ساعدنیوز
ساعدنیوز

آزمایش مایع مغزی نخاعی و نکات مهم درباره آن

  چهارشنبه، 08 تیر 1401   زمان مطالعه 9 دقیقه
آزمایش مایع مغزی نخاعی و نکات مهم درباره آن
آزمایش مایع مغزی نخاعی، تستی است که برای تشخیص شرایطی که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربردهای آزمایش مایع مغزی نخاعی مختلف است و برای بیماری‌های مختلفی توصیه می‌شود.

پونکسیون کمری (LP)، روشی است که در آن پزشک نمونه ای از مایع اطراف نخاع می گیرد. طناب نخاعی، دسته ای از اعصاب است که از قاعده مغز تا پشت کشیده میشود. مغز و طناب نخاعی توسط مایعی به نام مایع مغزی نخاعی احاطه شده اند. این مایع (CSF) مانند بالشتکی از مغز و نخاع محافظت می کند. بررسی این مایع برای تشخیص بعضی از بیماری ها مانند عفونت مغز و خون ریزی مغزی کمک کننده است. در این مطلب همراه ساعد نیوز باشید تا درباره تجزیه و تحلیل آزمایش مغزی نخاعی و خطرات آن، مطالبی را با شما به اشتراک بگذاریم.

مایع مغزی نخاعی چیست؟ (CFS)

مایع مغزی نخاعی مایع شفافی است که بیشتر در بطن های مغز تولید می شود. مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می دهند، این مایع سیستم عصبی را احاطه کرده و از این بخش محافظت می کند. روزانه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی لیتر منبع مایع مغزی نخاعی شفاف و آبکی در بطن های مغز ایجاد می شود. مایع به طور مداوم در گردش است و سپس جذب خون می شود.

این مایع عملکردهای مختلفی دارد، از مغز محافظت می کند و می تواند مواد مضر، از جمله داروها را حذف کند. مایع مغزی نخاعی به حفظ فشار در حفره جمجمه و کانال نخاعی در سطوح ثابت کمک می کند. همچنین هورمون ها را از جایی که تولید می شود به قسمت هایی از مغز که در آن مورد نیاز است، منتقل می کند.

عملکرد مایع مغزی نخاعی به چه صورت است؟

مایع مغزی نخاعی وظایف بسیار متعددی دارد که از جمله مهم ترین آنها به صورت زیر است:

  • محافظت از مغز و نخاع : اولین وظیفه و مهم ترین وظیفه مایع مغزی نخاعی محافظت از مغز و نخاع است، دو عنصر مهم سیستم عصبی مرکزی. مغز فرمانده کل بدن می باشد و کنترل بدن به دست مغز است. مغز حواس پنجگانه انسان را از که عبارت اند از؛ حس های لامسه، بویایی، شنوایی، بینایی و چشایی را پردازش می کند. مایع مغزی نخایی علاوه بر اینکه بافت استخوانی مغز و نخاع را پوشش داده است، از آنها محافظت می کند، تا اگر ضربه و یا آسیبی به آنها وارد شود، تا حدی آن را خنثی کند و آن را برطرف کند.
  • هموستاز : این وظیفه به معنی حفظ تعادل محیطی بدن است، این وظیفه یعنی حفظ تعادل در محیط داخلی توسط مایع مغزی نخاعی انجام می پذیرد که مایع مغزی نخاعی این کار را به سه شیوه انجام می دهد:
  • فیزیکی: از آسیب رساندن ضربه های فیزیکی که به مغز و نخاع وارد می شود تا حد زیادی جلوگیری می کند.
  • شیمیایی: مایع مغزی نخاعی، مواد شیمیایی و سمی که در اطراف مغز و یا نخاع می آیند را می گیرد و آنهارا از این عضو مهم دور می کند، یعنی مایع مغزی نخاعی مانع رسیدن هرگونه سم، به سیستم عصبی مرکزی می شود.
  • تغزیه ای: مایع مغزی نخاعی با گردش به دور مغز و نخاع مواد مورد نیاز و مغذی را به این دو عضو می رساند و مواد زائد را از این دو عضو دور می کند.

آزمایش مایع مغزی نخاعی یا CSF چیست؟

این آزمایش، آزمایشی برای بررسی مایعی است که در اطراف مغز و نخاع قرار دارد. از این آزمایش برای تشخیص بیماری های زیادی استفاده می شود و همچنین از این ازماش برای اندازه گیری فشار در مایع نخاعی نیز استفاده می شود.

اگر پزشک مشکوک شود که فرد مبتلا به نوعی بیماری است که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد، یا این که سرطان ممکن است به این سیستم سرایت کرده باشد، ممکن است به فرد پونکسیون کمری یا سوراخ کمری را پیشنهاد بدهد. پزشکان معمولا روی فردی که هنوز در وضعیت جنینی دراز کشیده است، یک سوراخ کمری ایجاد می کنند.

نمونه گیری CSF چگونه انجام می شود؟

سوراخ کردن کمر به صورتی انجام می شود که بیمار در حالت خوابیده و جنینی به پهلو دراز کشیده است اما ممکن است گاهی در حالت نشسته انجام شود. مهم است که در طول نمونه گیری بیمار بی حرکت باشد. هنگامی که بیمار در موقعیت صحیح قرار گرفت، کمر با ضدعفونی کننده تمیز می شود و بی حسی موضعی به زیر پوست تزریق می شود. وقتی ناحیه بی حس شد، یک سوزن مخصوص از طریق پوست، بین دو مهره و به کانال نخاع وارد می شود. فشار باز یا اولیه CSF به دست می آید. سپس پزشک مقدار کمی CSF را در چندین ویال استریل جمع می کند و فشار "بسته شدن" به دست می آید، سوزن خارج می شود و یک پانسمان و فشار استریل به محل سوراخ وارد می شود. سپس از بیمار خواسته می شود تا یک یا چند ساعت در حالت صاف و بدون بلندکردن سر خود دراز بکشید تا از سردرد احتمالی پس از آزمایش جلوگیری گردد.

روش نمونه گیری از کمر معمولاً کمتر از نیم ساعت طول می کشد. برای اکثر بیماران، این یک روش کم وبیش ​​ناخوشایند است. رایج ترین احساس، احساس فشار هنگام وارد شدن سوزن است. اگر بیمار دچار سردرد یا احساس غیرطبیعی مانند درد، بی حسی یا گزگز در پاها یا درد در محل سوراخ شده، حتماً می بایست به پزشک خود اطلاع دهد.

نمونه گیری از کمر در قسمت کمر و در پایین انتهای نخاع انجام می شود. اعصاب نخاعی در محل نمونه برداری وجود دارد، اما آنها مجالی برای دور شدن از سوزن دارند. احتمال تماس سوزن با ورید کوچکی در راه وجود دارد که می تواند باعث "ضربه تروماتیک" شود که ممکن است مقدار کمی خون در یک یا چند نمونه جمع آوری شده نشت کند.

حالت های نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی

تشخیص طیف گسترده ای از بیماری ها با آنالیز مایع مغزی نخاعی

آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF) ممکن است برای کمک به تشخیص طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط تأثیرگذار بر مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) استفاده نمود. برخی از نمونه ها عبارت اند از:

  • عفونت ها، مانند مننژیت و انسفالیت - برای تعیین اینکه آیا عفونت توسط باکتری ها، ویروس ها یا به ندرت به علت مایکوباکتریوم سل، قارچ ها یا انگلی ها ایجاد شده و یا تشخیص آنها از سایر موارد استفاده می شود.
  • آنالیز مایع مغزی نخاعی (CSF) همچنین برای تشخیص عفونت های نخاع یا نزدیک آن نیز انجام شود.
  • تشخیص خونریزی در اطراف مغز
  • اختلالات خودایمنی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گزارد، مانند سندرم گیلن - باره یا مولتیپل اسکلروزیس
  • تومورهای واقع در سیستم عصبی مرکزی (اولیه) یا سرطان هایی که به سیستم عصبی مرکزی گسترش می یابند (سرطان متاستاتیک)
  • بیماری آلزایمر

آزمایش CSF معمولاً شامل یک بررسی فیزیکی، هماتولوژیکی، بیوشیمیایی و سرولوژیکی است که در صورت درخواست آنالیز CSF انجام می شود:

  • رنگ، ظاهر و فشار CSF در هنگام جمع آوری CSF
  • پروتئین CSF
  • گلوکز CSF
  • تعداد سلول های CSF (تعداد کل سلول های موجود)
  • تشخیص و تعداد سلول های مختلف

در صورت مشکوک شدن به عفونت، رنگ آمیزی گرم، کشت روتین و آزمایش های مولکولی که ماده ژنتیکی هر میکروب موجود را تشخیص می دهد. بسته به نتایج اولین آزمایش یا تشخیص مشکوک، ممکن است طیف وسیعی از آزمایش های دیگر به عنوان پیگیری درخواست شود. آزمایش های خاصی که بر روی نمونه CSF انجام می شود به علائم و نشانه های بیمار و نوع بیماری بستگی دارد.

در چه زمانی آنالیز مایع مغزی نخاعی درخواست داده می شود؟

  • آنالیزCSF ممکن است هنگامی انجام شود که پزشک مشکوک به بیماری مربوط به سیستم عصبی مرکزی، مانند آنچه در زیر به آنها اشاره شده است باشد.
  • بیمار دچار ضربه به مغز یا نخاع شده است
  • ابتلا به سرطانی که ممکن است به سیستم عصبی مرکزی متاستاز داده باشد.
  • سابقه پزشکی یا علائم و نشانه های بیمار نشان دهنده وضعیتی است که سیستم عصبی مرکزی تحت تأثیر قرار گرفته است. این علائم و نشانه ها می تواند بسیار متفاوت باشد و بسیاری از آنها با انواع بیماری ها و اختلالات همخوانی دارند. این علائم ممکن است شروع ناگهانی داشته باشند که نشان دهنده یک بیماری حاد، مانند خونریزی سیستم عصبی مرکزی یا عفونت است. یا ممکن است رشد کند داشته باشد که نشان دهنده یک بیماری مزمن، مانند مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری آلزایمر است.
  • آنالیز CSF ممکن است هنگامی درخواست داده شود که بیمار دارای ترکیبی از علائم و نشانه های زیر باشید، به خصوص اگر با علائم شبیه آنفولانزا همراه باشد که طی چند ساعت تا چند روز و تب شدت می گیرد.
  • تغییر در وضعیت ذهنی و هوشیاری
  • سردرد ناگهانی، شدید یا مداوم یا سفتی گردن
  • گیجی، توهم یا تشنج
  • ضعف یا بی حالی عضلانی، خستگی
  • حالت تهوع (شدید یا طولانی مدت)
  • حساسیت به نور
  • بی حسی یا لرزش
  • سرگیجه
  • مشکلات گفتاری
  • مشکل در راه رفتن، عدم هماهنگی
  • تغییرات خلقی، افسردگی
  • نوزادان ممکن است به طور فزاینده ای تحریک پذیر باشند، هنگام در آغوش گرفتن گریه کنند، سفتی بدن داشته باشند، از خوردن غذا امتناع کنند و لکه های نرم برآمده در قسمت بالایی سر داشته باشند.

CSF معمولاً حاوی مقدار کمی پروتئین و گلوکز است و ممکن است دارای چند گلبول سفید باشد. هر شرایطی که فشار یا جریان طبیعی CSF یا توانایی محافظتی سد خونی - مغزی را مختل کند، می تواند منجر به نتایج غیرطبیعی آزمایش CSF شود.

نکته های نمونه برداری مایع مغزی نخاعی

  • اگر بعد از ورود سوزن به کمر از سوزن خون خارج شد باید از یک سوزن دیگر استفاده شود.
  • بعد از انجام نمونه برداری نیاز است فرد نیم ساعت و یا حتی بیشتر استراحت کند.
  • ممکن است در طی مسیر ورود سوزن ، سوزن به استخوان مهره برخورد کند. لازم به کامل بیرون کشیدن سوزن نیست و فقط باید آن را در زیر پوست به عقب کشیده و دوباره به سمت فضای بین مهره ها هدایت کرد.
  • نمونه را باید سریعاً به آزمایشگاه منتقل کرد زیرا سلولهای پلی مورفونوکلئر در دو ساعت تا ۶۸ درصد کاهش پیدا می کند و میزان قند مایع نیز تغییر می کند .اگر به هر دلیلی نتوان نمونه مایع مغزی نخاعی را به آزمایشگاه منتقل کرد باید حداکثر یک ساعت در دمای اتاق قرار بگیرد.

سوزنی که وارد کمر در ناحیه ستون فقرات می شود فلج کننده است؟

  • این باور به شدت غلط است، این نمونه برداری نه تنها فلج کننده نیست بلکه باعث عقیم شدن و یا حتی کم سو شدن چشم هم نمیشود، این ها همه باور های غلط رایج شده در بین مردم است.
  • این نمونه بردای به حالتی که در بالا توضیح دادیم به صورت خوابیده به پهلو و پاها جمع در قفسه سینه انجام میشود و هیچ خطری ندارد بلکه حتی بدون هیچ خونریزی انجام می شود.
  • محل وارد شدن این سوزن جایی است که نخاع کمی قبل تر از آن به پایان رسیده و هیچ برخورد و یا آسیبی به نخاع ندارد.
  • توجه داشته باشید که برا انجام این نمونه برداری به پزشک متخصص مراجعه کنید که مهارت بالایی برای انجام اینکار را داشته باشد.

​​​​​​

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
سوژه شدن موجودی حساب هوش پران مشتری مغازه موبایل فروشی+عکس/ تا حالا این همه عدد رو کنار هم ندیده بودم که امروز دیدم🙄 (686 نظر) میزبانی حسن روحانی از سیاستمداران و اقوام در مراسم عید دیدنی در منزل زیبا و ایرانی پسندش+ عکس/ چه مبلمانی، چه فرش هایی، از همه مهمتر چه خونه دلبازی😍 (411 نظر) مراسم سلام عید نوروز و اهداء سکه توسط فرح پهلوی به همسران مقامات دولتی +عکس/ ولخرجی زن تازه به دوران رسیده زمانی که مردم غرق در فقر و بدبختی بودند! (391 نظر) خلاقیت خنده دار یک ایرانی برای گرم کردن آب حماسه ساز شد/ خسته نباشی هم وطن+ عکس (254 نظر) تلاوت زیبا و دلنشین سوره شمس توسط رهبر معظم انقلاب+ویدئو (244 نظر) تصویری از عیادت نجم الدین شریعتی، مجری برنامه سمت خدا از رهبر معظم انقلاب و استقبال گرم ایشان (202 نظر) صبحانه مفصل و رنگارنگ دو نفره رضا گلزار و آیسان خانوم+عکس/از خاویار گرفته تا آواکادو و انار وحشی... (201 نظر) روایتی از هواپیمایی که برای آوردن یک روبان عروسی برای فرح پهلوی از تهران به پاریس رفت! (177 نظر) حضور علی دایی در رستوران شیک فریبا نادری به صرف افطار+عکس/ ذوق و خوشحالی خانم بازیگر از حضور شهریار ایران در رستورانش (163 نظر) رونمایی منوچهر هادی از خواهر و شوهر خواهر پزشکش+ عکس/ به قولی مخ خانواده ایشون هستن که پسرش هم دکتره (159 نظر) خلاقیت منحصر به فرد پسر مشهدی با ساخت تریلی حماسه آفرید/ هیلتر هم مغز اینو نداشت!+عکس (145 نظر) دو پادشاه یکی از ایران (ناصرالدین شاه) و دیگری از ژاپن (میجی) در یک زمان به اروپا رفتند/ تفاوت ها را بنگرید (139 نظر) خواهر یکتا ناصر سکوتش را شکست (130 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز یک برند خارجی در اختراع کیف برای نون بربری/ مشکل حمل و نقل بربری هم حل شد خدارو شکر😂+عکس (130 نظر) مراسم تولد جگرسوز آزاده نامداری در خانه ابدی اش و گریه های دلخراش همسر و پدرش/ روحت شاد+ عکس (128 نظر)
دیگران می‌خوانند   
دانشجویان خارجی در بدو ورود به دانشگاه‌های ایران باید زبان فارسی یاد بگیرند 4 بازیگر فوت شده‌یِ سریال خانه به دوش پس از پایان فیلمبرداری+عکس/ روحشون شاد و یادشون گرامی هنرنمایی و انتقاد ایرج نوذری از تغییر لحن برخی افراد در آنتن زنده+ویدئو/ فقط خنده های المیرا شریفی مقدم😂 حضور رهبر معظم انقلاب در مراسم عقد مهدی هاشمی فرزند مرحوم هاشمی رفسنجانی+عکس/ خجالتی بودن داماد در تصویر مشهوده پیشنهادات وسوسه برانگیز مریم رجوی و مسعود رجوی به اسرا چه بود؟ (عکس) پاسخ خنده دار دانش آموز به سوال ادبیات در ورقه امتحانی/ کاش کتابو یه ورق میزدی!! عیدی دادن ناصرالدین شاه سوژه شد /هیچ وقت آن‌قدر شاهزاده ندیده بودیم! خلاقیت خنده دار یک بانوی اهل فن ایرانی در استفاده کاربردی از دریل حماسه آفرید/ هم کدبانو هم فنی +عکس خلاقیت منحصربفرد در طراحی راه پله با الهام از میوه ها/ چشم نمیشه ازشون برداشت + عکس تصویری از پسر شهاب حسینی بازیگر قباد در سریال شهرزاد که از خودش بزرگتر است/به شهاب حسینی نمیخوره پسری به این بزرگی داشته باشه (ویدئو) تجربهٔ شیرین مرگ در کودکی و دیدن رنگ‌هایی از جنس نور/ استاد محمود فرشچیان در برنامهٔ زندگی پس از زندگی روایت می‌کند بیوگرافی و زندگینامۀ دکتر آذر اندامی باکتری‌شناس و کاشف واکسن شبه وبای التور در ایران نگاهی به چیدمان شیک هفت سین کریم باقری اسطوره فوتبال/ چه خونه زندگی داره+عکس خوانندگی بی‌نظیر شرکت کننده خوش صدای صداتو با آهنگ اصیل ایرانی/ چقدر فوق العاده سنتور میرنه+ویدیو جشن تولد ساده و خلوت بهرام افشاری بهتاش سریال پایتخت درکنار نوید محمدزاده و رفیق فابش+عکس (فیلم) خلاقیت جالب و جنجالی راننده اسنپ در محیط داخلی خودرو که غوغا کرده!/راننده خوش ذوق! (عکس) عاشقانه شاهرخ استخری و همسرش در ایام عید/ این دو زوج جنجالی هرروز جوان‌تر از دیروز می‌شوند! (عکس) پریناز ایزدیار بازیگر نقش جیران ناصرالدین شاه با این عکس‌های زیبا نوروز را جشن گرفت! سفره های مجلل افطاری و سحری شاه خوش اشتهای قاجار برای درباریان و همسرانش/ چلو کباب و آبگوشت و ...+عکس نوشته قشنگ و تحسین برانگیز روی شیشه یک مغازه‌ بستنی فروشی جلب توجه کرد!!/بزرگ منشی و خوب بودن به دارایی انسان نیست به قلب مهربان و بخشندگی اوست! افطاری ساده و خوشمزه ستاره سادات قطبی مجری پرانرژی در ماه رمضان+عکس خلاقیت خنده دار و حماسه ساز یک متورسوار ایرانی برای حمل بار/ هنر نزد ایرانیان است و بس+عکس رونمایی از عکس سرعقد حامد آهنگی و خانومش لحظه انداختن حلقه ازدواج / از اولش هم انقدر خوش خنده بوده😂 تهران گردی رضا قوچان نژاد، شوهر خواهر خوشتیپ و باکلاس ساره بیات همراه با پسرش+عکس (فیلم) افطاری ساده و صمیمی در بیت رهبری و پذیرایی دوستانه رهبر معظم انقلاب از مهمانان/ یک لقمه نان با دل خوش بیوگرافی حامد سلطانی مجری اعجوبه ها و سال تحویل/ همسر اول دوم و علت تصادف + فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی (عکس) چیدمان مبلمان استیل و سلطنتی خونه وریا غفوری و همسر چشم رنگی اش در یک جشن تولد عاشقانه/ ماشالا چقدر به هم میان😍 آمار تلفات حمله اسرائیل به حلب سوریه + جزئیات دیزاین شیک کیک حامد سلطانی مجری برنامه سال تحویل با یک عکس عاشقانه برای سالگرد ازدواجشان+عکس بارش باران و کاهش دمای برخی استانها گام های استوار دولت در مسیر «جهش تولید»؛ غول‌های صنعت به میدان بازگشتند (عکس) ابتکار خنده دار جوان ایرانی در پیوند موفقیت آمیز درب بازکن نوشابه به در ماشین/ سلطان مدیریت بحران😂👌 پرهیز از تخریب در انتخابات، همواره مورد تاکید رهبری بوده است عزای خانواده شیرازی به جشن تبدیل شد + جزئیات (عکس) خلاقیت خنده دار یک ایرانی در نصب شیر آب روشویی به پراید/ لامصب از مغزش بهینه استفاده کرده😂 انتشار اولین عکس از رهبر معظم انقلاب با لباس محلی سیستان و بلوچستان 10 آقازاده ای که تاکنون پای میز محاکمه رفته اند / اجرای عدالت حتی برای فرزندان هاشمی رفسنجانی، آیت الله جنتی و .... علی دایی 4 برادر خوش تیپ و عجیب‌تر از خود دارد؛ افسانه 5 برادران خانواده شهریار خانه تاریخی حیرت انگیز در گود چهک شهر بهبهان + تصاویر توصیه به استعفای سفیر ایران در باکو به خاطر مصاحبه با یک خبرنگار با پوشش زننده از سوی رسانه اصولگرا
تیتر امروز   
دانشجویان خارجی در بدو ورود به دانشگاه‌های ایران باید زبان فارسی یاد بگیرند آمار تلفات حمله اسرائیل به حلب سوریه + جزئیات بارش باران و کاهش دمای برخی استانها گام های استوار دولت در مسیر «جهش تولید»؛ غول‌های صنعت به میدان بازگشتند پرهیز از تخریب در انتخابات، همواره مورد تاکید رهبری بوده است عزای خانواده شیرازی به جشن تبدیل شد + جزئیات 10 آقازاده ای که تاکنون پای میز محاکمه رفته اند / اجرای عدالت حتی برای فرزندان هاشمی رفسنجانی، آیت الله جنتی و .... علی دایی 4 برادر خوش تیپ و عجیب‌تر از خود دارد؛ افسانه 5 برادران خانواده شهریار توصیه به استعفای سفیر ایران در باکو به خاطر مصاحبه با یک خبرنگار با پوشش زننده از سوی رسانه اصولگرا پاداش 4 میلیارد تومانی برای بچه‌دار شدن خبرساز شد حواشی داغ امروز جمعه 10 فروردین 1403 / یادگاری عجیب علیرضا جهانبخش برای دختر هلندی! 4 بازیگر فوت شده‌یِ سریال خانه به دوش پس از پایان فیلمبرداری+عکس/ روحشون شاد و یادشون گرامی پیشنهادات وسوسه برانگیز مریم رجوی و مسعود رجوی به اسرا چه بود؟ عیدی دادن ناصرالدین شاه سوژه شد /هیچ وقت آن‌قدر شاهزاده ندیده بودیم! بیوگرافی حامد سلطانی مجری اعجوبه ها و سال تحویل/ همسر اول دوم و علت تصادف + فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی