ترموستات که به آن دماپا نیز می گویند، قطعه ای است که دما را در محدوده مشخصی نگه می دارد. ترموستات در خودرو برای کنترل دمای موتور تعبیه شده است این وسیله گرمای موتور را در حد استاندارد لازم نگه می دارد تا موتور خودرو با دمای متعادل کار کند.
ترموستات چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟
ترموستات وسیله ای است که در سیستم های مختلف سرد یا گرم کننده مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از سیستم هایی که حضور ترموستات در آن ها حیاتی است، خنک کننده خودروهای با سوخت فسیلی یا بنزینی است. در واقع دمای بالا یا پایین یک موتور احتراقی از طریق تاثیر بر روغن سیستم روانکار این موتورها بر راندمان عملکردی آن ها تاثیر نامطلوبی دارد. به این ترتیب که بالا رفتن دما، موجب رقیق شدن روغن و پایین بودن دما نیز باعث غلظت بیش از حد آن می شود. در هر دو حالت، روغن خاصیت روانکاری خود را از دست داده و عملکرد این سیستم را مختل می سازد. با این اختلال قطعات موتور قادر به عملکرد بهینه نیستند و راندمان سیستم موتور کاهش می یابد. در این بین، قطعه کوچکی به نام ترموستات که روی موتور قرار دارد، وظیفه کنترل مداوم دمای موتور را برعهده دارد.
این قطعه کوچک موظف است مانع از بالا رفتن یا پایین آمدن دمای موتور شده و حرارت این سیستم را در حالت بهینه حفظ کند. دمای بهینه موتور، بهترین دما برای مفیدترین فعالیتش و در نتیجه ارائه بیشترین رادمان از سوی آن است. این دما نباید خیلی بالا و یا خیلی پایین باشد. دمای بهینه برای موتورهای احتراقی خودروهای بنزینی حدود ۸۵ درجه است و ترموستات موظف است دمای این سیستم را به صورت دائم در این حد تنظیم نماید.
تعمیر ترموستات
درجه حرارت ترموستات خودرو در کارخانه تعریف می شود. هنگامی که درجه حرارت مشخص شده به هم بریزد باید ترموستات خودرو را تعویض کنید. ترموستات خودرو یک قطعه مصرفی است و نمی توان را تعمیر کرد. قبل از خرید ترموستات حتما به درجه حرارت آن که توسط کارخانه سازنده خودرو برای آن مشخص کرده دقت کنید. برای این کار می توانید از دفترچه راهنمای خودرو یا تعمیرگاه کمک بگیرید. اگر ترموستات نتواند حرارت موتور را تنظیم کند و دمای آن بیش از حد بالا رود سبب جوش آورد خودرو، سوختن واشر سرسیلندر و آسیب های جدی به موتور خودرو می شود. بالا رفتن دما با روشن شدن چراغ های هشدار آمپر و چک هشدار داده می شود و بهتر است آن را جدی بگیرید تا موتور خودرو سالم بماند.
علائم خرابی ترموستات ماشین
ترموستات خودرو در دو نوع دمای ۷۵ تا ۸۱ تولید میشود که بسته به فصول سرد و گرم میتوانیم آن را جایگزین کنیم . اما چه زمانی باید ترموستات را تعویض کنی و علائم خرابی آن چیست ؟ طبیعتا ۵ علائم رایج برای تشخیص زمان تعویض ترموستاد وجود دارد که عبارتند از :
- آمپر دمای خودرو مدام بالا و پایین میشود
- لوله ورودی ترموستات باد میکند
- رله فن ها از تنظیم خارج میشوند
- سنسور دمای آب ممکن اس از کار بیفتد
- در خودروهای پیشرفته نیز چراغ هشدار این مورد را گزارش میکند
افزایش و کاهش غیر طبیعی دما
یکی از بزرگترین مشکلاتی که هر راننده در فصل های مختلف سال مخصوصا زمانی که فصل زمستان جای خود را به گرمای بهار میدهد روبرو میشوند افزایش ناگهانی دمای خودرو میباشد. این مشکلات میتواند از ترموستات ، رله فن ها ، وضعیت موتور خودرو، هواگیری نشدن آن و سایر مواردی همچون سنسورها و عملکردهای ناقص قطعاتی باشند که تاثیر خود را غیر مستقیم روی خودرو باقی میگذارد. از علائم خرابی ترموستات میتوانید به غیر طبیعی بودن دمای لحظه ای خودرو اشاره کرد.
باد کردن لوله ورودی ترموستات
طبیعتا زمانی که دمای آب بالا میرود ترموستات باید باز شده و جریان آب به داخل موتور هدایت شود . اما اگر :
- ترموستات خودرو کار نکند ، ورودی آن بسته میشود
- سپس فشار آب موجود موجب منبسط کردن لوله ورودی میشود
- حرارت موجود آب موجب میشود تا لوله ورودی به طرز عجیبی باد کند و از حالت طبیعی خارج شود
- از این رو میتوانید متوجه شوید ترموستات خودرو شما خراب شده است .
- از متداولترین علائم خرابی ترموستات همین مورد است
مشکل در تنظیمات رله فن ها
در حالت عادی وقتی دمای کلی آب بالا میرود رله فن ها عمل کرده و فن خنک کننده را به حرکت در می آورد . اما اینجا اگر یک یا کل رله فن ها به مشکل بخورند رویه زیر پیش روی شماست
- دمای آب ماشین بدون برنامه بالا میرود
- ترموستات مجبور به باز کردن راه آب میشود
- در این هنگام ترموستات بیش از اندازه فعال میشود و موجب خرابی زودرس آن میگردد
- این مورد از علائم خرابی ترموستات طبیعتا با زنگ زدن سوکت رله فن ها شروع میشود
مشکلات یکسره کردن ترموستات
- آسیب دیدن قطعات داخلی موتور خودرو
- پایین یا بالا رفتن دمای موتور
- کاهش راندمان موتور
- تاب برداشتن سرسیلندر
- خنک شدن ناگهانی موتور
- فرسایش قطعات موتور
مشکلات نصب ترموستات با دمای پایین
کارخانه سازنده خودرو دمای مشخصی را برای ترموستات در نظر می گیرد و هنگام تعویض نیز باید ترموستات با دمای مشخص شده را نصب کنید. در غیر این صورت موتور سریع تر از حد معمول گرم می شود ولی به دمای مورد نیاز خود نمی رسد:
- افزایش مصرف سوخت
- مصرف بالای روغن و پایین آمدن غلظت آن
- استهلاک سریع سیلندرها و پیستون ها
- فرسودگی سریع قطعات خودرو
هنگامی که از ترموستات استاندارد استفاده نکنید اتفاقاتی که در بالا اشاره شد برای خودرو رخ می دهد پس بهتر است هرگز ریسک نکنید و ترموستات متناسب را روی خودرو نصب کنید. ترموستات دمای مورد نیاز موتور را به خودرو می دهد. توجه به این قطعه مکانیکی را در بررسی های دوره ای جدی بگیرید چراکه معیوب بودن آن می تواند آسیب های سنگینی به خودرو وارد کند. همچنین باورهای غلط درباره ترموستات را نادیده بگیرد و هرگز این قطعه را از خودرو حذف نکنید.
نحوه کنترل و چک کردن خرابی و مقدار روغن هیدرولیک فرمان
