علل یائسگی زودرس و راههای درمان آن

یائسگی زودرس

یائسگی زمانی اتفاق می افتد که تخمدان ها ساختن استروژن، هورمون ای که چرخه تولید مثل را کنترل می کند را متوقف کنند. یائسگی دوره ای از زندگی زنان است که در آن عادت ماهیانه شان قطع می شود. در علم پزشکی، این دوره به وقتی اطلاق می شود که پریود ۱۲ ماه پیاپی اتفاق نیفتاده باشد. علائم یائسگی طبیعی به طور میانگین در سن ۵۱ سالگی ظاهر می شوند. گاهی اوقات به خاطر بیماری، عوامل ژنتیک یا جراحی یائسگی زودتر اتفاق می افتد که آن را یائسگی زودرس می نامند. زمان یائسگی طبیعی در میان زنان مختلف می تواند کاملا متفاوت باشد.

علائم یائسگی زودرس

• نوسانات خلقی؛
• خشکی واژن؛
• تغییراتی در هوش و حافظه؛
• گرگرفتگی؛
• کاهش میل جنسی؛
• اختلالات خواب؛
• اضافه وزن؛
• تعریق در خواب؛
• درد واژن هنگام رابطه جنسی.

زنان ممکن است قبل از ابتلابه یائسگی زودرس سال ها دچار قاعدگی نامنظم باشند.

علت یائسگی زودرس

ژنتیک: اگر علت مشخصی برای علائم یائسگی وجود نداشته باشد، علت آن احتمالاً ژنتیکی است. سن شما در شروع یائسگی به احتمال زیاد به ژنتیک وابسته است. دانستن اینکه یائسگی مادر شما، در چه سنی شروع شده، می تواند سر نخ هایی را درباره زمانی که یائسگی شما شروع می شود، ارائه دهد. اگر مادر شما یائسگی زودرس داشته است، احتمال بیشتری برای آن دارید. با این حال، ژن ها تنها نیمی از داستان هستند.

شیوه زندگی: برخی از عوامل سبک زندگی ممکن است در هنگام شروع یائسگی تأثیر داشته باشند. سیگار کشیدن اثرات آنتی استروژن دارد که می تواند علت یائسگی زودرس باشد. مطالعات متعدد نشان داده که افراد سیگاری یائسگی زودرس دارند. زنان سیگاری نسبت به زنان که سیگار نمی کشند، ممکن است یک یا دو سال زودتر یائسگی را شروع کنند.

شاخص توده بدنی (BMI: (BMI می تواند علت یائسگی زودرس باشد. استروژن در بافت چربی ذخیره می شود. زنان بسیار لاغر دارای ذخایر استروژن کمتری هستند که زودتر از بین می روند. برخی تحقیقات همچنین نشان می دهد که یک رژیم گیاهخواری، عدم تمرین و عدم وجود آفتاب در طول زندگی، می تواند باعث ایجاد یائسگی زودرس شود.
نقص های کروموزومی: برخی از نقایص کروموزومی می تواند منجر به یائسگی زودرس شود. به عنوان مثال، سندرم ترنر (که همچنین مونوزومی X و دیسژنز گنادیک نامیده می شود) شامل کروموزوم ناقص می شود. زنان مبتلا به سندرم ترنر دارای تخمدانی هستند که به درستی عمل نمی کند. این پدیده اغلب باعث می شود تا آنها به دوره یائسگی زودرس برسند.

بیماری های خود ایمنی یائسگی زودرس: اغلب بیماری ها می تواند نشانه ای از بیماری های خود ایمنی مانند بیماری تیروئید و آرتریت روماتوئید باشد. در سیستم ایمنی بدن، سیستم ایمنی بخشی از بدن را به عنوان یک مهاجم اشتباه گرفته و به آن حمله می کند. التهاب ناشی از برخی از این بیماری ها می تواند تخمدان ها را تحت تأثیر قرار دهد. یائسگی زمانی شروع می شود که تخمدان ها کار تولید هورمون را متوقف کنند.

صرع: صرع یک ​​اختلال عصبی ناشی از تشنج در مغز است. زنان مبتلا به صرع بیشتر به نارسایی زودرس تخمدان مبتلا می شوند که منجر به یائسگی می شود. یک مطالعه سال گذشته از سال ۲۰۰۱ نشان داد که در گروهی از زنان مبتلا به صرع، حدود ۱۴ درصد از افراد مورد مطالعه، یائسگی زودرس داشتند.

شیمی درمانی یا پرتو درمانی: برای سرطان. این درمان ها می توانند به تخمدان ها آسیب برسانند و دوره های تخمک گذاری را برای همیشه یا فقط برای مدتی متوقف کنند. همچنین ممکن است فرد دچار اختلال در بارداری شود یا دوباره قادر به باردار شدن نباشد. البته همه زنان که شیمی درمانی یا پرتودرمانی می شوند، یائسه نمی شوند.

جراحی: برای تخریب تخمدان یا جراحی حذف هر دو تخمدان، به نام oophorectomy دو طرفه (OH-fuh-REK-tuh-mee)، ممکن است علائم یائسگی را ایجاد کند. بعد از این عمل، دوره های شما متوقف خواهند شد و سطح هورمون شما به سرعت کاهش خواهد یافت. ممکن است علائم یائسگی قوی داشته باشید، مانند گرگرفتگی و میل جنسی کمتر.

تشخیص یائسگی زودرس

در طول مراحل اولیه یائسگی زودرس، ممکن است دوره های نامنظم و علائم دیگر یائسگی را داشته باشید. اگر به مدت ۱۲ ماه قاعدگی بدون خونریزی داشته اید شما در معرض یائسگی هستید. آزمایشات معمولاً برای تشخیص یائسگی مورد نیاز نیستند. اکثر زنان می توانند بر اساس علائم خود، یائسگی خود را تشخیص دهند.

اگر فکر می کنید که در معرض ابتلا به یائسگی هستید، می توانید پزشک خود کمک بخواهید. پزشک شما می تواند آزمایشات هورمون را برای تعیین اینکه آیا علائم شما به علت پری مونوپوز یا یکی دیگر از بیماری ها است، تجویز کند. پزشک ممکن است سطوح استروژن شما را که استرادیول نیز نامیده می شود، بررسی کند. در دوره یائسگی سطح استروژن کاهش می یابد.

درمان یائسگی با گیاهان دارویی

• گیاه پنج انگشت که حاوی استروژن گیاهی است، دارای مواد موثره ای است که می تواند روی محور هیپوفیز ـ تخمدان تاثیر گذاشته و به بهبود اختلالات قاعدگی از جمله یائسگی زودرس کمک کند البته به علت تداخل اثر بهتر است از مصرف همزمان آن با قرص های ضد بارداری و داروهای هورمونی پرهیز شود.
• مصرف ترکیب رازیانه، تخم کرفس، آنیسون، شیرین بیان و پونه نیز در درمان یائسگی زودرس کمک کننده است.
• فوفل و جینسینگ نیز از گیاهان اثربخش در این زمینه است.
• دم کرده زنجبیل، زعفران و دارچین نیز می تواند موثر باشد.
• گل پامچال، شبدر قرمز، گل ساعتی، گزنه و شنبلیله هم از دیگر گیاهان موثر در کمک به درمان اختلالات قاعدگی است
• البته با توجه به تفاوت مزاج ها و علل بیماری در افراد مختلف، مصرف تمام گیاهان فوق باید با نظر پزشک متخصص گیاهان دارویی یا طب سنتی انجام شود.
• طب سوزنی نیز با مکانیسم ایجاد آرامش در فرد، تحریک ترشح هورمون های زنانه و افزایش جریان خون و انرژی در تخمدان و رحم، روش موثری در کمک به درمان اختلالات قاعدگی و یائسگی زودرس است.
• چی گنگ و انرژی درمانی البته نوع علمی آن که باید از سوی متخصص زبده انجام شود نیز می تواند یک روش مکمل در درمان باشد.

درمان برای ازبین بردن علائم یائسگی زودرس

هیچ درمانی وجود ندارد که از یائسگی زودرس جلوگیری کند یا آن را از بین ببرد، ولی زنانی که به یائسگی رسیده اند، روش هایی برای درمان دارند که می توانند علائم یائسگی را کاهش دهند.

• هورمون درمانی: هورمون درمانی (HT یا استروژن درمانی، ET) در انواع مختلف دردسترس است. این انواع شامل قرص، برچسب، اسپری پوستی، ژل و کرم می شوند. درمان های هورمونی موضعی هم برای استفاده ی داخل واژن استفاده می شود. HT/ET مؤثرترین روش برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. ولی چون HT/ET خطراتی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان سینه را هم برای سلامتی به همراه دارد، مختصصان پیشنهاد می کنند، بیماران از کمترین میزان مؤثر هورمون درمانی برای کوتاه ترین مدت زمان برای کنترل علائم استفاده کنند.
• قرص های ضد بارداری خوراکی نوعی از HT است که گاهی اوقات برای ازبین بردن علائم یائسگی به کار می رود.
• داروهای ضد افسردگی: بازدارنده های منتخب سروتونین (SSRIها) داروهای مرتبط به علائم یائسگی هستند. تحقیقات نشان می دهند که این داروها در درمان گرگرفتگی بیش از ۶۰ درصد افراد مؤثر هستند.
• ژل ها، کرم ها و روان کننده های غیرهورمونی می توانند خشکی واژن را از بین ببرند.
• فناوری باروری آزمایشگاهی: در برخی موارد، بیمار مبتلابه یائسگی زودرس می تواند با استفاده از تخمک اهدایی باردار شوند.

عوارض یائسگی زودرس

ناباروری اغلب بیشترین نگرانی در هنگام شروع یائسگی است. با این حال، دیگر نگرانی های بهداشتی نیز وجود دارد. جریان ثابت استروژن به بافت های شما دارای کاربردهای فراوانی است. استروژن باعث افزایش کلسترول خوب HDL می شود و LDL یا کلسترول بد را کاهش می دهد. همچنین رگ های خونی را شل می کند و مانع از رسیدن به استخوان ها می شود. از دست دادن استروژن زودتر از حد طبیعی می تواند خطرات زیر را افزایش دهد:

• بیماری قلبی
• پوکی استخوان
• نشانه های پارکینسون
• افسردگی
• زوال عقل
• مرگ زودرس

سخن پایانی

تاکنون هیچ درمان خاصی برای پیشگیری از یائسگی زودهنگام در خانم های مستعد یافته نشده است. متخصصان اغلب درمان های هورمونی و همچنین مصرف مکمل کلسیم و دیگر داروها را برای کنترل علائم توصیه می کنند.

مهم ترین نکته این است که با این مسئله راحت تر کنار بیایید و خوش بین باشید. مهم تر اینکه تمرکز خود را روی مراقبت از خود گذاشته و بیشتر به سلامتی خود اهمیت دهید.