درد فک
عوامل مختلفی می توانند در این مشکل نقش داشته باشند. به طور کلی جراحات فیزیکی، مشکلات دستگاه عصبی و مشکل در رگ های خونی می توانند موجب درد فک شوند.
شایع ترین علت این درد، اختلال مفصل فک گیج گاهی (TMJ) است. ۱۲ درصد از افراد این مشکل را دارند و ۵ درصد افراد به علت شدت درد به پزشک مراجعه می کنند. زنان در سنین باروری بیشترین مبتلایان به TMJ را تشکیل می دهند.
به اختلال در مفصل ناحیه گیجگاهی و ماهیچه های مسئول حرکات فک، در حالت کلی TMJ گفته می شود. در اصطلاح پزشکی، این ماهیچه ها، عضلات جونده نام دارند.
عوامل درد فک
دندان قروچه و بازکردن بیش از حد دهان: دندان قروچه معمولا در زمان خواب اتفاق می افتد و ممکن است منجر به درد فک و یا آسیب به دندان ها شود. برخی افراد به هنگام استرس شدید، دندان قروچه می گیرند.
التهاب موضعی استخوان: این مشکل زمانی به وجود می آید که عفونت در بخشی از بدن به استخوان و بافت های اطراف آن ها سرایت می کند.
آرتریت یا التهاب مفاصل: آرتروز عفونی یا غیرعفونی در این دسته قرار دارند و موجب خوردگی لایه سطحی استخوان ها می گردند.
شانه یخ زده: در این بیماری غشا و یا ربات مفصلی دچار عفونت می شود.
مشکلات دهان و دندان: بیماری های لثه، پوسیدگی دندان، حفره های دندانی، دندان شکسته یا افتاده، جزو مشکلات دهان و دندان هستند که می توانند موجب درد در ناحیه صورت و فک شوند.
مشکلات سینوسی: مشکلات سینویسی ممکن است با تأثیر بر حفره بینی و انحراف آن موجب درد فک شوند.
سردردهای فشاری: این سردردها که بیشتر در هنگام استرس شدید بروز می کنند ممکن است باعث ایجاد درد فک و صورت شوند.
درد نوروپاتی: همان طور که پیش تر اشاره شد، مشکلات دستگاه عصبی هم ممکن است موجب درد فک شوند. درد نوروپاتی که یک درد مزمن است، زمانی به وجود می آید که اعصاب صدمه ببینند و به اشتباه پیام درد را به مغز ارسال کنند. این دردها ممکن است مداوم یا گاه به گاه باشند.
دردهای عروقی: هنگامی که خون رسانی به یک قسمت از بدن دچار مشکل شود، دردهای عروقی بروز می کنند. آرتریت گیجگاهی (نوعی نادر از التهاب رگ یا واسکولیت) یا مشکل در سرخرگ کاروتید (از مهم ترین سرخرگ های سر و گردن) ممکن است موجب دردهای عروقی شوند.
دردهای عصبی-عروقی: آسیب همزمان به دستگاه عصبی و عروق موجب بروز این دردها می شود. میگرن و سردردهای خوشه ای از جمله مواردی هستند که هم عروق و هم اعصاب را تحت تأثیر قرار می دهند.
مواردی از قبیل استرس، اختلال خواب، کمبود مواد معدنی در بدن یا خستگی هم ممکن است به درد در ناحیه صورت منجر شوند.
سایر مواردی که موجب درد فک و درد در ناحیه ی صورت می شوند، عبارت اند از :
- رماتیسم؛
- کم کاری تیروئید؛
- بیماری لایم (نوعی عفونت)؛
- ام اس؛
- لوپوس؛
- فیبرومیالژی (سندرم درد اسکلتی-عضلانی)؛
- و برخی از بیماری ها روانی.
علائم درد فک
برخی از نشانه های درد فک در ادامه معرفی می شوند اما این نشانه ها بسته به علت و ریشه درد متفاوت هستند.
- درد در ناحیه صورت که هنگام جویدن و صحبت کردن تشدید می شود؛
- حساس شدن ماهیچه ها و مفاصل؛
- مشکل در ظاهر فک؛
- ایجاد صدا هنگام باز و بسته شدن دهان؛
- احساس صدای زنگ در گوش؛
- گوش درد؛
- سردرد با/بدون درد گوش و احساس فشار در پشت چشم ها؛
- احساس خستگی و کسالت؛
- قفل شدن فک؛
- دردهای خفیف تا شدید؛
- حساس شدن به درد؛
- سرگیجه؛
- دندان درد؛
- سردردهای فشاری؛
- سردرد عصبی با احساس سوزش در سر؛
- تب؛
- ورم صورت.
تشخیص درد فک
پزشکان برای تشخیص علت و درمان درد فک آزمایش هایی را انجام می دهند. برخی از آزمایش هایی که به تشخیص علت درد کمک می کنند، عبارت اند از:
- معاینه فیزیکی شامل معاینه استخوان گردن، اعصاب، فک، دهان و ماهیچه ها؛
- مطالعه کامل پرونده پزشکی و بررسی سابقه درد؛
- تست های آزمایشگاهی، شامل آزمایش خون؛
- رادیولوژوی و MRI؛
- بررسی سلامت روانی و معاینات روان پزشکی.
گاهی برای بررسی دقیق تر علت ممکن است آزمایش های مکمل نیز به صلاح دید پزشک انجام شود.
درمان درد فک
درمان درد فک به علت بروز این مشکل بستگی دارد. درمان های متفاوتی برای درد فک وجود دارند که برخی عبارت اند از:
- استفاده از آنتی بیوتیک ها در مواردی که درد فک ناشی از عفونت باشد؛
- جراحی برای اصلاح استخوان یا عصب آسیب دیده یا تشخیص مشکل؛
- استفاده از محافظ دهان؛
- فیزیوتراپی؛
- بی حسی و یا تسکین ماهیچه های مسئول درد؛
- داروهای ضدافسردگی برای تسکین درد؛
- کپسایسین موضعی برای درمان دردهایی که منشأ عصبی دارند؛
- تزریق استروئید برای کاهش التهاب و ورم؛
- استفاده از برخی درمان های ضدویروسی برای عفونت های ویروسی از قبیل تبخال؛
- داروهای مسکن؛
- اکسیژن تراپی به منظور درمان سردردهای خوشه ای؛
- داروهای تنظیم فشارخون در مواردی که مشکل از میگرن ناشی می شود؛
- درمان ریشه برای برطرف کردن عفونت های دندانی؛
- کشیدن دندان درصورتی که دندان آسیب دیده موجب بروز درد فک شود؛
- اسپری بی حسی برای تسکین درد در ماهیچه ها؛
- بی حسی موضعی از طریق تزریق؛
- حرکات کششی در ماهیچه های درگیر درد؛
- ریلکسیشن تراپی؛
- رژیم غذایی حاوی مایعات و غذاهای نرم؛
- حرارت یا سرمادرمانی؛
- طب سوزنی و ماساژ؛
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن به منظور کاهش فشار بر گردن و پشت بالاتنه.
درمان های دیگری هم برای درد فک وجود دارد که با توجه به علت درد، ممکن است توسط پزشک معالج برای شما تجویز شوند. در نهایت پزشک با توجه به شرایط و وضعیت خاص بیمار، تصمیم می گیرد که از کدام روش درمانی استفاده کند.
پیشگیری از درد فک
آگاهی از علت درد فک در پیشگیری از بروز مجدد این مشکل مؤثر است. برخی از اقدامات پیشگیرانه ساده عبارت اند از:
- پرهیز از جویدن آدامس، خوراکی های ترد یا هر ماده ای که موجب فشار بر فک می شود؛
- مصرف مواد غذایی نرم و مایعات مثل سوپ یا پاستا؛
- صرف لقمه های کوچک؛
- پرهیز از مصرف کافئین.
- ماساژ و برخی تمرینات سبک ایروبیک.
- مصرف مکمل های کلسیم و منیزیم در صورت نیاز؛
- پرهیز از خمیازه یا باز کردن بیش از حد دهان؛
- خوابیدن به پشت و یا پهلو و پرهیز از خوابیدن روی صورت؛
- پرهیز از به هم ساییدن دندان ها؛
- پرهیز از حمل کیف های سنگین روی یک شانه و تعویض کیف از شانه به شانه دیگر؛
- توجه به نحوه صحیح ایستادن و نشستن؛
- مراجعه به دندان پزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان؛
البته در مورد هر یک از موارد بالا مشورت با پزشک و سنجیدن شرایط مختص به هر شخص ضروری است.
سخن پایانی
دندانپزشک می تواند با اطلاعات پزشکی که به او می دهید و معاینه دهان، سر، صورت، گردن و فک یا گاهی اوقات با استفاده از تجویز رادیوگرافی های خاص به شما کمک کند. علت های دیگر ایجادکننده درد مثل عفونت های سینوس، عفونت های گوش، انواع سردردها و مشکلات دندانی و لثه ای نیز باید بررسی شود. لازم به ذکر است که برای این مشکل طیفی از درمان وجود دارد. پیشنهاد می شود از آسان ترین، کم هزینه ترین و کم خطرترین درمان شروع کنید.
علت کیست فک و راههای درمان آن
