند. برای مثال، آفریقایی-آمریکایی ها و مردم اهل آمریکای لاتین نسبت به سفیدپوست ها بیشتر درگیر لوپوس می شوند.
برخی از بیماری های خودایمن، مثل بیماری ام اس یا لوپوس، زمینه ی ارثی دارند. البته تمام اعضای خانواده مستعد ابتلا به همان بیماری نیستند، اما زمینه ی به ارث بردن آنها را دارند.
به دلیل شیوع بیماری های خودایمن، محققان به فاکتورهای محیطی مانند تأثیر عفونت ها و قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی یا حلال ها مشکوک شده اند. «رژیم غربی» گزینه ی مشکوک دیگر روی میز است. اگرچه این مورد هنوز تأیید نشده، اما خوردن غذاهایی با چربی و قند بالا و استفاده از مواد فراوری شده با ایجاد التهاب در بدن مرتبط است. این مسئله می تواند موجب از کارافتادن واکنش دفاعی در بدن شود.
تئوری دیگری که در این زمینه وجود دارد، «فرضیه ی بهداشتی» نامیده می شود. به دلیل استفاده از واکسن ها و مواد ضدعفونی، کودکان امروز به اندازه ی کودکان گذشته، زیاد در معرض جرم ها و میکروب ها قرار نمی گیرند. این فقدان می تواند منجر به واکنش بیش ازحد سیستم دفاعی در برابر مواد بی ضرر شود.
متداول ترین انواع بیماری خود ایمنی
آرتریت روماتوئید: التهاب مفاصل و بافت های اطراف
لوپوس اریتماتوی سیستمیک: بر پوست، مفاصل، کلیه، مغز و دیگر ارگانهای تاثیر می گذارد.
بیماری سلیاک: واکنش به گلوتن موجود در گندم، (چاودار و جو) است که باعث آسیب به دیواره روده کوچک می شود.
کم خونی خطرناک: کاهش در سلول های قرمز خون ناشی از عدم جذب ویتامین ب 12
ویتیلیگو: تکه های سفید رنگی بر روی پوست ناشی از دست دادن رنگدانه ها
اسکلرودرمی: یک بیماری بافت همبند است که باعث تغییرات در پوست، عروق خونی، عضلات و اندام های داخلی می شود.
پسوریازیس: یک بیماری پوستی است که باعث قرمزی و سوزش و همچنین ضخامت، پوسته پوسته، تکه های سفید نقره ای در پوست می شود.
بیماریهای التهابی روده: یک گروه از بیماری های التهابی روده بزرگ و روده کوچک
بیماری هاشیموتو: التهاب غده تیروئید
بیماری آدیسون: نارسایی آدرنال هورمون
بیماری گریوز: غدد تیروئید پر کار
آرتریت واکنشی: التهاب مفاصل، مجرای خروجی مثانه، و چشم و ممکن است زخم بر روی پوست و غشای مخاطی دیده شود.
سندرم شوگرن : غدد که تولید اشک و بزاق می شود از بین می رود و باعث خشکی چشم و دهان می شود ممکن است بر کلیه ها و ریه نیز تاثیر گذارد.
دیابت نوع 1: تخریب سلول های مسئول تولید انسولین در لوزالمعده
علائم بیماری خود ایمنی
- خستگی
- عضله های دردناک
- التهاب و قرمزی
- تب پایین
- مشکل تمرکز
- بی حسی و گزگز شدن دست ها و پاها
- ریزش مو
- ضایعه ی پوستی
تشخیص بیماری خود ایمنی
تشخیص اکثر بیماری های خودایمن به بیش از یک آزمایش نیاز دارد. پزشک شما با استفاده از گروهی از آزمایش ها و ارزیابی علائم، بیماری را تشخیص می دهد.
معمولا زمانی که نشانه ها مبنی بر مبتلابودن به بیماری های خودایمن باشند، آزمایش های «آنتی بادی های ضد هسته ای» (ANA) از اولین آزمایش هایی هستند که پزشکان برای بیمار درخواست می دهند. نتیجه ی مثبت آزمایش به این معنی است که فرد به یکی از بیماری ها مبتلا است، اما تشخیص نوع دقیق بیماری به آزمایش های بیشتری احتیاج خواهد داشت.
آزمایشات تشخیص بیماری خود ایمنی
- آزمایش اتوآنتی بادی: هر یک از آزمایشات مختلفی که برای تشخیص نوع آنتی بادی های خاص در بافت بدن است.
- تست آنتی بادی ضد هسته: یک نوع از آزمون اتوآنتی بادی که به نظر می رسد برای آنتی بادی هایی است که به هسته سلول در بدن شما حمله می کنند.
- شمارش کامل خون: اقدامات که در آن تعداد سلولهای قرمز و سفید در خون شما اندازه گیری می شود، زمانی که سیستم ایمنی شما به طور فعال و در مبارزه با چیزی است این اعداد از نرمال بیشتر هستند.
- پروتئین واکنشیCRP : CRP بالا نشانه ای از التهاب در سراسر بدن شما است.
- سرعت رسوب گلبول قرمز: این آزمون به طور غیر مستقیم نشان دهنده ی میزان التهاب در بدن شما است.
درمان بیماری خود ایمنی
بیماری های خود ایمنی بیماری های مزمن هستند که تا کنون هیچ درمانی ندارند. درمان این وضعیت شامل تلاش برای کنترل روند بیماری و کاهش علائم، به خصوص درهنگاه اوج علائم است. در زیر یک لیست از چیزهایی که شما می توانید برای کاهش علائم یک بیماری خود ایمنی رعایت کنید اشاره می شود :
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم
- به طور منظم فعالیت بدنی داشته باشید.
- استراحت کافی
- مکمل های ویتامین
- کاهش استرس
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید محدود
- جلوگیری از هر گونه محرک شناخته شده
سخن پایانی
بیش از ۸۰ نوع بیماری های خودایمن مختلف وجود دارد. گاهی نشانه های آنها مشترک است و تشخیص دقیق بیماری را سخت می کند. البته بیماری های خودایمن بیشتر در میان زنان شایع است و گاهی اوقات به صورت ارثی در خانواده دیده می شود. آزمایش هایی وجود دارد که به پزشکان در تشخیص این بیماری کمک می کند. راه های درمان شامل داروهایی برای آرام سازی واکنش ایمنی بیش فعال و کاهش التهاب در بدن می شود. در صورت داشتن هرکدام از نشانه های بالا هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
