در چند ماه اخیر موضوع تسلط یا ناآشنایی هنرمندان و به‌خصوص بازیگران ایرانی به زبان‌های خارجی در صفحات فرهنگی رسانه‌ها و سایت‌های مجازی تیتر شده است.
اول‌بار این موضوع را انتقادات مغرضانه رسانه‌هایی خاص درباره انگلیسی صحبت‌کردن لیلا حاتمی در جشنواره فیلم برلین تیتر کرد.
در حالی که هر کسی حتی در زبان مادری خودش هم می‌تواند در واژه‌هایی خاص تیک‌های کوچکی داشته باشد. جدیدترین مورد تیترشدن این موضوع را هم نیوشا ضیغمی موجب شد که در جلسه معرفی سریال رالی ایرانی به انگلیسی حرف‌زدن خنده‌دار خود اشاره کرد!
در شرایطی که یک بازیگر (هنرمند) برای به روز نگه داشتن خود و استفاده از منابع دست اول در زمینه کاری- هنری‌اش نیازمند تسلط به یک زبان پرکاربرد دیگر است -و این را غربی‌ها بهتر از ما فهمیده‌اند-، اما بازیگران ما در اغلب مواقع از این توانایی بی‌بهره‌اند و جز معدودی، کمتر بازیگری را می‌شناسیم که توانایی صحبت به زبانی غیر از فارسی داشته باشد (تازه بعضی‌ها حتی همین فارسی را هم در حد کامل نمی‌دانند!).
هنوز یادمان نرفته که همین چند ماه پیش قربان محمدپور برای یافتن بازیگری مسلط به زبان انگلیسی چه دردسر‌ها کشید و چه زمانی را دربه‌در دنبال چنین بازیگری گشت!
این مطلب نگاهی دارد به بازیگرانی که تسلط کاملی به زبان‌های دوم و سوم دارند. موضوعی که باعث شده اغلب این بازیگران در زمینه کاری- هنری‌شان نیز گام‌ها از همکاران‌شان پیش بیفتند.
غربی‌های زبان‌دان!
در سینمای غرب البته بیشتر بازیگران نیاز به تسلط بر زبان دوم را بدیهی دانسته و از همین رو اغلب‌شان علاوه بر زبان انگلیسی که پرکاربردترین زبان جهان است، چند زبان دیگر را نیز در حد کامل و برخی را نیز در حد رفع نیاز می‌دانند؛ مثلا جانی دپ تسلط خوبی روی زبان فرانسوی دارد.
ادوارد نورتون زبان ژاپنی را خوب تکلم می‌کند. شکیرا علاوه بر انگلیسی به ٤ زبان اسپانیایی، ایتالیایی، پرتغالی و عربی مسلط است.
تام هیدلستون، ستاره فیلم انتقام‌جویان، به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و یونانی صحبت می‌کند. ناتالی پورتمن به زبان‌های عبری، فرانسه، ژاپنی، آلمانی و اسپانیایی حرف می‌زند.
ویگو مورتنسن به زبان‌های اسپانیایی، انگلیسی و دانمارکی مسلط است. لئوناردو دی‌کاپریو و ساندرا بولاک زبان آلمانی را خوب صحبت میکنند. گوئینت پالترو و بن افلک به زبان اسپانیایی مسلط هستند. جودی فاستر به چهار زبان فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، و اسپانیایی تکلم می‌کند.
کن یو اسپیک خارجی؟!
در سینمای ایران، اما شمار بازیگران مسلط به زبان‌های خارجی زیاد نیست؛ لیلا حاتمی، ترانه علیدوستی، نیکی کریمی، پیمان معادی، همایون ارشادی، سحر دولتشاهی، هدیه تهرانی، محمدرضا گلزار، بهرام رادان، الناز شاکردوست، مهناز افشار، شهاب حسینی، ریما رامین‌فر، پارسا پیروزفر، اشکان خطیبی و شاید چند تن دیگر معدود چهره‌های ایرانی آشنا به زبان‌های خارجی هستند.
در این بین قطعا خیلی‌های دیگری هم هستند که می‌توانند در حد رفع نیاز‌های ارتباطی‌شان به یک یا چند زبان حرف بزنند؛ اما در این مبحث تنها به بازیگرانی اشاره کرده‌ایم که تسلط تقریبا کاملی روی زبان دوم‌شان دارند!
لیلا حاتمی
لیلای سینمای ایران یکی از اولین بازیگرانی است که با داوری در فستیوال کن بازیگران ایرانی را در ویترین سینما قرار داد.
بازیگری که یکی از دلایل موفقیتش تسلطش به زبان‌های خارجی است. او به چهار زبان انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ایتالیایی صحبت می‌کند؛ به‌خصوص چنان تبحری در زبان فرانسه دارد که بار‌ها و بار‌ها رسانه‌های غربی را متحیر کرده است. لیلا به‌خصوص بعد از فیلم جدایی اصغر فرهادی راه جهانی‌شدن را با سرعت بیشتری دنبال کرده است.
ترانه علیدوستی
ترانه هم از بازیگرانی است که به زبانی دیگر تسلط دارد. او حتی در این زمینه به عنوان مترجم ادبی نیز طبع‌آزمایی کرده و داستان‌هایی از آلیس مونرو و نیکول کراوس را به فارسی برگردانده است. ترانه که در سال‌های کودکی به همراه پدر فوتبالیستش در آلمان زندگی می‌کرده، به این زبان نیز تسلطی نسبی دارد.
نیکی کریمی
آن‌هایی که در دهه هفتاد و اوایل هشتاد خواننده مجله فیلم بودند، بی‌شک ترجمه‌های نیکی کریمی از زندگینامه مارلون براندو را یادشان است که با عنوان «آواز‌هایی که مادرم به من آموخت» منتشر می‌شد.
کریمی که پیش‌تر از بسیاری از بازیگران ایرانی دیگر پایش به فستیوال‌های خارجی باز شد، به راحتی و روان انگلیسی صحبت می‌کند و این برایش همواره پوئنی بوده برای مورد توجه قرارگرفتن در فستیوال‌های سینمایی.
پیمان معادی
به این دلیل که در آمریکا متولد شده و سال‌های کودکی را در این کشور گذرانده، طبیعتا انگلیسی را همتراز و شاید هم بهتر از فارسی صحبت می‌کند؛ برای همین هم خیلی زود راه به هالیوود باز کرد و توانست در فیلم‌ها و سریال‌هایی، چون «عدالت کیفری»، «آخرین شوالیه‌ها» و «کمپ اشعه ایکس» ایفای نقش کند. خیلی‌ها زبان انگلیسی، را یکی از عوامل مهم در موفقیت پیمان معادی در دنیای بازیگری دانسته‌اند!
انگلیسی‌ها
شمار بازیگرانی که به زبان انگلیسی تسلط دارند، بیش از بازیگرانی است که به زبان‌های دیگر حرف می‌زنند. الناز شاکردوست یکی دیگر از بازیگرانی است که خیلی‌ها از تبحرش در مکالمه انگلیسی خبر دارند.
مثل فریبرز عرب‌نیا، مهناز افشار، شهاب حسینی، اشکان خطیبی، پارسا پیروزفر، بهرام رادان، محمدرضا گلزار و خیلی‌های دیگر که نام‌شان از قلم افتاده است.
در این بین بهرام رادان حکایتی دیگر دارد. او مدت‌هاست که گفته می‌شود در کانادا سکونت دارد و بار‌ها هم اخباری مبنی بر همکاری او در پروژه‌های آمریکایی و کانادایی منتشر شده است- که البته تاکنون به نتیجه نرسیده‌اند!
آیا می‌دانید؟
عید پارسال در سریال پایتخت خیلی‌ها دیدند که ریما رامین‌فر در حد قابل قبولی به زبان انگلیسی حرف می‌زند (که تازه به دلیل ناهمخوانی با خطوط شخصیت‌پردازی کار، سعی او این بود که ناشیانه حرف بزند- که در لحظاتی البته از دستش درمی‌رفت!)، اما آیا می‌دانید که رامین‌فر به زبان آلمانی نیز تسلطی تقریبا کامل دارد؟
آیا می‌دانید سحر دولتشاهی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی تقریبا به طور کامل تسلط دارد؟
آیا می‌دانید رامین ناصرنصیر و پوریا پورسرخ در زبان اسپانیایی تسلطی تقریبا کامل دارند؟
آیا می‌دانید همایون ارشادی زبان ایتالیایی و انگلیسی را کامل می‌داند؟
