علل و علائم بیماری واسکولیت و راههای درمان آن

واسکولیت چیست ؟

واسکولیت، التهاب رگ های خونی است. این بیماری موجب تغییراتی در دیواره های رگ های خون از جمله ضخیم شدن، ضعیف شدن، تنگ کردن و یا زخم شدن می شود.این تغییرات می تواند جریان خون را محدود کند و منجر به آسیب اندام و بافت شود.

علائم رایج واسکولیت

علائم واسکولیت بسیار متفاوت هستند. این علائم بیشتر به دلیل کاهش جریان خون در کل بدن به وجود می آیند.

از علائم کلی و رایج واسکولیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب؛
• سردرد؛
• کاهش وزن؛
• دردهای کلی در بدن؛
• عرق کردن در شب؛
• جوش؛
• مشکلات سیستم عصبی مانند کرختی یا ضعف.

علل و عوامل بیماری واسکولیت

بیشتر مواقع، دلایل ابتلا به این بیماری مشخص نیست. برخی از انواع واسکولیت به ژنتیک فرد ربط دارد. از دلایل دیگر می توان به حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلول های رگ های خونی اشاره کرد. هر یک از موارد زیر سیستم ایمنی را به چنین حمله ای تحریک می کند:

• عفونت، مانند عفونت ناشی از هپاتیت B و C؛
• انواع سرطان خون؛
• بیماری های سیستم ایمنی بدن مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس و اسکلرودرمی.

انواع واسکولیت

سندروم بهجت (Behcet)

این سندروم سبب ایجاد التهاب در سرخرگ ها و سیاهرگ های فرد می شود. سن ابتلا دهه های ۲۰ و ۳۰ زندگی فرد است. علائم و نشانه ها شامل: زخم های دهانی و تناسلی، التهاب، تورم چشم ها و زخم های آکنه مانند روی پوست است.

بیماری برگر Buerger disease

این بیماری سبب ایجاد التهاب و لخته در رگ های خونی دست و پا می شود. علاوه بر این می تواند درد دست ها، بازوها و پاها را نیز سبب شده و روی انگشتان دست و پا زخم هایی ایجاد کند. این ناهنجاری ارتباط مستقیمی با استعمال دخانیات دارد. به این بیماری ترومبوز انسدادی نیز گفته می شود.

کرایوگلوبولینمی یا وجود کرایو گلوبولین ها در خون

این بیماری در اثر وجود غیرطبیعی برخی پروتئین ها در خون ایجاد می شود که اغلب با هپاتیت C همراه است. علائم و نشانه ها شامل کهیر، درد مفاصل، ضعف و بی حسی یا خارش می باشد.

سندرم چرگ اشتراوس

سندروم نادریست که کلیه ها، ریه ها و اعصاب دست ها و پاها را متاثر می کند. این سندروم علائم گستره ای شامل آسم، دردهای عصبی و تغییرات سینوسی را دارد.

آرتریت سلولهای بزرگ

این بیماری شامل التهاب رگ ها در ناحیه ی سر بویژه در بخش گیجگاهی می باشد که معمولا در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق میفتد. این بیماری می تواند سبب ایجاد سردرد، نرمی و نازک شدن جمجمه، درد فک، بینایی تار یا دیدن اجسام بطور دوگانه و حتی کوری شود. به این بیماری ورم شریانی موقتی نیز گفته می شود. این حالت با روماتویید مولتی میالژی یا درد در چند ماهیچه که باعث ایجاد درد و سخت و سفت شدن در ماهیچه های گردن، شانه، کشاله ران و لگن می شود، ارتباط و پیوستگی دارد.

گرانولوماتوز وگنر

این بیماری سبب التهاب رگ های خونی بینی، گلو، ریه ها و کلیه ها می شود. علائم این بیماری شامل گرفتگی و خونریزی از بینی و عفونت سینوس ها می باشد. در این بیماری بافت های آسیب دیده توده هایی بنام گرانولوما ایجاد می کنند. اگر ریه ها دچار آسیب شوند، سرفه های خونی نیز ایجاد می شود و در اغلب موارد کلیه های فرد آسیب می بینند. البته بیشتر افراد تا زمانیکه بیماریشان پیشرفت نکند، علائم محسوسی را بروز نمی دهند.

پورپورای هنوخ شوئن لاین

این نیز یک التهاب است که در مویرگ های پوستی، مفاصل، آرنج و کلیه ها خود را بروز می دهد و از علائمش می توان دردهای شکمی، ادرار خونی، درد مفاصل و وجود جوش هایی در باسن و پایین ترین قسمت پاها را نام برد. این حالت در هر سنی افراد را مبتلا می کند؛ اما در کودکان بیشتر رخ می دهد.

واسکولیت با ازدیاد حساسیت

علائم اولیه شامل ایجاد لکه های قرمز بر روی پوست که معمولا در پایینتر نقطه ی پاها می باشد و در اثر تحریکات ناشی از آلودگی و عفونت یا واکنش نادرست به یک دارو ایجاد می شود.

بیماری کاوازاکی

این بیماری در اغلب موارد کودکان زیر ۵ سال را تحت تاثیر قرار می دهد و از علائم آن می توان تب، جوش و التهاب چشم را نام برد. همچنین بعنوان سندروم گره لنفاوی مخاطی پوستی نیز نامیده می شود.

پلی آنژیت میکروسکوپی

این نوع از واسکولیت، رگ های خونی کوچک کلیه ها و ریه ها را متاثر می کند و در اغلب موارد با هپاتیت نوع B همراه می باشد. علائم شامل جوش، درد مفاصل و ماهیچه ها، درد شکمی، فشار خون بالا و مشکلات کلیوی است.

آرتریت تاکایاسو

این فرم از واسکولیت سرخرگ های بزرگتر مانند آئورت را تحت تاثیر قرار داده و معمولا در زنان جوان رخ می دهد. از علائم آن می توان به بی حسی و سردی در اعضای بدن، از دست دادن نبض، فشار خون بالا، سر درد و مشکلات بینایی اشاره کرد.

روش های تشخیص واسکولیت

پزشک کار تشخیص را با بررسی سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی شروع خواهد کرد و ممکن است چندین آزمایش و پروسه ی تشخیصی را به شما پیشنهاد دهد.

آزمایش خون

این آزمایش برای اثبات وجود یا عدم وجود التهاب در خون از طریق بررسی افزایش میزان پروتیین C-REACTIVE بکار می رود. آزمایش شمارش سلول های خونی نیز نشان می دهد که تعداد گلبول های قرمز فرد کافی است یا خیر؟ همچنین آزمایش خون با جستجوی آنتی بادی های خاص به تشخیص واسکولیت کمک می کند.

آزمایش ادرار

این آزمایش وجود گلبول های قرمز خون و یا وجود بیش از اندازه پروتئین در ادرار را نشان می دهد. این عامل، نشانه ای برای مشکل پزشکی جدی است.

آزمایشات تصویربرداری

تکنیک های تصویربرداری غیر تهاجمی برای تشخیص اینکه کدام رگ و یا کدام اندام آسیب دیده است، بکار می روند. کاربرد دیگر این روش، بررسی پاسخ بدن به درمان می باشد. تست های تصویربرداری برای تشخیص واسکولیت شامل اشعه ی ایکس، اولتراسوند، پرتونگاری مقطعی کامپیوتری شده (CT)، تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و پرتونگاری مقطعی انتشار پوزیترون (PET) می باشند.

اشعه ایکس برای بررسی رگ ها یا آنژیوگرافی

در آنژیوگرافی یک کاتتر منعطف نازک در درون سرخرگ یا سیاهرگ بزرگ قرار داده می شود. سپس رنگ ویژه ای درون کاتتر تزریق شده و به محض اینکه این رنگ سرخرگ ها و سیاهرگ ها را پر کند، تصویر اشعه ایکس گرفته می شود و رگ خونی در این تصویر برداری اشعه ایکس مشخص می گردد.

بیوپسی

یک پروسه ی جراحی مانند که پزشک نمونه کوچکی از بافت آسیب دیده را برمی دارد و از نظر علائم مورد نظر واسکولیت آن را بررسی می کند.

درمان واسکولیت

درمان این بیماری بر روی کنترل التهاب با داروها و حل کردن بیماری های زمینه ای که موجب واسکولیت شما می شود متمرکز خواهد شد. برای واسکولیت، می توانید از دو مرحله درمان یکی برای جلوگیری از التهاب و یکی برای جلوگیری از عود استفاده کنید.

هر دو مرحله شامل داروهای تجویزی می شوند. نوع داروها و مدت زمان لازم برای مصرف آن ها بستگی به نوع واسکولیت، ارگان های درگیر و وضعیت بیماری دارد.

داروها

کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب: پزشک ممکن است داروهای کورتیکواسترویید مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون را تجویز کند. این داروها به کنترل التهاب عروق خونی آسیب دیده کمک می کند. عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها می تواند شدید باشد. به خصوص اگر آنها را برای مدت طولانی مصرف کنید. عوارض جانبی احتمالی آن ها عبارتند از:

• افزایش وزن
• دیابت
• پوکی استخوان

داروها موثر بر روی سیستم ایمنی بدن: اگر بدن به کورتیکوستروئید پاسخ ندهید، پزشک ممکن است داروهای سیتوتوکسی یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را تجویز کند. این نوع داروها باعث کاهش عملکرد سلول های سیستم ایمنی که موجب التهاب شده اند می شود. این داروها شامل موارد زیر می باشند:

• آزاتیوپرین
• متوترکسات
• سیکلوفسفامید
• عوارض احتمالی سیکلوفسفامید عبارتند از:
• افزایش خطر ابتلا به سرطان
• ناباروری
• عفونت

بنابراین، حتی اگر این داروها در کنترل التهاب موثر باشد، همیشه انتخاب اول، به خصوص در درمان طولانی مدت نیستند.

ریتوکسیماب : ریتوکسیماب یک گزینه امن و موثر برای درمان برخی از انواع واسکولیت است. ریتوکسیماب یک گزینه مناسب برای درمان نگهدارنده است، مگر اینکه هپاتیت B داشته باشید. یکی از عوارض جانبی ریتوکسیماب افزایش خطر ابتلا به ویروس هپاتیت B است.

جراحی بیماری واسکولیت

گاهی اوقات، واسکولیت باعث برآمدگی بالن مانندی (اتساع عروقی) می شود که در دیواره یک رگ خونی شکل بگیرد.این برآمدگی ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. آرتریت مسدود شده نیز ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند.

سخن پایانی

درمان قطعی برای واسکولیت وجود ندارد. تنها راه درمانی تجویز کورتون با دوز بالا، استفاده از داروهای قوی ضدایمنی و قطع عصب سمپاتیک است. اگر هم در تشخیص، آنوریسم و خونریزی ناشی از آن قطعی شود، باید با عمل جراحی رگ مصدوم را درمان کرد.