شاید تا به حال نام بیماری لایم را نشنیده باشید و بپرسید که لایم چیست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت، ۴ گونه باکتری از جنس بورلیا وجود دارند که می توانند بیماری لایم را در بدن ایجاد کنند: نوع بورلیای مایونی و بورگدورفری در آمریکا باعث ابتلا به بیماری لایم می شوند و دو نوع دیگر هم در آسیا و اروپا این مشکل را در افراد مختلف ایجاد می کنند. این بیماری از طریق گزیدگی نیش حشره ای موسوم به «پاسیاه» در افراد ایجاد می شود.
بیماری لایم چیست؟
بیماری لایم از طریق کنه های آلوده به باکتری B. burgdorferi به انسان منتقل می شود. علائم بیماری لایم شامل موارد زیر است:
- سردرد
- درد مفاصل
- تب
- خستگی
- بثورات پوستی به شکل چشم گاو
در صورت عدم درمان بیماری لایم ممکن است قلب و سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار دهد. علائم بیماری لایم پیشرفته شامل موارد زیر است:
- از دست دادن تونوس عضلانی در صورت
- از دست دادن حافظه
- احساس سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
پزشک برای تأیید تشخیص، از نتایج آزمایش آنتی بادی بیماری لایم همراه با علائم بدنی شما استفاده خواهد کرد.تشخیص بیماری لایم دشوار است. کنه ها بسیار کوچک هستند و گزش ها همیشه به چشم نمی آیند. علائم این بیماری ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.پزشک برای تأیید تشخیص، از نتایج آزمایش آنتی بادی بیماری لایم همراه با علائم بدنی شما استفاده خواهد کرد.
آنتی بادی چیست؟
آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که بدن در صورت مواجهه با مواد خارجی یا مضر، که انتی ژن نام دارند تولید می کند. آنتی ژن های رایج عبارتند از:
- باکتری ها
- ویروس ها
- قارچ ها
- مواد شیمیایی
در صورتی که به B. burgdorferi آلوده باشید، بدن شما آنتی بادی تولید می کند. این آنتی بادی های مربوط به بیماری لایم در خون وجود دارد و اگر آلوده شوید جواب آزمایش شما مثبت خواهد بود.
اگر هرگز در معرض B. burgdorferi قرار نگرفته اید، در جریان خون شما هیچ آنتی بادی برای بیماری لایم وجود نخواهد داشت. در این صورت نتیجه آزمایش آنتی بادی بیماری لایم منفی خواهد بود.
با این حال، ممکن است در روزهای و هفته های ابتدایی پس از آلودگی، نتیجه آزمایش آنتی بادی بیماری لایم منفی باشد. به این دلیل که بدن هنوز مقدار قابل توجهی آنتی بادی تولید نکرده است. معمولاً از حدود چهار هفته پس از عفونت نتیجه آزمایش آنتی بادی بیماری لایم مثبت می شود.
علت ایجاد بیماری لایم چیست؟
در آمریکا، بیماری لایم در اثر باکتری بورلیای مایونی و بورگدورفری و با گزش کنه پاسیاه و کنه گوزنی ایجاد می شود. این کنه ها معمولا قهوه ای هستند و از تخم خشخاش بزرگ تر نیستند. به همین خاطر به سختی دیده می شوند. برای ابتلا به بیماری لایم، کنه گوزنی آلوده باید شما را نیش بزند. پس باکتری از طریق نیش کنه وارد بدن می شود و عفونت به خون راه پیدا می کند. در بیشتر مواردی که کنه عامل انتقال لایم به فرد است، میزان تماس آن با بدن ۳۶ تا ۴۸ ساعت است. اگر دیدید که کنه ای حالت بادکرده پیدا کرده است، ممکن است پاهای بلندی داشته باشد و بتواند میکروب را به بدن منتقل کند. پس سریعا آن را از بدن خود دور کنید.
آزمایش آنتی بادی بیماری لایم در آزمایشگاه
مجموعه ای از تست های آزمایشگاهی قابلیت تشخیص آنتی بادی بیماری لایم را دارند. این آزمایش ها شامل موارد زیر است:
- تست آنتی بادی IgM: برای سنجش مقادیر آنتی بادی IgM موجود در خون هنگام عفونت
- تست آنتی بادی IgG: سنجش آنتی بادی IgG که با عفونت های باکتریایی مبارزه می کند
- ELISA: مخفف «سنجش ایمنی مرتبط با آنزیم» است که آنتی بادی ها را در جریان خون تشخیص می دهد
- وسترن بلات: یک آزمایش پیگیری کننده (فالوآپ) که پروتئین ها و آنتی بادی ها را در خون تشخیص می دهد
عوامل خطر در بیماری لایم چیست؟
محل زندگی شما، نوع شغلی که دارید یا حضور در طبیعت برخی نواحی خاص، احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می دهد. مثلا:
- اگر در مناطق جنگلی یا پر از علف و چمن به سر می برید، امکان تماس کنه با شما وجود خواهد داشت. پس کودکانی که زیاد در محوطه ی بیرونِ منزل بازی می کنند یا بزرگسالانی که کار و حرفه شان در محیط باز است، بیشتر از سایرین در خطر هستند. کنه ی گوزن در آمریکا در دو مرحله ی اول زندگی اش از موش ها و سایر جوندگان تغذیه می کند. این حیوانات خود عامل اولیه و مهمی در انتقال لایم هستند. اما کنه های بالغ، از گوزن دُم سفید تغذیه می کنند.
- کنه به راحتی به پوست بدن می چسبد. بنابراین اگر در محیط مشکوک به وجود کنه مثل جاهای پرسبزه و علف هستید با پوشیدن لباس آستین بلند و شلوار از خود و فرزندان تان محافظت کنید و نگذارید که حیوانات خانگی تان زیاد در میان علف ها بگردند.
- تا کنه روی پوست تان نشست، آن را از خود دور کنید. اگر کنه مدت ۳۶ تا ۴۸ ساعت روی بدن تان بنشیند، باکتری می تواند از طریق جریان خون وارد بدن تان بشود. اگر در طول ۲ روز بتوانید از شر کنه خلاص بشوید، احتمال ابتلا به این بیماری کاهش پیدا می کند.
عوارض بیماری لایم
در صورتی که لایم درمان نشود، امکان بروز موارد زیر وجود دارد:
- تورم مفصلی مزمن (ورم مفصل لایم)، به خصوص در ناحیه ی زانو؛
- علائم عصبی مانند فلج صورت یا نوروپاتی؛
- مشکلات و نواقص شناختی مانند اختلال در حافظه؛
- بروز موارد غیرعادی در ریتم و ضربان قلب.
جلوگیری از لایم
اصلی ترین راه جلوگیری از ابتلا به بیماری لایم، دوری از محیط هایی با علف های انبوه و بلند است. موارد احتیاطی لازم برای پرهیز از ابتلا به این بیماری به شرح زیر است:
- با پوشیدن کفشِ اندازه ی پا، جوراب، شلوار بلند، دستکش، بلوز آستین بلند و…، سعی کنید مانع گزیدگی بدن تان شوید. از کنار علف های کوتاه انبوه یا خیلی بلند رد نشوید و مراقب حیوان خانگی تان هم باشید.
- از مواد دفع حشره استفاده کنید و روی پوست خود و فرزندان تان از آنها بمالید. یادتان باشد که این مواد، شیمیایی هستند و نباید با دهان، دست ها و چشم ها تماس پیدا کنند. غلظت این مواد باید ۲۰ درصد یا بیشتر باشد. منظور موادی مانند دی. ای. ای. تی (DEET) است. مصرف این مواد باید مطابق دستورالعمل شان باشد تا خطری برای بدن به وجود نیاید.
- سعی کنید علف ها و چمن های باغ یا باغچه تان عاری از کنه باشد. هیزم ها را نیز در مناطق آفتاب گیر نگهداری کنید.
- به محض اینکه از محیط های محتمل برای وجود کنه به خانه بازگشتید، دوش بگیرید و سعی کنید بدن خود و فرزندان تان را بررسی کنید تا از عدم وجود کنه ها که خیلی ریز هستند، مطمئن بشوید. از لیف و کیسه برای شستن تن استفاده کنید.
- یادتان باشد اگر یک بار دچار لایم شده باشید، باز هم احتمال ابتلا وجود دارد.
- کنه را با موچین و از قسمت دهان یا سرش بگیرید و از بدن دور کنید. آن را فشار ندهید و به محض اینکه آن را از خود دور کردید، ناحیه ای را که درمعرض کنه بوده، ضدعفونی کنید.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
علاوه بر موارد فوق شرایطی نیز وجود دارد که ایجاب می کند فرد به پزشک مراجعه کند که در ادامه مورد اشاره قرار می گیرد:
• اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم بیماری لایم باشید.
• اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید . داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک های خوردنی، درمان هایی استاندارد برای سطوح اولیه ی بیماری لایم هستند. این آنتی بیوتیک ها برای بزرگ سالان و کودکان بالای ۸ سال، معمولا داکسی سایکلین هستند. برای کودکان کوچک تر، زنان شیرده و باردار و حتی دیگر بزرگ سالان هم از آموکسی سیلین و سفوروکسیم استفاده می شود. دوره ی درمان با آنتی بیوتیک ۱۴ تا ۲۱ روز و به زعم برخی ۱۰ تا ۱۴ روز است. هر دو مدت درمان، ظاهرا دارای اثربخشی یکسان هستند.
آنتی بیوتیک های داخل وریدی هم زمانی استفاده می شوند که بیماری سیستم مرکزی اعصاب را تحت تأثیر قرار داده باشد. در این مواقع، پزشک درمان آنتی بیوتیک داخل وریدی ۱۴ تا ۲۸ روزه را تجویز می کند. اگرچه خلاص شدن از علائم بیماری با این درمان کمی طولانی است، اما عفونت را از بین می برد. عوارض این درمان هم زیاد است: اسهال مزمن، کاهش تعداد گلبول های سفید خونی، تجمع یا ایجاد عفونت سایر میکروارگانیسم ها در بدن که ارتباطی با بیماری لایم ندارند.
بعد از درمان، عده ی اندکی از افراد، علائمی، چون خستگی و درد ماهیچه دارند. علت بروز این علائم بعد از درمان مشخص نیست و استفاده از آنتی بیوتیک های بیشتر فایده ای ندارد. بعضی متخصصان معتقدند که برخی از افراد مبتلا به لایم، از قبل مستعدِ نشان دادن واکنش های خودایمنی بوده اند و این استعداد باعث بروز علائم این چنینی در آن ها می شود. البته این موضوع باید بیشتر مطالعه شود.
در مورد بیماری سلیاک چه می دانید؟
