به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از خبرگزاری فارس، امین رحیمی: وضعیت رشوه در دوره پهلوی دوم به گونه ای بود که مدام موضوع بحث و مجادله منتقدان حکومت پهلوی و برخی دولتمردان با شخص شاه یا خاندان سلطنتی می شد.
در دوره هایی هم اداره امنیت داخلی ساواک مدام درباره مفاسد وابستگان پهلوی ها و مقامات به شاه گزارش های محرمانه ای ارائه می داد با این گوشزد که این مسائل اگر علنی شود امنیت داخلی به خطر می افتد.
چون شایعات درباره فساد پهلوی ها از همان ابتدای دوره سلطنت محمدرضا وجود داشت و گاه حساسیت های عمومی بالا می گرفت.
درنهایت، کار که بیخ پیدا کرد و نزد عموم ثابت شد که بسیاری از شایعه ها واقعی است بالاخره هویدا شاه را متقاعد کرد که فعالیت های اقتصادی اعضای خاندان سلطنتی را محدود کند.
قانونی شکل گرفت که خاندان سلطنتی را از فعالیت های مغایر با ارزش های اجتماعی، هرگونه تماس با شرکت های خارجی، دریافت هرگونه کمیسیون مستقیم و غیرمستقیم و همچنین عضویت در هیأت مدیره شرکت ها منع می کرد؛ قانونی که تشریفاتی بود البته.
در بحبوحه مبارزات انقلابی در سال ۵۷ نیز کارگروهی ویژه برای رسیدگی به سوءاستفاده های مالی از قرارداد های کلان دولتی تشکیل شد که البته دیگر برای این حرف ها و کار ها دیر شده بود.
جلوی بخشش خارجی ها را بگیریم؟!
رشوه های اصلی را پهلوی ها می گرفتند و به قدری مدارک و اسناد دراین باره وجود دارد که شرح آن کتابی مفصل می طلبد. بااین حال مرور برخی از مشهورترین رشوه گیری های دوره پهلوی به تن هایی می تواند روحیه و فرهنگ حاکم بر اعضای خاندان سلطنتی را آشکار کند.
به عقیده بسیاری و بنا به اسناد، رشوه در میان درباریان پهلوی نوعی کسب وکار بوده است و رشوه به قدری مشروع تلقی می شد که تاج الملوک آیرملو مادر محمدرضا پهلوی در مصاحبه ای که در کتاب خاطرات ملکه پهلوی آمده دراین باره گفته است: «این رسم است که شرکت های خارجی پورسانتاژ بدهند. این بیچاره ها از بودجه مملکت که برنداشته اند.
خارجی ها اگر دلشان می خواهد چند میلیون به رجال ما بدهند چرا ما باید تنگ چشمی کنیم و جلوی بخشش آن ها را بگیریم؟»
کدام دزدی؟!
کمیسیون هایی که شاه می گرفت در بسیاری از امور مالی، سیاسی و نظامی ایران تأثیرگذار بود. بی دلیل نیست که شاه مدام معاملات تسلیحاتی امضا می کرد و در اغلب حوزه ها ازجمله امور عمرانی، کار ها را سپرده بود به خارجی ها.
پس از سقوط سلطنت پهلوی نیز محمدرضا در مقابل این سؤال خبرنگاری که گفت مردم عقیده دارند وی دزد بوده، چنین گفت: «کدام دزدی؟ یک کمیسیون هایی بود که معلوم و معین بود.»
رشوه به شخص شاه!
یک شیوه رایج برای پرداخت رشوه این بود که حدود ۱۰ درصد سهام شرکت ها و مؤسسات و بانک های غیردولتی به نام شاه می شد برای معافیت از پرداخت مالیات و عوارض و البته کاغذبازی های اداری. سهام بی نام بود و پس از مدتی توسط شاه فروخته می شد و پولش به خارج می رفت.
روش های متعدد دیگری هم برای رشوه به شخص شاه وجود داشت و این طوری بود که ثروت محمدرضا پهلوی به گزارش مجله نیوزویک به ۲۲ میلیارد دلار رسید. البته ثروت شاه و همسرش فرح در سال ۵۷ حدود ۳۵ میلیارد دلار تخمین زده می شود؛ دارایی عظیمی شامل پول نقد، جواهرات، حساب های بانکی خارجی، سهام شرکت ها و مؤسسات بزرگ در داخل و خارج ایران و املاک وسیع ازجمله ۳۱ کاخ و ویلا در آلمان و اسپانیا و تونس و همچنین پاریس، ژنو، نیویورک، تگزاس و نیوجرسی.
هرکسی قیمتی داشت
درباری ها و اعضای خاندان سلطنتی باهم در کاسبی رقابت هم داشتند! و البته حوزه های مشخصی برای فعالیت هرکسی وجود داشت؛ یکی زده بود در کار بانکداری و بیمه و دیگری در کار معادن و ساختمان سازی بود و دیگری در کار هتلداری. درواقع هرکسی بخشی از اقتصاد کشور را قبضه کرده بود.
بر اساس کتاب خاطرات ارتشبد فردوست، در دوره پهلوی رئیس سازمان برنامه تمام مقاطعه کاری ها یا همان پیمانکاری ها را به خانواده فرح اختصاص داده بود و به گفته وی مهندس قطبی، مجید اعلم و مهندس دیبا حدود ۸۰ درصد مقاطعه های بزرگ کشور را می گرفتند و با دریافت ۲۵ درصد حق حساب به دیگران واگذار می کردند!
دیگر اینکه رایج بود که برای تأسیس یک شرکت یا کارخانه با مساعدت اعضای خاندان سلطنتی، پروانه قانونی اخذ و در مقابل بخشی از سهام به آنان واگذار شود. این طوری بود که پهلوی ها در اغلب شرکت های بزرگ سهامی خاص نیز سهامدار بودند. هر کاری هم قیمتی داشت و هرکسی قیمتی! معروف بود که اشرف و پسرش ۱۰ درصد سهام را می گرفتند تا پروانه صادر شود.
نکته دیگر اینکه بسیاری از درباریان و وابستگانشان برای خود شرکت هایی داشتند که پروژه های بزرگ و کلان دولتی را می گرفت و با اخذ پورسانت به شرکت های دیگر واگذار می کرد. یعنی فقط پول درمی آوردند بدون اینکه اصلاً کاری کنند. پهلوی ها و اطرافیانشان درمجموع صاحب یا سهامدار عمده بیش از ۵۰۰ شرکت بزرگ در ایران بودند.
مسابقه غارتگری!
میزان رشوه گیری در دربار پهلوی به حدی رسیده بود که هویدا درباره اش به یکی از دوستانش گفته بود: «تو نمی توانی درک کنی که در دربار چه می گذرد. مسابقه غارتگری است، لانه فساد است.»
این چنین است که برخی مورخان دوره پهلوی دوم را رکورددار میزان رشوه در تاریخ ۲۵۰۰ ساله پادشاهی ایران می دانند!
سلطان رشوه!
بنا به اسناد تاریخی، اشرف پهلوی سرآمد همه رشوه بگیران دربار بوده است. در کتاب خاطرات فریدون هویدا آمده است: والاحضرت اشرف به وسیله پسر بزرگش توانسته است کمیسیون کلانی به واسطه عقد قرارداد مقاطعه کاری با چند کنسرسیوم بین المللی، فروش های کمپانی فرانسوی «داسو» به ایران، پروژه نیروگاه حرارتی ساخت کمپانی «براون باوری» سوئیس و مقاطعه تأسیسات بندر چابهار توسط کمپانی «براون اندروت» دریافت دارد.
واکنش محمدرضا چه بود؟
محمدرضا پهلوی که خودش کمیسیون می گرفت در برابر این تخلفات چه رفتاری داشت؟ گزارش سازمان سیا چنین می گوید: «اشرف... در معاملات شرکت می کند، کار هایی که اگر دیگران انجام دهند لااقل ۱۰ سال زندان دارد، ولی وقتی موضوع را به شاه اطلاع می دهند شاه فقط به بالا انداختن شانه اکتفا می کند.»
4 سال پیش
4 سال پیش
4 سال پیش