بسیاری از مادران پس از به دنیا آمدن فرزندشان بین وظایف شغلی و مادری خود دچار سردرگمی می شوند. آن ها از طرفی نمی خواهند استقلال مالی و پیشرفت های شغلی خود را از دست بدهند و از طرف دیگر نگران فرزند خود و نیازهای او هستند. برقراری تعادل در زندگی در این شرایط وظیفه بسیار دشواری است که به حمایت اطرافیان و درک متقابل همسر و خانواده نیاز دارد. لازم است برای آگاهی بیشتر در مورد چگونگی حفظ ارتباط عاطفی مادر شاغل و کودک و کاهش عذاب وجدان و نگرانی مادر با مشاوران کودک مشورت نمایید و برای موفقیت در تربیت صحیح کودک خود راهکارهای مفیدی را آموزش ببینید.
دغدغه ها و مشکلات زوجین
بسیاری از زن و شوهرها پس از به دنیا آمدن فرزندشان یا حتی زمانی که در مورد بچه دار شدن تصمیم می گیرند، درباره وضعیت اشتغال زن دچار اختلاف نظر می شوند. برای مثال در جلسات مشاوره مشاهده می کنیم که بسیاری از مردان در مورد وضعیت مراقبت از کودک خود نگران هستند و فکر می کنند اشتغال مادر می تواند در رشد و تـربیت کودک اختلال ایجاد کند.
این مسئله احساسات متعارضی را در زنان برمی انگیزد. چرا که اکثر زنان شاغل، سال های سال تحصیل کرده اند و برای به دست آوردن جایگاه شغلی امروز خود پا به پای مردان زحمت کشیده اند. با آمدن فرزند در تعارض بسیار پیچیده ای قرار می گیرند و گاهی به خاطر تعلق خاطری که به شغل و حرفه خود دارند احــساس گناه می کنند. همه این موارد می تواند منجر به ایجاد تنش در خانواده شده و سلامت روان افراد به خصوص مادر را تحت تأثیر قرار دهد.
به همین خاطر لازم است که زن و شوهرها در محیطی صمیمانه به طور دقیق وضعیت زندگی خود را بررسی کرده و برای این موضوع به نوعی تفاهم و تصمیم مشترک برسند. کمک گرفتن از مـشاوره خانواده در این شرایط می تواند به شما کمک کند تا بتوانید تصمیمات بهتری بگیرید و هیجانات خود را نیز به شیوه موثرتری مدیریت کنید.
جدایی کودک از مادر شاغل در چه سنی آسیب زا می باشد؟
دو سال اول زندگی مهم ترین سال ها برای رابطه بین مادر و فرزند محسوب می شود. چرا که سبک دلبــستگی در کودکان در این دوران شکل می گیرد و به عبارت دیگر فرد بر اساس نوع رابطه ای که با مادر خود دارد می تواند به تعریف خاصی از اعتماد و ارتباط دست یابد. در این دو سال که همان سال های نوزادی محسوب می شود کودک بیش از هر زمان دیگر نیازمند ارتباط فیزیکی نزدیک با مادر خود می باشد. بــغل کردن کودک و شنیدن صدای مادر او را آرام می کند و در صورت عدم احساس نوازش مادر می تواند دچار محرومیت شدید هیجانی شود.
در نتیجه در اکثر موارد مادران در دوران نوزادی فرزندشان، خصوصاً سال اول تولد کودک نیاز به مرخصی شغلی دارند. در این زمان باید مادران تلاش کنند که از نظر فیزیکی بیشتر در کنار فرزندشان باشند و بتوانند نیازهای کودک را به موقع دریابند و به آن ها رسیدگی کنند. پس از دوران نوزادی و شکل گرفتن رابطه سالم میان مادر و فرزندان مادران می توانند شغل خود را مجدداً به طور تمام وقت از سر بگیرند و چالش های مرتبط با جدایی از کودک را با راه حل های مختلف حل و فصل نمایند.
جدایی کودک از مادر شاغل در سال های پیش دبستانی
درست است که پس از دوران نوزادی نیازهای کودک به مادر به مرور کمتر می شود؛ اما با این حال کودکان در سنین پیش دبستانی همچنان بیش از هرشخص دیگری به مادر خود احتیاج دارند و وابــستگی کودک به مادر و رابطه با او برایشان پرمعناترین ارتباط در زندگی است. اما اوضاع در این سنین بیشتر قابل کنترل است و همه چیز بستگی به این دارد که مادر چقدر می تواند انرژی خود را در سرکار و منزل تقسیم نماید. در واقع متخصصان معتقدند که اگر مادران در سنین پیش دبستانی بتوانند پس از بازگشت از سرکار با فرزند خود رابطه عمیقی داشته باشند، زمانی را برای بازی با کودک اختصاص دهند و پای حرف ها و صحبت های او بنشینند، ساعات دوری از مادر جبران خواهد شد.
به عبارت دیگر روانشناسان و مشاوران کودک بر این باورند که آنچه بیش از ساعات با هم بودن مادر و فرزند در این زمان اهمیت دارد کیفیت و نوع ارتباط است. چه بسا بسیاری از مادران که شاغل نیستند به دلیل نارضایتی که از زندگی خود دارند در طول روز نیز نمی توانند رابطه چندان مثبت و سالمی با فرزندان خود برقرار کنند. کودکان این مادران نسبت به بچه هایی که مادران شاغل و در عین حال با نشاطی دارند مسلما در رشـد روانی و عاطفی آسیب بیشتری می بینند و کمتر حضور مادر را احساس می کنند.
پیامدهای دوری کودک از مادر شاغل
اگر کودک در سنین پایین نوزادی به خصوص در ماه های اولیه زندگی نتواند حضور مادر را در کنار خود احساس کند به احتمال زیاد از نظر دلبستگی دچار آسیب خواهد شد. چرا که نوزادان از نظر شناختی بسیار به مادر خود وابسته هستند و جالب است بدانید آن ها حتی نمی توانند خود را از مادرشان تفکیک کنند! در نتیجه جدایی کودک از مادر شاغل برای ساعات بسیار طولانی و عدم رسیدگی به موقع به نیازهای اولیه و اساسی کودکان می تواند ضربه روانی بزرگی برای او باشد و از نظر هیجانی مشکلات متعددی را به بار بیاورد.
مادرانی که مجبور به جدایی از فرزندشان هستند و به خاطر اوضاع اقتصادی نامناسب حتی قادر به گرفتن مرخصی نیز نیستند اگر بتوانند فرزند خود را نزد اشخاص نزدیک به خود مثل مادربزرگ بگذرانند که بتواند به اندازه کافی از نوزاد مراقبت کند و نیازهای عاطفی او را برآورده کند تا حد زیادی از آسیب ها جلوگیری خواهد شد. در واقع باید در نظر داشت که سپردن کودک به دیگران باید با دقت و ارزیابی کامل انجام شود.
جدایی کودک از مادر شاغل در سنین بالاتر آسیب های کمتری را به همراه دارد. با این حال مادرانی که معمولاً بسیار خسته از سرکار برمی گردند و توانی برای بازی و برقراری ارتباط با فرزند خود ندارند طبیعتاً نمی توانند نیازهای عاطفی و روانی فرزند خود را برآورده کنند. همین امر باعث می شود که کودک آسیب پذیری بالاتری پیدا کرده و همواره با نوعی محرومیت هیجانی دست و پنجه نرم کنند. به همین خاطر متخصصان همواره به مادران شاغل توصیه می کنند برای آنکه بتوانند مادر موفقی باشند پیش از هر چیز به ســلامت روان و جسم خود اهمیت دهند، انرژی خود را به درستی تقسیم کنند و برای تقویت قوای خود کارهایی نظیر ورزش های هوازی، انجام تکنیک های تنفسی، ریلکسیشن و به کارگیری فنون ذهــن آگاهی را فراموش نکنند.
آماده کردن کودک برای جدایی از مادر شاغل
- با کودک قایم باشک بازی کنید. او با این شیوه یاد می گیرد نبودن شما دلیل بر ترک شدنش نیست. فقط به صورت موقتی در دسترسش نیستید .
- بعد از 18 ماهگی کودک را به مدت کوتاه کنار مادربزرگ، خاله یا دوستی که با فرزندتان رابطه نزدیک دارد بگذارید و کم کم زمان ماندن کنار آنها را افزایش دهید .
- بعد از 18 ماهگی او را بیشتر به پارک یا مهدکودک ببرید و تجربه دلپذیری از نبودن خود برای او درست کنید. بهتر است مهدکودک رفتن کودک به بعد از دو سالگی که دوران اضطراب جدایی او به سر آمده موکول شود.
- اگر وقت آن رسیده است که به محیط کار خود بازگردید و باید کودک را تنها بگذارید، باید از چند روز قبل، او را آماده کنید.
- او را با کسی که قرار است از او مراقبت کند یا مهد کودکی که قرار است در آن جا بماند، آشنا کنید.
- روزهای اول شما هم دقایقی را کنار کودک بمانید و کم کم مدت زمان کنار او ماندن را کم کنید.
- بعضی از کودکان با جدایی از مادر سریع تر کنار می آیند و برخی دیگر، ممکن است ساعت ها گریه کنند و از ته دل اشک بریزند.
- اگر قرار است کودکتان را پیش پرستار یا مادربزرگ یا فرد دیگری بگذارید تا در نبود شما از او نگهداری کند، حتما در مورد عادت های کودکتان با او صحبت کنید. اگر ساعت خاصی می خوابد یا به شیوه خاصی غذا می خورد، حتما این نکات را به او بگویید.
- اگر زمانی که می خواهید کودکتان را تنها بگذارید اضطراب دارید، سعی کنید این حس در چهره شما نمایان نشود. کودکان حس ها را بسیار خوب درک می کنند و اگر شما نگران باشید، این اضطراب به آنها منتقل می شود و تاثیر بدی در روحیه کودک دارد. سعی کنید مصمم عمل کنید.
چه کارهایی نباید انجام دهیم؟
- وقتی کودک به شما می چسبد، عصبانی نشوید .در این اوقات، به یاد داشته باشید که کودک با شما بودن را بیشتر از هر چیزی دیگری در این دنیا ترجیح می دهد. دانستن این نکته کمک می کند تا شما احساس آشفتگی و پریشانی نداشته باشید .
- پیام های مغشوش به کودک ندهید .در حالتی که کودک را در آغوش گرفته اید و نوازش می کنید به او نگویید که از شما دور شود. این کار کودک را گیج می کند و او نمی داند که بماند یا برود .
- بیماری را دلیلی برای نقض مقررات قرار ندهید .وقتی کودک بیمار است اجازه ندهید که کارهایی را که در مواقع عادی برایش مجاز نیست انجام دهد، زیرا به این ترتیب بیمار شدن در نظرش جالب تر از سالم بودن جلوه می کند. تحقیقاتی که در مورد درمان بزرگسالان صورت گرفته نشان می دهد، هنگامی که کودکان به دردهای مزمن مبتلا می شوند که باید واقع بینانه و با کمترین تغییر در برنامه روزانه با آن برخورد کرد. در غیر این صورت او برای جلب محبت شما خود را بیمار جلوه گر می کند .
مهم ترین تاثیرات اشتغال مادران بر فرزندان
