اِوَز شهری در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان اوز است. اوز در ۳۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در دشتی میان دو رشته کوه از دنبالهٔ کوه های زاگرس جنوبی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۹۸۶ متر.
موقعیت جغرافیایی شهر اوز
از شمال به بخش های جویم وبنارویه لارستان، از جنوب شهرستان های لامرد وگراش، از مغرب به شهرستان خنج و از سمت مشرق به شهرستان های گراش ولارستان محدود می گردد.
تاریخچه شهر اوز
زمان شکل گیری اوز به دقت مشخص نیست اما شواهدی وجود دارند که بر اساس آن ها می توان قدمت اوز را تا دوره ساسانی به عقب برد. از جمله این شواهد وجود بناهای تاریخی در راه اوز به شهر کوره است. گِرد گرُپ،باستان شناس آلمانی در سفر خود به منطقه خبر از وجود تپه ای با آثار دیوار سوخته می دهد و به مشاهده تکه سفال های سیاه مربوط به دوران ساسانی در نزدیکی قلعه تنگ شهر کوره و روستای کهنه اشاره می کند. گرُپ در گزارش خود به کوره و نواحی اطراف آن به عنوان محدوده حاصلخیزی که در دوران پیش از اسلام بسیار آباد و مسکونی بوده اشاره دارد. علاوه بر آن وجود بنای قلعه پرویز (که در گویش محلی پَروِدَ تلفظ می شود) در اطراف اوز که به لحاظ معماری به دژهای دوران ساسانی شباهت دارد، این نظریه که منطقه اوز پیش از اسلام وجود داشته را تقویت می کند.قدیمی ترین بنای شناخته شده در اوز با تاریخ مکتوب به گفته حمیرا کمال، پژوهشگر معماری و باستان شناسی اوز، آب انباری است که در اوز به آن برکه سَلَفی می گویند. تاریخ ساخت آب انبار ۸۹۱ هجری قمری (برابر با حدود ۱۴۸۶ میلادی) است یعنی اواخر دوره تیموریان.تاریخ جدید اوز بر اساس اسناد موجود با زوال حکومت صفوی و حمله افغان ها آغاز می شود. در این دوره ساکنین مناطق مختلف منطقه فارس و جنوب ایران به اوز مهاجرت می کنند. مهم ترین عامل این مهاجرت ها ناامنی و ناآرامی های ناشی از حمله افغان ها به ایران است. افغان ها حتی تا نزدیکی لار در نزدیکی اوز پیشروی می کنند.اوز در دوران زندیه و قاجاریه به وسیلهٔ حکمرانانی که از آن ها به عنوان کلانتر و کدخدا یاد می شود اداره می شده است. این حکمرانان از سوی والی فارس منصوب می شدند. تاریخ این دوره اما پرتلاطم و کشمکش بوده است. جنگ قدرت میان حاکمان اوز که گاه ابعاد منطقه ای پیدا می کرده و پای حاکمان بستک و جهانگیریه را به میان می کشیده است، سبب می شود تا گروهی از مردم اوز که شمارشان را تا ۱۰۰ خانوار برآورد کرده اند، به دلیل ناامنی از اوز به مناطق گرمسیر مانند بستک و بندرلنگه و بندرعباس مهاجرت کنند. با روی کار آمدن رضا شاه و مدرن شدن نحوه اداره کشور کلانترها و کدخداها جای خود را به شهردارها می دهند.
جمعیت مردم شهر اوز
مردم این شهر بسیار خونگرم و مهربان هستند و مهمان نوازی آنها زبانزد می باشد. مردم این شهر مسلمان و اهل سنت هستند و به زبان اِوَزی(فارسی پهلوی) تکلم می کنند. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۹٬۹۸۷ نفر بوده است.
جاذبه های گردشگری شهر اوز
این شهرستان آب و هوایی مناسب، طبیعتی بسیار زیبا و کم یاب دارد و با داشتن جاذبه های گردشگری طبیعی گوناگون، همه ساله پذیرای گردشگرانی از سراسر استان و کشور می باشد.
دریاچه هیرم
دریاچه هیرم در ۵ کیلومتری جنوب روستای هیرم از توابع دهستان بیدشهر بخش اوز شهرستان لارستان و در ۴۵ کیلومتری شرق اوز قرار دارد. این دریاچه از جمله دریاچه های دائمی و آب شور استان فارس است که دارای ۴ کیلومتر مربع مساحت و ۳ متر عمق می باشد. این دریاچه از زیستگاه های حائز اهمیت زمستان گذرانی و جوجه آوری پرندگان در کشور است و هر ساله ۴۰۰۰ پرنده مهاجر آبزی و کنار آبزی از کشورهای همسایه به این مکان مراجعه می نمایند. فلامینگو، انواع اردک و مرغابی و عقاب خاکستری، از جمله پرندگان مهاجری هستند که از قفقاز به این منطقه مهاجرت می کنند.دریاچه هیرم یکی از زیباترین تفرجگاه های استان فارس است و در فصل تابستان افراد زیادی برای درمان بیماری های پوستی از آب این دریاچه استفاده می کنند. این دریاچه در زبان محلی «هی بای» نامیده می شود.
مسجد جامع اوز
مسجد جامع اوز مربوط به سدهٔ ۱۲ ه. ق. است و در اوز، محلهٔ قدیمی لرد میری، خیابان طاهری واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۹۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار سلفی
یکی از آب انبارهای معروف و جاهای دیدنی اوز، برکه یا آب انبار سلفی اوز است که موقعیت آن در شمال شهر اوز قرار دارد. آب انبار سلفی، از لحاظ تاریخی به دوره تیموری می رسد. این آب انبار سنگ نوشته ای دارد که قدمت آن را به ۷۵۰ سال پیش می رساند. این لوح سنگی که در سردر اصلی آب انبار قرار گرفته است، نشان می دهد که شخصی نیکوکار به نام حاج محمد زینل شمسایان، بنا را در سال ۷۰۰ هجری قمری احداث کرده است. این آب انبار را می توان قدیمی ترین آب انبار شهر اوز دانست. آب انبار سلفی در محله محمودی قرار گرفته و در تاریخ ۴ تیر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۹ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران ثبت ملی شده است.این بنای تاریخی در سال ۱۳۹۱ به وسیله یکی از نیکوکاران منطقه با نام رافعی تعمیر و مرمت شد و پس از آن چند نفر از اهالی شهر مبادرت به تعمیر این آب انبار تاریخی کردند. این بنای تاریخی امروزه به عنوان یکی از جاذبه های شهر اوز شناخته می شود و گردشگران در سفر به جنوب استان فارس و شهرستان لار می توانند از این آب انبارهای تاریخی دیدن کنند.
معماری آب انبار
آب انبار سلفی اوز مثل سایر آب انبارهای شهر از مصالح سنگ، گچ و ساروج، با معماری مدور و سقف بنا با چیدمان سنگ ها به صورت مخروطی ساخته شده است. نوع گچ به کار رفته در این بنا، نوعی گچ مخصوص بنام کوپال است که دانه های آن درشت بوده و گچ پزان قدیمی به شیوه ای خاص آن را بعمل می آورند و بسیاری از سالخوردگان بر این باور هستند که راز ماندگاری این یادمان تاریخی، استفاده از این نوع گچ به کار رفته در آن است.برکه سلفی دارای دو دهانه به ارتفاع دو متر و پهنای یک متر برای برداشت آب است و در قسمت جنوبی آن آبراهی به پهنای یک متر است که آب باران وارد آن می شد. در این شهر آب انبارها ساختار مشخصی دارند. آب انبار از بخش های مختلفی تشکیل شده است. مهم ترین بخش آب انبار مخزن آن است که عمق و قطر مشخصی دارد. پلکان آب انبار از بخش های مهم آن است که حوضی کوچک دارد که معروف به دست دره است که قبل از ورودی برکه ساخته شده و کارکرد آن این است که آب در ابتدا وارد آن شود تا گل و لایش رسوب کند و سپس وارد محل برکه شود.بخش دیگر آب انبار محل برداشت آب است که به نام تی تخ نیز نامیده می شود، در تی تخ ها سنگی تراشیده به نام دست انداز قرار می دهند که مانع سقوط حیوان و انسان در آب می شوند و در نهایت نیز محلی برای خروج آب در آب انبار قرار دارد که می توان آن را آخرین بخش آب انبار دانست.
قلعه پرویزه اوز
این قلعه مربوط به دوران ساسانیان بر فراز کوهی، در ارتفاع ۲۰۰ متری قرار دارد و اطراف آن پرتگاه است .این بنا از سنگ ، گچ ، ساروج و خشت ساخته شده و دارای بقایای ایوان، شاه نشین، آب انبار ، زیر زمین ، اتاق و حیاط است.این قلعه ۲۵ هزار متر مربعی تنها بنای باقی مانده اش برج ۳متری است که از آن برای دیدبانی استفاده می شد .در منطقه دواسپی (DOESPI) اوز در میان دشتی ناهموار و خشن که کوه های جوان و فرسوده از دنباله کوه های زاگرس جنوبی آن را احاطه کرده است، کوهی مدور و تنها به بلندی حدود ۲۰۰ متر مشاهده می کنیم که دیدن آن شگفتی و عظمت پیشینیان را جلوه گر می کند.نخستین ورودی پای قلعه دیواری از خشت خام به ارتفاع سه متری باقی مانده و در زیر این دیوار سنگ چین از مصالح سنگ و ساروج به عنوان پایه استحکامی هنوز در سمت راست راهرو پابرجاست.این راه باریک ما را به بالای کوه و پایین قلعه می رساند. این مکان حدود ۱۰۰ متر از سطح زمین ارتفاع دارد و در حال حاضر نردبانی از چوب که به وسیله طناب و میخ به کوه وصل است و سه متر ارتفاع دارد، ما را به قلعه می رساند.جنب برج، محل حاکم نشین و خانواده اش با ۵ هزار و ۶۰۰ متر مربع مساحت به چشم می خورد که قسمت حاکم نشین به وسیله دیواری از سایر قسمت ها مجزاست.آنچه در حال حاضر درون قلعه اصلی می توان مشاهده کرد آب انبارهایی به طول سه و عرض دو متر، چند اطاق و ایوان فرو ریخته در شرق آب انبارها و چاهی به ابعاد دو در دو در دل کوه کنده شده و آثار سفال شکسته ظروف در اکثر جاهای قلعه دیده می شود.سطح کلی بالای این کوه با عظمت حدود ۶۰ هزار متر مربع وسعت دارد.مسئول انجمن میراث فرهنگی اوز گفت : پیدا شدن یک لوله توپ مربوط به دوران نادرشاه افشار در این قلعه بیانگر این است که نادرشاه برای فتح هندوستان و رسیدن به خلیج فارس در این قلعه اتراق کرده است.
و در پایان...
اِوَز نام شهری در استان فارس است که در جنوب شرقی شهر شيراز قرار دارد. اين شهر سابقه تاريخی بسيار زيادی دارد به طوری که يکی از شهرهای قديمی ايران به شمار می آيد. آب و هوای اين شهر به گونه ای است که در نيمه اول سال دارای آب و هوای گرم و خشک و در نيمه ديگر سال هوای معتدل و خنکی دارد. مردم اوز و توابع، مسلمان اهل سنت و شافعی مذهب هستند.اِوَز شهری در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان اوز است. اوز در ۳۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز در دشتی میان دو رشته کوه از دنبالهٔ کوه های زاگرس جنوبی واقع شده است. امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.
معرفی شهر زیبای اصلاندوز
