به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از مهر، حالا دیگر یک سال از مجازی شدن آموزش در دانشگاه ها می گذرد؛ هر چند که دانشگاه ها در آغاز آموزش الکترونیکی نابالغ بودند، با این وجود اما به تدریج زیرساخت های خود را تقویت کرده و با آموزش به اساتید، سعی داشتند آموزش بهتر و با کیفیت تری را از پشت مانیتورها به دانشجویان عرضه کنند.
پیش از آغاز نیمسال اول تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ گمانه زنی ها حاکی از آن بود که احتمالاً دانشگاه ها بازگشایی و دانشجویان طبق روال گذشته بر سر کلاس ها حاضر خواهند شد، اما سیر صعودی آمار مبتلایان به کرونا این اجازه را نداد و در نهایت، دانشجویان، این ترم را باز هم مجازی پشت سر گذاشتند و حال این سوال مطرح است که آیا آموزش مجازی در دومین ترم کرونایی دانشگاه ها نمره قبولی می گیرد؟
چالش های دانشجویان و اساتید در آموزش الکترونیک
در حالی دانشجویان در ترم گذشته، آموزش مجازیِ پر چالشی را پشت سر گذاشتند، اما به گفته برخی دانشجویان و اساتید، آموزش آنلاین در این ترم از نظم بیشتر، کیفیت بالاتر و ارائه محتوای آموزشی دقیق تری از سوی اساتید همراه بود؛ هرچند همچنان مشکلاتی در این مسیر خودنمایی می کند که قطع و وصلی اینترنت در سامانه های داخلی دانشگاه، عدم تفهیم دروس فنی مهندسی، نبود امکان دسترسی دانشجویان روستایی و مناطق محروم به گوشی هوشمند و یا لپ تاپ، عدم دسترسی برخی روستاها به اینترنت پر سرعت و عدم اتصال به کلاس های آنلاین از جمله این مشکلات به شمار می رود.
اساتید نیز مشکلات دیگری را در این نوع آموزش نوین مطرح می کنند؛ آنها بر این باورند که در آموزش آنلاین و یا امتحان آنلاین، نمی توان ارزیابی دقیقی از دانشجو داشت و حتی برخی می گویند تعدادی از دانشجویان تنها آغاز و پایان کلاس حاضری می زنند و در طول مدت تدریس، حضور ندارند. همچنین معضل کمک همیار تقلب همچنان به طور محسوس ادامه دارد. از طرفی دیگر، آموزش برخی دروس تخصصی به صورت آنلاین دشوار است و باید در یک پرسش و پاسخ دانشجو-استادی، این محتوا قابل درک شود. هرچند در این ترم برخی دانشگاه ها با برگزاری کلاس های رفع اشکال، سعی در هموارسازی مسیر یادگیری داشتند.
آمار وزارت علوم از آموزش آنلاین چه می گوید؟
آنطور که وزارت علوم اعلام کرده است، تنها درصد پایینی از دانشجویان برخی دانشگاه ها هنوز به آموزش مجازی دسترسی ندارند؛ براساس آمار ارائه شده، در نیمسال تحصیلی اخیر، ۹۷ درصد دانشجویان از آموزش مجازی بهره مند شده و تنها ۳ درصد دسترسی نداشتند.
گزارش وزارت علوم از عملکرد ۲۲۰ دانشگاه دولتی و غیردولتی در حوزه آموزش الکترونیکی، حکایت از این دارد که بیش از ۹۸ درصد کلاس های تئوری به صورت مجازی ارائه شده است. همچنین کلاس های برخط با حضور همزمان استاد و دانشجو بیش از ۸۵ درصد از مجموعه ساعات رسمی کلاس ها را شامل شده است. در حالی که اسفندماه سال قبل، آمار کلاس های برخط با حضور استاد و دانشجو، زیر ۲ درصد بود. و حدود ۷ درصد از دروس به صورت برون خط یا آفلاین برگزار شد.
حذف فایل های ضبط شده بعد از ۳-۴ روز از سامانه دانشگاه
با این حال برخی دانشجویان در گفتگوهایی که با مهر داشتند، به بیان نقطه نظرات و مشکلات خود در ترم اخیر پرداختند. یکی از دانشجویان ارشد دانشگاه شهید بهشتی که در رشته مدیریت مالی تحصیل می کند، می گوید: «وضعیت آموزش مجازی در مقایسه با ترم گذشته، تغییر خاصی نکرده، اما از آنجایی که این ترم حجم دوره های تدریس افزایش یافت، دانشگاه اعلام کرد به علت بستر محدود برای حفظ کلاس های آفلاین و فایل های ضبط شده، آنها را بعد از ۳-۴ روز حذف می کند که با اعتراض دانشجویان رو به رو شد.
درخواست دانشجویان شهریه پردار برای کاهش شهریه
این دانشجو یکی از مشکلات دانشجویان شهریه پرداز را پرداخت شهریه کامل عنوان کرد و گفت: این دانشجویان خواستار تخفیف در شهریه هستند؛ به طور مثال دانشگاه علم و صنعت مصوبه ای برای کاهش شهریه دانشجویان شهریه پرداز داشته، اما فعلاً با درخواست دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی موافقت نشده است.
چالش فرایند تدوین پایان نامه و رساله / برخی ها شیوه آموزش محور را انتخاب کردند
این دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی معضل دیگر مجازی شدن آموزش را موضوع تکمیل پایان نامه و رساله ها عنوان کرد و گفت: با توجه به کاهش تعامل دانشجو و اساتید، در شرایط کنونی پژوهش به سختی صورت می گیرد، بنابراین دانشجویان یا شیوه آموزش محور را به جای ارائه پایان نامه انتخاب کرده اند و یا فارغ التحصیلی خود را به تعویق انداخته اند».
عدم دسترسی دانشجویان مناطق محروم به اینترنت
یکی از اعضای شورای صنفی دانشگاه خوارزمی نیز به خبرنگار مهر می گوید: «اگر اعتراضات نسبت به ترم گذشته کمتر شده، به این علت است که یا دانشجویان ترفند پیچاندن کلاس ها را یاد گرفته اند و یا مجبورند با این وضعیت کنار بیایند. از طرفی برخی دانشجویان ساکن در روستاها به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند و از سوی دیگر، اساتید بعضاً فایل های سنگین و با کیفیت پایین آموزشی را روی سامانه بارگذاری می کنند.
وی افزود: تجربه ترم های گذشته نشان داد اساتیدی که در زمان آموزش حضوری، خوب فعالیت می کردند، در دوران مجازی شدن هم عملکرد خوبی داشته و به هر شکل ممکن کار دانشجو را راه انداختند و بالعکس.
عدم سهولت در دسترسی به اساتید / مشغول بیزنس های خودشان هستند
عضو شورای صنفی دانشگاه خوارزمی یکی دیگر از مشکلات دانشجویان تحصیلات تکمیلی را عدم سهولت در دسترسی به اساتید عنوان کرد و گفت: برخی اساتید مشغول بیزنس های خودشان هستند و اهمیتی به این نمی دهند که دانشجو سنوات بخورد و یا جریمه شود. دانشجو برای تکمیل پایان نامه اش نیاز به ارتباط مستمر با استاد دارد، در حالی که برخی اساتید حتی جواب تماس های تلفنی دانشجویان را نیز نمی دهند و بعضاً بدرفتاری می کنند».
عدم تناسب حجم تمرین ها و کوییزها در کلاسهای مجازی
یکی از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف هم در ارزیابی آموزش مجازی در ترم اخیر می گوید: «من دانشجوی ترم آخر رشته مهندسی شیمی نفت هستم و در این ترم فشار زیادی را متحمل شدم؛ عدم تناسب حجم تمرین ها و کوییزها از یک سو، و از سوی دیگر مدت کم امتحانات مجازی برای پایین آوردن ضریب تقلب، کار را برای ما بسیار سخت کرد.
عدم تناسب حجم تمرین ها و کوییزها از یک سو، و از سوی دیگر مدت کم امتحانات مجازی برای پایین آوردن ضریب تقلب، کار را برای ما بسیار سخت کردوی افزود: از طرفی برای یک درس ۳ واحدی استاد می گوید پیش خوانی کنید، هر جلسه کوییز می گیرد و سرعت پیشروی تدریس کتاب بسیار زیاد است. اساتید در ترم مجازی سوالات را بسیار سخت طراحی می کنند و البته پیش از آن حتی دسترسی به استاد برای رفع اشکال چندان راحت نیست».
هزینه گزاف خرید لپ تاپ و کتاب های درسی
یکی از نو دانشجویان همین دانشگاه می گوید: «در این شرایط اقتصادی حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان هزینه خریداری لپ تاپ می شود از آن طرف هزینه خرید کتاب ها افزایش یافته است و ای کاش پی دی اف کتاب های فارسی و حق نشر آنها توسط دانشگاه خریداری می شد و در اختیار دانشجویان قرار می گرفت».
چالش امتحانات و حفظ استاندارد و امنیت آزمون ها
برای روشن شدن ابعاد مختلف آموزش مجازی در ترم اخیر به سراغ برخی از اساتید هم رفتیم. استاد علوم ارتباطات دانشگاه تهران در گفتگویی که با مهر داشت، می گوید: «ابتدای ترم مهرماه ایرادات در سامانه دانشگاه زیاد بود اما هر چقدر به اواخر ترم نزدیک تر شدیم، وضعیت به مراتب بهتر شد و دانشگاه نرم افزار جدیدی را اضافه کرد.
این استاد ارتباطات دانشگاه تهران یکی از چالش های مجازی شدن دانشگاه ها را بحث امتحانات و کیفیت برگزاری آن عنوان کرد و گفت: دانشگاه ها از هر ترفندی استفاده کردند، اما باز هم نتوانستند به آن درجه از امنیت و کیفیت امتحانات حضوری و کتبی برسند و احتمالاً هم به این راحتی ها نتوان به شیوه امتحانات حضوری ارتقا یافت.
امکان راستی آزمایی برای دانشجویان کارشناسی وجود ندارد
وی افزود: اساتید نحوه طراحی سوالات را تغییر دادند و حتی مدل ارزشیابی ها هم عوض شد اما باز هم بالاخص برای امتحانات دوره کارشناسی این تغییرات، فایده ای نداشت و امکان راستی آزمایی برای دانشجویان دوره لیسانس (رشته های علوم انسانی) وجود ندارد؛ چرا که دروس این رشته ها اغلب جنبه حفظی دارند و ما نمی دانیم این یادگیری چقدر محقق شده است.
قطع و وصلی اینترنت / برگزاری کلاس در اسکای روم و واتس اپ
این استاد دانشگاه در ادامه ضمن بیان این مطلب که اینترنت برای اساتید در طول ترم رایگان بود اما کیفیت راضی کننده نبود، تصریح کرد: کیفیت خدمات اینترنتی در سامانه دانشگاه در ساعات پیک از ساعت ۱۳ تا ۱۸ کیفیت لازم را نداشت و حتی چندین بار به دلیل قطعی اینترنت مجبور شدم از بسترهای دیگر مانند اسکای روم و واتس اپ حتی استفاده کنم. اما به طور مثال در ساعات اولیه صبح وضعیت بهتر بود. وی ادامه داد: پیشنهاد بنده این است که حتی در دوران پساکرونا خدمات آنلاین دانشگاه مستمر باشد و بخشی از موظفی اساتید به تدریس های آنلاین اختصاص یابد».
افزایش میزان رضایت دانشجویان از اساتید / اختصاص فقط ۸ نمره به امتحان پایانی
مسئولان دانشگاه علم و صنعت نیز بر این باور هستند که در ترم اخیر وضعیت آموزش مجازی بهتر از ترم گذشته بوده است. ابوالفضل واحدی معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت در همین زمینه به مهر می گوید: «ترم گذشته ۳ هفته از آموزش به صورت حضوری بود و با شیوع کرونا به طور ناگهانی وارد آموزش غیر حضوری شدیم و در این شرایط به لحاظ زیرساخت های فرهنگی، آموزشی و مدل ارزشیابی از دانشجویان با دشواری هایی رو به رو شدیم اما به تدریج وضعیت بهتر شد.
واحدی با اشاره به اینکه پیش از شروع ترم اساتید آموزش های لازم را برای حضور مؤثر و کارایی بهتر در آموزش آنلاین دیدند، گفت: از ابتدای ترم به اساتید تاکید کردیم ارزیابی مستمر و کوییز از دانشجویان داشته باشند و حداکثر ۴۰ درصد نمره یعنی ۸ نمره را به نمره امتحان پایانی اختصاص دهند.
معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت آنطور که می گوید بر اساس ارزیابی های صورت گرفته، میزان رضایت دانشجویان از اساتید به لحاظ کیفیت حضورشان در کلاس ها و همینطور نحوه ارائه دروس ۵ درصد بهبود یافته است».
تقلب های مجازی در امتحانات همچنان ادامه دارد
یکی دیگر از چالش های غیرحضوری شدن دانشگاه ها، بحث «همیاران تقلب در امتحانات آنلاین» است. موضوعی که هرچند وزیر علوم نسبت به شوخی بودن آن ابراز امیدواری کرده بود و پلیس فتا هم نسبت به برخورد با متخلفان هشدار داد اما در امتحانات اخیر کسب و کار همیاران تقلب همچنان پررونق بود.
تدابیر دانشگاه علامه برای کاهش تقلب های آنلاین
در همین رابطه شجاع احمدوند معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی ضمن تأیید این موضوع به خبرنگار مهر می گوید: «یکی از معضلات امتحانات مجازی که همواره وجود دارد، بحث تقلب های دانشجویان و کمک گرفتن از دیگران حین امتحانات آنلاین است که دانشگاه علامه در ترم اخیر تدابیری برای آن اندیشید از جمله اینکه در بخشنامه ای به اساتید اعلام کرد ۷۵ درصد نمره را به فعالیت های مستمر اختصاص دهند و ۲۵ درصد را به امتحان پایانی تا معیار ارزیابی دانشجو صرفاً نمره امتحان پایان ترم او نباشد.
وی افزود: همچنین برای امتحانات تستی این تدبیر را داشتیم که زمان محدود برای هر سوال در نظر گرفته شود و امکان بازگشت دانشجو به سوال قبل دیگر وجود نداشت فکر می کنم امنیت امتحانات نسبت به ترم گذشته بهتر بود.
معاون آموزشی دانشگاه علامه با اشاره به اینکه دانشجویان از این شیوه آموزش خسته شده اند، گفت: در همین زمینه به اساتید توصیه کردیم با وب کم های روشن یا با ارائه پاورپوینت و ویدئو کلاس هایشان را ارائه دهند اما هنوز هستند تعدادی از اساتید که از طریق صوت کلاس برگزار می کنند و به این دلیل که دانشجو استاد را نمی بیند، این فضا برای او کسل کننده شده است.
قطعی اینترنت در کلاس های مجازی کاهش یافت
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه به این موضوع اشاره می کند که اگر در ترم قبل ۲۰ یا ۳۰ درصد با قطعی اینترنت و قطعی سامانه مواجه می شدیم خوشبختانه در ترم اخیر قطعی ها به زیر ۵ درصد رسید که بخش عمده ای از آن هم به دلیل مشکلات زیرساختی و اینترنت بود.
کلاس های «دوگان» در ۳ دانشکده راه اندازی شد / تلفیق آموزش حضوری و مجازی
احمدوند همچنین از راه اندازی کلاس های «دوگان» در برخی دانشکده های این دانشکده خبر داد و گفت: این کلاس ها به این صورت است که استاد به همراه ۷-۸ دانشجو به صورت حضوری در کلاس درس حاضر می شوند و در این کلاس یک تخته هوشمند وجود دارد و سایر دانشجویان به صورت مجازی می توانند تصویر کامل کلاس را ببینند و این شیوه حسِ در کلاس بودن را به دانشجویان می دهد. در ترم اخیر فعلاً در ۳ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، مدیریت و حسابداری، تربیت بدنی و همچنین مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان راه اندازی شده است.
در کلاسهای دوگان استاد به همراه ۷-۸ دانشجو به صورت حضوری در کلاس درس حاضر می شوند و در این کلاس، یک تخته هوشمند وجود دارد که سایر دانشجویان به صورت مجازی می توانند تصویر کامل کلاس را ببیننداحمدوند ادامه داد: راه اندازی هر یک از کلاس های دوگان حدود ۲۰۰-۳۰۰ میلیون تومان هزینه دارد اما با این حال اگر بودجه مورد نظر تخصیص یابد در سایر دانشکده های دانشگاه نیز راه اندازی خواهد شد».
در همین حال دانشگاه تهران در نظرسنجی از ۵ هزار دانشجو در سه مقطع تحصیلی ارزیابی از وضعیت آموزش مجازی داشته است.
براساس اعلام معاون آموزشی دانشگاه تهران در این ارزیابی ها مشخص شد که ۷۰ درصد دانشجویان انطباق پذیری بیشتری با شیوه آموزش مجازی در این ترم نسبت به ترم گذشته داشته اند، نگرش ۵۱ درصد دانشجویان نسبت به آموزش مجازی نسبت به گذشته بدتر شده است، ۲۵ درصد اعلام کردند اساتید مهارت کافی برای آموزش آنلاین ندارند و ۷۰ درصد دانشجویان از سامانه داخلی دانشگاه ابراز رضایت کرده بودند در حالی که این عدد در ترم گذشته ۴۰ درصد بود.
۷۰۰ عنوان محتوای الکترونیکی دروس رشته های علوم پزشکی تهیه شد
