معرفی روستای بیاض کرمان

هر سال، از روزهای پایانی شهریورماه تا آغازین روزهای دی‌ماه، سراسر روستای بیاض به رنگ سفید درمی‌آید؛ گویی گستره‌ای پهناور، یکسره زیر پوششی از برف آرمیده است. اما آن سفیدی یک دست، برف نیست؛ پوشش سفیدی است از پنبه که طلای سفید خوانده می‌شود.

روستای بیاض انار ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان انار در استان کرمان ایران است.. روستای بیاض در مرکز دشتی به همین نام در شمال استان کرمان و به فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب شهر انار قرار دارد و دارای بافت تاریخی و دیدنی های فراوانی است؛ روستایی که وجه تسمیه خود را از کشتزارهای سفید پنبه می گیرد.اگر از کشتزارهای پنبه بگذریم، وجود بناهای تاریخی، قنات ها و آسیاب های قدیمی، کاروانسرای عباسی، مسجد سبز پوشان و آب انبار دوقلو و قلعه بیاض از جمله جاذبه های دیدنی روستای بیاض انار هستند.تپه تاریخی قلعه دختر بیاض در ۱۵ کیلومتری غرب روستا و در کوهستان معروف به دهانه بیاض قرار دارد. سفالها و شواهد موجود بر سطح این تپه قدمت آن را به دوره اشکانی (حدود ۲۰۰۰ سال قبل ) برمی گرداند. البته بیاض در قدیم دارای پنج رشته قنات نیز بوده که هنوز هم سه رشته از این قناتها بنام خسرو آباد ، ده بره و بن مور فعال هستند. هرچند این قنات ها فرسخ ها دورتر از روستا و در دل کوهستان غربی حفر شده اند اما هنوز هم در سالهای پرباران حجم زیادی از آب شیرین و گوارا را به دشت بیاض هدیه می کنند.«طلای سفید» نامیدن پنبه نباید شگفت آور پنداشته شود؛ این فراورده ی کشاورزی چنان ارزش اقتصادی ای دارد که اهمیت آن کمتر از طلا نیست. روستای بیاض جایی برای کاشت و برداشت چنین طلای گران بهایی است. از این رو یکی از نخستین کارخانه های پنبه پاک کنی ایران، در بیاض ساخته شده است و این روستای کوچک در اقتصاد کشور نقش ارزشمندی دارد.بیاض روستایی در دهستان انارِ شهرستان رفسنجان، در استان کرمان، است. دوری این روستا از رفسنجان به ۶۵ کیلومتر می رسد. با این که پیشینه ی روستا به سده های دور برمی گردد، روشن نیست که در روزگار باستان چه نامی داشته است. شاید وجود کشتزارهای سفید پنبه، یورشگران را برانگیخت که نام تازی «بیاض» را روی آن بگذارند. بیاض به چم (:معنای) «سفیدی» و «درخشندگی» است.خاک روستای بیاض حاصل خیز است. در گذشته، پنج رشته کاریز (:قنات) آن گستره را از آب سیراب می کرده است. هنوز سه رشته از آن کاریزها آب دهی دارند. هفت آسیاب آبی در کنار کاریزها بنا شده بود. از آن آسیاب ها چهار آسیاب را هم اکنون نیز می توان دید.بیاض، تنها به سبب پنبه کاری نیست که آوازه یافته است. سازه های کهن این روستا نیز جایگاه ویژه ی تاریخی دارند.

ویژگیها روستای بیاض کرمان

البته دیدن کاروانسرای شاه عباسی که قدمت آن به حدود 400 سال پیش باز می گردد نیز به گردشگران توصیه می شود. این کاروانسرا با زیر بنای 2500 متر در بافت جدید روستا و در خیابان امام خمینی (ره) واقع شده است. ورودی این بنا در جبهه شرقی و از سمت همین خیابان است که روزگاری به راه شاه عباسی معروف بود. اگر چه نیمی از این بنای متقارن در زمان احداث کاملا تکمیل نشد چرا که بر اساس گفته گذشتگان، با مرگ شاه عباس، معمار کار خود را نیمه تمام رها کرد، اما ساختار موجود بنا تا حدود زیادی سالم مانده است و با همین وضع از قرون گذشته تا دهه های اخیرمورد استفاده بوده است و هنوز هم برخی از پیران و ریش سپیدان بیاضی از اتراق کاروانهای اقصی نقاط کشور و کاروانهای خارجی خصوصا روسها و هندیها در این کاروانسرا صحبت می کنند.

سیمای عمومی روستای بیاض کرمان

اگر از روبروی کاروانسرای شاه عباسی خیابان یادگار را به طول یک کیلومتر به سمت شرق ادامه دهیم پس از عبور از کنار باغ مزار شاه و کشتخوانهای موقوفه بیاض به بافت تاریخی یا همان بیاض قدیم می رسیم این دهکده تاریخی در وسعتی حدود 30 هکتار مجموعه ای است شامل همه عناصر یک روستای سنتی که با وجود متروکه شدن و بی مهری های سالهای اخیر مردم و مسئولان، هنوز هم زیبا و تداعی گر یک روستا در قرون گذشته است . قلعه ، مسجد های کوچک روستایی ، حسینیه و عزاخانه ، آب انبار مدرسه علمیه (معروف به خانه آخوند) عمارت خان و دیگر خانه های ارباب و رعیتی عناصر تشکیل دهنده این بافت روستایی است که درون یک شبکه معابر زیبا دسترسی و ارتباط به آنها تعریف شده که قدمت آن به دوره صفویه باز می گردد.

قلعه روستای بیاض کرمان

شاخص ترین اثری است که در بدو ورود به بافت قدیم به چشم می خورد ، این قلعه به عنوان استحکامات دفاعی روستا مورد استفاده بوده که در مواقع احساس خطر همه اهالی درون آن رفته و به واسطه بارو و شش برج آن به دفاع از خود می پرداختند . اکنون از این قلعه ۵ برج باقی مانده است فضاهای داخل آن هم در دو طبقه بوده که آثاری از آنها بجای مانده است تعدادی از پی ها و ستون های این قلعه هنوز سالم و پابر جاست اگرچه قدمت این بنا دقیقا مشخص نیست.اوج استفاده از قلعه در دوران قاجاریه بوده (حدود۱۶۰سال قبل) که هرج و مرج و غارت خصوصاً از جانب ایل بهارلو (از ایلات فارس) باعث صدمه به این بنا شده است.ارتفاع دیوارهای این قلعه در حدود ۱۰ متر و ضخامت آن ها در پایین حدود ۲ متر می باشد. قلعه بیاض در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۴ با شماره ۱۳۹۵۶ و قدمت دوره قاجاریه در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.

مسجد سبز پوشان و آب انبار دوقلو

این دو یک مجموعه هستند که به نظر می رسد برای سرویس دادن به جاده عبوری در حومه بیاض ساخته شده اند چرا که جاده خاکی از جلوی این بنا می گذرد هنوز بین مسنین به جاده شاهی معروف است.نقل است که این مجموعه مسجد و آب انبار را دختری برای ادای نذر خود بنا کرده است. آب انبار آن متشکل از دو مخزن بزرگ و کوچک است و هر مخزن دارای بادگیری است. دو مخزن به یکدیگر متصل بوده و پاشیر آن به مخزن کوچکتر ختم و برداشت آب از مخزن کوچکتر انجام می شده است. مسجد بر تراسی بالاتر و چسبیده به آب انبار بنا گردیده است این مسجد با وجود نماسازی جدیدی که چند سال قبل به آن الحاق شده فضای داخلی دلنشینی دارد که زیبایی آن در کمال سادگی و بی پیرایگی است و وجود یک منبر خشتی و محرابی کوچک بر زیبایی آن افزوده است.

و در پایان...

روستاي بياض در مرکز دشتي به همين نام در شمال استان کرمان و به فاصله 25 کيلومتري جنوب شهر انار قرار دارد و داراي بافت تاريخي و ديدني هاي فراواني است؛ روستايي که وجه تسميه خود را از کشتزارهاي سفيد پنبه مي گيرد.

بیابان گردی چیست؟