به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از اقتصاد نیوز: شروین شهریاری کارشناس بورس نوشت: بازار سهام در هفته گذشته شاهد آغازی مثبت و پایانی منفی بود که در نهایت منجر به افت حدود ۳ درصدی شاخص کل در مقیاس هفتگی شد. در همین حال، خرید سرمایه گذاران حقوقی از حقیقی در اکثر روزهای هفته دنبال شد به نحوی که تنها در بورس در مجموع تغییر مالکیت بیش از ۲ هزار میلیارد تومانی به سمت پرتفوی حقوقی رقم خورد. به این ترتیب، تقریبا نیمی از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان خرید حقیقی از حقوقی که از ابتدای سال ۹۹ تا نیمه مرداد ماه رقم خورده بود، در دوره پس از آن (۱۹ مرداد تا ۱۵ بهمن) توسط حقوقی ها بازخرید شده است.
همزمان، تلاش غیررسمی توسط نهاد ناظر برای ترغیب حقوقی ها به خرید سهام ادامه دارد. در سمت عرضه نیز تلاش بر عدم فروش و حتی ابطال برخی معاملات مربوط به این بازیگران بازار به چشم می خورد که در نگاه اول ممکن است مفید به نظر برسد اما در نهایت، با تضعیف انگیزه خرید این نهادها به دلیل محدودیت عرضه، راهگشا نخواهد بود. در شرایط متغیرهای موثر بر سودآوری شرکت ها نیز مصوبات کمیسیون تلفیق در زمینه افزایش قابل توجه نرخ انرژی برای صنایع بزرگ بااهمیت تلقی می شود که البته با رد کلیات بودجه در صحن علنی مجلس فعلا اجرایی شدن آن در هاله ای از ابهام قرار دارد.
آثار فاز تعدیل اقتصادی بر سهام
یکی از ویژگی های موج تورم های بزرگ و تضعیف ارزش پول ملی، برهم خوردن توازن سهم اجزای مختلف از کیک درآمدها (تولید ناخالص داخلی) است. یکی از مهم ترین روندهای شایع در این زمینه، بزرگ تر شدن سهم شرکت ها و انقباض بخش مصرف کننده است. به عبارت دیگر، در دوره وقوع تورم های بزرگ، سود بنگاه ها به دلیل رشد سریع درآمدها و عدم رشد متناسب هزینه ها افزایش به مراتب سریع تری از کل تولید ناخالص داخلی تجربه می کند و سهم درآمد بخش خانوار به دلیل کند بودن فرآیند اصلاح دستمزدها، کاهش می یابد. پس از عبور از این دوره، اقتصاد به طور طبیعی وارد فضای خودتنظیمی و بازگشت به تعادل های قدیمی می شود. در این راستا، افزایش مجدد هزینه ها ناشی از رشد دستمزدها و نیز تعدیل نرخ نهاده های تولید موجب می شود تا بار دیگر حاشیه سود و ارقام تورم زدایی شده، سود خالص بنگاه ها به سمت سطوح قبلی بازگردند.
مطالعه روند طی شده در اقتصاد ایران طی سه سال گذشته شباهت زیادی با الگوی فوق نشان می دهد. بر این اساس، حاشیه سود شرکت های بزرگ کالایی بورس تهران به طور میانگین بر اساس گزارش های فصل پاییز بیش از ۸۰درصد بالاتر از سال قبل از ورود به بحران ارزی (۱۳۹۶) است؛ این همان نقطه اوجی است که تعادل درآمدها به نفع بخش شرکتی برهم خورده و انتظار می رود که با آرام شدن فضای ارز و رشد تورم، فرآیند تعدیل اقتصادی آغاز شود. در حال حاضر، سهم سود شرکت های بورسی از کل تولید ناخالص داخلی به بیش از دو برابر سال ۹۶ رسیده است.
یکی از دلایل این پدیده، علاوه بر عقب ماندن دستمزدها از تورم، عدم اصلاح نرخ اکثر نهاده های تولید به ویژه قیمت انرژی به عنوان یکی از اجزای مهم بهای تمام شده است. با توجه به ضرورت ترمیم دستمزدها از یک سو و کسری بودجه دولت به عنوان بزرگ ترین کارفرمای کشور از سوی دیگر، طبیعی است که فرآیند تعریف هزینه های جدید برای شرکت ها به ویژه با عنایت به حاشیه سودهای فوق العاده کنونی آغاز شود.
تلاش اخیر کمیسیون تلفیق مجلس در همین راستا قابل ارزیابی است که بر پایه آن قرار بود تا نرخ هزینه انرژی فولادسازان و سوخت پتروشیمی ها تا نصف خوراک پتروشیمی ها و نرخ محاسباتی برق مصرفی به بهای تمام شده افزایش یابد که به معنای رشد چهار تا پنج برابری هزینه در این بخش ها است. در بحث صادرات نیز پیشنهادهای اولیه بر شمول مالیات بر صادرات برخی محصولات معدنی، فلزی و پتروشیمی حکایت دارد که البته همه اینها منوط به تصویب در صحن علنی مجلس است. آنچه از جمع بندی اطلاعات فوق برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است اینکه در صورت تثبیت ارز و بازگشت تورم به سمت میانگین های تاریخی، دوران جهش سودآوری شرکت های بورسی به ویژه در کوتاه مدت به سر آمده است و فضای سرمایه گذاری در سهام متاثر از تعدیل اقتصادی در دوران بعد از تورم بزرگ و تبعات آن خواهد بود.
سیاست پولی روی ریل تسهیل؟
در هفته گذشته دو اتفاق مهم شامل انتشار آمار نقدینگی و مصاحبه تلویزیونی رئیس کل بانک مرکزی پیام های مهمی در زمینه سیاست پولی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثر بر رفتار بازارهای دارایی در بر داشت.
مطالعه آخرین ارقام منتشره نشان می دهد که شتاب افزایش پایه پولی و نقدینگی هر دو در فصل پاییز بیشتر شده به نحوی که رشد این دو متغیر به سطح بیش از ۹ درصد و ۸ درصد در مقیاس فصلی رسیده است. رشد سالانه نقدینگی نیز در اثر این تحولات به بیش از ۳۸ درصد رسیده است که در محدوده سقف تاریخی ۴۲ سال گذشته قرار دارد. در حالی که برخی شتاب گیری رشد نقدینگی را با پرداخت سود سپرده ها مرتبط می دانند، مطالعه جزئیات نشان می دهد که بخش عمده افزایش نقدینگی (حدود دو سوم) ارتباطی با سود سپرده ها نداشته و ناشی از رشد پایه پولی و ضریب فزاینده (از محل کسری بودجه، تسهیلات کرونایی و...) است. رشد بالای نقدینگی در بستر یک فضای ناپایدار تورمی در حال تحقق است چرا که با رشد ماهانه ۲ درصدی طی دو ماه گذشته و افزایش ۴۶ درصدی در ۱۲ ماه اخیر هنوز چشم انداز اطمینان بخشی جهت حصول هدف تورمی ۲۲ درصدی بانک مرکزی ترسیم نشده است. در همین حال، رئیس بانک مرکزی در مصاحبه هفته گذشته خود وعده کاهش سود بین بانکی از محدوده ۲۰درصد به ۱۸ تا ۵/ ۱۸ درصد را داد. باید توجه داشت که هرگونه کاهش نرخ سود به عنوان نتیجه سیاست پولی قابل حصول است که معنایی جز رشد بیشتر پایه پولی از محل تزریق بیشتر منابع بانک مرکزی از محل خرید اوراق دولتی از بانک ها ندارد. این در حالی است که رشد سالانه پایه پولی هم اکنون در سطوح بالای تاریخی (۲۹درصد) قرار دارد. در هر صورت، در نتیجه تحولات فوق، نرخ موثر اوراق بدهی دولتی در هفته گذشته با حدود یک درصد کاهش به محدوده ۱۹ درصد رسید که هرچند ممکن است برای بازارهای دارایی و سهام خبر خوشی تلقی شود اما از منظر ثبات اقتصاد کلان و دستیابی به اهداف تورمی، رویکرد مثبتی به شمار نمی رود.
انتقام از گرگ های وال استریت!
در ادامه اتفاقات عجیب و غریب بازارهای مالی جهان پس از شیوع کرونا، در هفته های اخیر پدیده دیگری پر رنگ شده که البته پیش از این نیز نشانه هایی در سال۲۰۲۰ داشت. ماجرا از این قرار است که تعداد زیادی از افراد در قالب فضای یک اتاق گفت وگوی مجازی با نام Reddit در ایالات متحده، به تبادل نظر می پردازند و در این بستر، به صورت همزمان موقعیت های معاملاتی را شناسایی کرده و به خرید و فروش ابزارهای مالی می پردازند. در یک نمونه بارز، این گروه یکی از سهام شرکت های کوچک و دارای وضعیت مالی نامناسب در حوزه فروش بازی کامپیوتری در فروشگاه ها (به نامGameStop ) را مورد هدف قرار داده و با تشخیص حجم بالای فروش استقراضی این سهم توسط صندوق های بزرگ، خرید نامتعارف و پرحجم این سهم و ابزار مشتقه مرتبط با این دارایی توسط سرمایه گذاران خرد کلید خورد که باعث رشد بیش از ۱۰ برابری ارزش این سهم در عرض چند روز شد.
در حرکتی دیگر از این نوع، گروه مزبور به سمت فلز نقره در بازار جهانی هجوم بردند و رشد بیش از ۱۰ درصدی را رقم زدند. در این میان، برخی تحلیلگران، با نگاهی عمیق تر به موضوع، معتقدند آنچه در بازارهای مالی در حال روی دادن است یکی از تبعات سیاست های پولی و مالی افسار گسیخته بانک های مرکزی و دولت ها است که با خلق بی حساب و کتاب نقدینگی، تعادل کلی بازارها و اقتصاد را در معرض خطر قرار داده اند. حالا بخشی از افراد متضرر از این روند، با رفتار نامتعارف سرمایه گذاری، به خیال خود در مسیر گرفتن انتقام از منتفعین اصلی یا همان گرگ های وال استریت (بازیگران بزرگ بازارهای مالی) هستند؛ مسیری که احتمالا نتیجه ای جز ضرر بیشتر این گروه و عمیق تر شدن شکاف ثروت در بر نخواهد داشت.
شاخص بورس در آستانه هت تریک/ مقصد جدید بورس
