آشنایی با انواع آبکاری طلا

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، بکاری طلا در واقع روکش کردن یک قطعه طلا توسط طلا با روش الکترولیز است .
آبکاری برای زینت و جلوه ی بیشتر قطعه ی طلا و حفظ آن در برابر عوامل حوی می باشد که در ده مرحله انجام می شود .
آبکاری طلا به یک منظور دیگر هم انجام می شود . بعضی از انگشتر ها یا قطعات به طور خالص از طلا نیستند و داخل آن ها ممکن است از طلای خالص نباشد . برای مثال انگشتری که از جنس نقره است را با آبکاری روکش طلا می کنند. هدف از این نوع آبکاری کاهش قیمت مصنوعات طلا و زیورآلات می باشد .
قطعه هایی که با طلا آبکااری شده اند درخشندگی خاصی دارند و بسیار شبیه به طلا می باشند و حتی ممکن است گاهی اوقات با طلا ی واقعی اشتباه گرفته شوند .
یکی از فواید آب طلا این است که از اکسید شدن فلزاتی مانند نقره جلوگیری می کند .
نوشته شدن حروف GP روی کد طلا نشاندهنده این است که آن قطعه از جنس طلا نیست و فقط روکش طلا دارد.

جالب است بدانید بر خلاف آنچه که شما فکر می کنید؛ آبکاری مواد، عملی نیست که به تازگی در صنایع مختلف باب شده باشد. حیرت آور است! آبکاری مواد بیش از ۲۰۰۰ سالست که در بین جوامع رواج دارد به خصوص در حوضه طلا و جواهرات! روکش کردن و آبکاری با فلز طلا پر طرفدارترین نوع آبکاری است چون طلا هم با دوام است و هم چشم گیرترین فلز شناخته شده در دنیا! به طوری که حتی خود مصنوعات طلا و نقره یا سایر بدلیجات را برای مقاوم سازی و جلوه دار کردن بیشتر بار دیگر با خود طلا آبکاری می کنند.

آبکاری طلا و انواع آن

حال که با مفهوم آبکاری آشنا شدید نوبت آن رسیده است که برویم سر وقت آبکاری طلا! آبکاری طلا یعنی آب طلا یا روکش طلا کردن فلزات مختلف، که وابسته به نوع کاربرد آن ها از روش های مختلفی استفاده می کنند. در ادامه این مقاله هر یک را توضیح می دهیم.

از فلز طلا به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارا است علاوه بر استفاده ی زینتی، در بسیاری از صنایع دیگر استفاده می کنند و حتی می توان گفت در برخی صنایع وجودش ضروری و غیر قابل جایگزینی است، مانند وجود آب برای ادامه ی حیات! آبکاری طلا نیز به همین صورت است یعنی در بسیاری از صنایع، الزاماً برخی از قطعات را با طلا آبکاری می کنند؛ برای این کار از روش های مختلفی استفاده می شود. به طور کلی آبکاری با طلا ۴ روش دارد که همانطور که در بالا هم گفتیم هر روش در صنعتی به خصوص کاربرد دارد.

۱- آبکاری طلا سیانیدی ( آبکاری طلا تزیینی )

این روش آبکاری طلا دقیقا همان روشی است که در کارگاه های طلاسازی نیز از آن استفاده می کنند و طلاهای ما را از لولو به هولو تبدیل می کند، همچنین می توان گفت آبکاری طلا سیانیدی یا به زبان عامیانه آبکاری طلا تزیینی یکی از رایج ترین روش آبکاری طلا است که علاوه بر استفاده از آن در صنعت طلا و جواهر و ساعت سازی، برای آبکاری قاب عکس، شیرآلات، لوسترها و دیگر وسایل تزیینی کاربرد دارد که فقط تنها تفاوت آبکاری آن ها با آبکاری زیورآلات در میزان ضخامتشان است؛ ضخامت پوشش آبکاری وسایل تزیینی بین ۰.۵ تا ۳ میکرون و برای زیورآلات چیزی در حدود ۰.۷۵ تا ۲.۵ است، در ضمن بهتر است بدانید دلیل دیگری که این نوع آبکاری را بسیار پرطرفدار کرده است رنگ بندی متنوع آن هست، این رنگ ها شامل زرد، سبز، سفید، رزگُلد، شامپاین، صورتی و قرمز می باشد. همچنین گاهی اوقات برای بیشتر کردن جلوه ی این نوع آبکاری، قطعاتی که جنسشان از طلا نیست ( مانند شیرآلات ) را روکش نیکل براق کرده و سپس آن را آبکاری می کنند این کار زیبایی و نمای چشم نوازی به آبکاری طلا می دهد. حال که با این روش بیشتر آشنا شدید خالی از لطف نیست که در این جا مراحل آبکاری طلا و جواهرات، به روش متداول سیانیدی را بازگو کنیم چرا که آبکاری هیچ موردی به اندازه ی طلاجات و جواهرات در تخصص ما نیست.

• آماده سازی ( پرداخت طلا ):

براق کردن و تمیز کردن زیرکار در آبکاری طلا ضروری است. این کار اغلب توسط دینام صورت می گیرد. روی دینام فرچه های موئی، نمدی یا پنبه ای قرار دارد که همراه با روغن پنزا برای از بین بردن خط های تقریباً عمیق مورد استفاده قرار می گیرد. برای براق کردن روی کار هم از روغن پولیش مخصوص طلا و فرچه موئی استفاده می شود.

• شست وشو:

زیرکار را با پودر شوینده و آب داغ می شویند تا همه چربی ها از بین برود. سپس آن را در محلولی متشکل از ۳۰ گرم سیانور پتاسیم یا سدیم (NACN یا KCN) در یک لیتر آب مقطر می ریزند. در آخر هم با آب شهری آن را آبکشی می کنند.

• لیزگیری:

زیرکار که قرار است روکش طلا شود را درون محلولی متشکل از یک لیتر آب مقطر ۱۰۰ یا یک استکان اسید سولفوریک غلیظ (H­۲SO4) قرار می دهند. سپس با آب شهر می شوند. در آخر هم فلز را با استفاده از خاک اره خشک می کنند تا همه رطوبت فلز گرفته شود. ( خاک اره علاوه بر اینکه تمام آب طلا به خود جذب کرده و طلا را خوب خشک می کند، رنگ طلا را حفظ کرده و از مات و کدر شدن طلا جلوگیری می کند. )

• وان آبکاری:

زیرکار را درون محفظه ای شیشه ای از نوع پیرکس فایبر گلاس یا وان (محفظه) فلزی با پوشش P.V.C قرار می دهند و الکترولیت روی آن می ریزند. ( برای تهیه الکترولیت باید آب مقطر، یک گرم طلا با عیار بالا، ۳ گرم هیدروژن، ۵ گرم سیانور سدیم یا پتاسیم، ۳ گرم کربنات سدیم یا پتاسیم، یک استکان جوهر نمک و یک چهارم استکان محلول آمونیک را با هم مخلوط کرد. البته این کار باید به صورت تخصصی و مرحله به مرحله و توسط کارشناس این امر صورت بگیرد. ) جالب است بدانید که به این محفظه و محلول الکترولیت حمام آبکاری نیز می گویند و همچنین حداکثر زمانی که باید طلاجات در حمام آبکاری بمانند ۳۰ ثانیه است چرا که طولانی تر شده آن باعث کدر شدن آبکاری می شود.

سوالی که در ذهن بسیاری از افراد نقش می بندد این است که چرا از همان اول مصنوعات طلا را با طلای مرغوب و شفاف زرد یا با طلای سفید با کیفیت نمی سازند تا مجبور نباشیم دوباره آن را آبکاری کنیم؟ جواب این سوال، محدود بودن برخی از فلزات و گران بودن آن هاست! بگذارید برای روشن شدن مطلب مثالی برایتان بزنیم فرض کنید برای آنکه طلاجات و جواهرات فوق العاده پر زرق و برقی داشته باشیم تمام طلاجات و جواهرات از طلای ۲۴ عیار ساخته شوند! در این صورت مطمئن باشید خیلی زود ذخایر شمش طلای بسیاری از کشورها تمام می شود اگر هم تمام نشود به دلیل چند برابر شدن قیمت مصنوعات طلا، دیگر کسی قدرت خرید آن ها را نخواهد داشت. درنتیجه آبکاری طلاجات موهبتی است که باعث می شود علاوه بر اینکه طلاجاتی براق و مقاوم داشته باشیم هزینه ی کمتری هم بابت آن بپردازیم.

در مورد طلای سفید هم همین گونه است، برای آن که طلای زرد را تبدیل به طلای سفید کنند بهتر است از فلز سفید رنگ، شفاف، مقاوم و ارزشمند رودیم استفاده کنند، اما به دلیل گران قیمت بودن و منابع محدود فلز رودیم به جای آن از نیکل برای سفید کردن طلا استفاده می کنند و در پایان کار فقط طلاجات سفید را برای براق و مقاوم ساختن با رودیم روکش می کنند در این صورت نه قیمت طلای سفید افزایش می یابد و نه ذخایر رودیم به اتمام می رسد.

۲- آبکاری طلا آلیاژی

آبکاری طلا به روش آلیاژی یکی دیگر از انواع آبکاری طلا است، این پوشش ثبات رنگ داشته و همچنین دوام بالایی دارد و آن قطعه را در برابر خوردگی و سایش بسیار مقاوم می سازد، قابل ذکر است که در این روش آبکاری، آلودگی جوی نیز در افزایش مقاومت فلز آبکاری شده تاثیر دارد چراکه باعث می شود یک لایه ی سطحی از طلا اکسید شود که همین لایه اکسید شده باعث افزایش مقاومت شود. از همین رو غالباً این پوشش را در صنایع پزشکی، دندان پزشکی و مصارف صنعتی و هواپیمایی استفاده می کنند همچنین متخصصان این نوع آبکاری آلیاژی را برای لحیم کاری و جوش کاری نیز پیشنهاد می کنند.

۳- آبکاری طلا اسیدی

همان طور که از اسم این روش از آبکاری طلا پیداست مطمئناً PH آن در محدوده ی اسیدی است، همچنین می توان این پوشش را از مهمترین پوشش های آبکاری طلا دانست چراکه این نوع آبکاری ثبات رنگ قابل توجهی داشته که سختی آن به نوع و میزان ترکیبات داخل وان آبکاری بستگی دارد. جالب است بدانید این نوع روکش طیف گسترده ای از رنگ ها را دارا است که پرطرفدارترین آن ها رنگ های بنفش، زرد، پرتقالی و سبز می باشد.

۴- آبکاری طلا سولفیتی

می توان گفت ضخامت زیاد آبکاری سولفیتی یکی از مزییت های این نوع آبکاری نسبت به روش های دیگر آبکاری طلا است چرا که در این روش، در هر دقیقه به ضخامت ۸ میکرون روی قطعه مورد نظر پوشش داده می شود همچنین دانه بندی ظریف و براق این نوع آبکاری باعث ایجاد پوششی فوق العاده زیبا و منحصربه فرد می گردد.