بازگشت اسرائیل به مدار بحران انتخاباتی

عدم تصویب لایحه تمدید قانون وضعیت فوق العاده در شهرک های یهودی نشین کرانه باختری با کارشکنی اپوزیسیون عامل اصلی تصمیم کابینه بنت درباره برگزاری انتخابات زودهنگام در سرزمین های اشغالی بود.

ساعدنیوز: دولت ائتلافی آقای بنت در نهایت تصمیم به انحلال و اعلام انتخابات زودهنگام گرفت و بنا به توافقی که صورت گرفته است، قرار بر این است که آقای لاپید مسئولیت دولت موقت را تا برگزاری انتخابات و تشکیل دولت جدید بر عهده داشته باشد؛ اخباری نیز مبنی بر تصویب انحلال کنست توسط نمایندگان اسرائیل منتشر شده است. در چه شرایطی دولت آقای نفتالی بنت این تصمیم را اتخاذ کرد؟

دکتر منصور براتی: در واقع، آقای بنت و لاپید در پی بی ثباتی های دو ماه اخیر و شکننده تر شدن ائتلاف و مشکلات حاصل از آن، چنین تصمیمی را اتخاذ کردند. در آوریل 2022 با استعفای خانم عیدا صیلمن، این بی ثباتی ها کلید خورد. با استعفای خانم صیلمن حامیان کابینه ائتلافی در کنست از 61 نفر به 60 نفر کاهش یافت و عملاً اکثریت شکننده از دست رفت. مدتی بعد نیز حامی عرب تبار و چپ گرای دولت به نام خانم غیدا ریناوی-زعبی با اعتراض به تحرکات و سیاست ضدعربی دولت بنت استعفا داد. البته بعد از توافق با آقای لاپید بار دیگر به کابینه بازگشت. این وضعیت شکننده همچنان ادامه داشت تا ضربه اصلی با عدم تصویب لایحه تمدید قانون وضعیت فوق العاده در شهرک های یهودی نشین کرانه باختری به کابینه وارد شد.

این لایحه هر 5 سال یک بار توسط کنست تمدید می شود و طبق آن، ساکنان شهرک های یهودی نشین در کرانه باختری مشمول قوانین موضوعه و مدنی اسرائیل می شوند و دولت موظف به تأمین امنیت این افراد است. این لایحه باید در ماه ژوئن سال جاری تصویب می شد. کابینه مجبور به رأی گیری درباره این لایحه بود و احزاب اپوزیسیون از جمله حزب لیکود و حزب صهیونیست مذهبی علیرغم موافقت ایدئولوژیک با این لایحه، برای از میان بردن کابینه و به دست گرفتن امور، این لایحه را رد کردند. 58 نفر در کنست به این لایحه رأی منفی داد و 52 تن از نمایندگان کنست رأی موافق به این لایحه دادند و در نهایت این لایحه تصویب نشد.

عدم تصویب این لایحه با نارضایتی شهروندان یهودی ساکن شهرک های یهودی نشین در کرانه باختری همراه بود و عدم تمدید این قانون را به ضعف و ناتوانی دولت نسبت می دادند. 7 تن از اعضای حزب یامینا که حزب خود آقای بنت است، از این وضعیت اعلام نارضایتی کرده و استعفا دادند. دو حالت در اینجا متصور بود یا با اعلام رأی عدم اعتماد سازنده از سوی نمایندگان مخالف دولت در کنست (61 رأی موافق) باید دولت کنار می رفت و کنست نخست وزیر جدید - مشخصاً آقای نتانیاهو - را برای تشکیل دولت انتخاب می کرد (همین انتخاب نخست وزیر دقیقاً وجه سازندگی مطرح در رأی عدم اعتماد سازنده است) و در این حالت طبیعتاً همه چیز به ضرر دولت بنت می شد و نتانیاهو کل امورات را به دست می گفت یا باید کابینه رأی به برگزاری انتخابات زودهنگام صورت می گرفت. به همین دلیل، کابینه بنت، گزینه دوم را به صلاح خود دانست و تصمیم به اعلام برگزاری انتخابات زودهنگام گرفت.

کابینه بنت در واقع از تجربه خود آقای نتانیاهو استفاده کرد. بین سال های 2019 و 2021 عملاً دولت آقای نتانیاهو به صورت کابینه موقت بر سرزمین های اشغالی حاکم بود چرا که تا به نتیجه رسیدن انتخابات و تصمیم گیری کنست درباره سرنوشت کابینه این دولت موقت است که اداره امور را در دست دارد. کابینه آقای بنت هم چنین اندیشیده که اگر در انتخابات برنده شویم طبیعتاً باز اداره امور در دست خودمان خواهد بود در غیراینصورت شانس این را دارد که در صورت طولانی شدن فرایند انتخاب کابینه جدید آن طور که در دوره آقای نتانیاهو رخ داد، باز دولت بنت بر سر کار باشد. به همین دلیل، دولت بنت پیش دستی کرد و تصمیم به انحلال خود گرفت و دیگر در پی جایگزین کردن اعضاء و حفظ ائتلاف تلاش نکرد.

آقای لاپید علاقمند است تا سیاست های دولت اسرائیل با دولت آمریکا و دولت های اروپایی متحد آمریکا هماهنگ تر کند.

ساعدنیوز: همان طور که مستحضرید یکی از اصلی ترین برنامه های جو بایدن در سفر به خاورمیانه در ماه ژوئیه، دیدار از سرزمین های اشغالی است. به نظر حضرتعالی آیا این تحولات در کابینه بنت و انتخابات زودهنگام، تأثیری در تغییرات احتمالی در برنامه آقای بایدن دارد؟

دکتر منصور براتی: شاید تغییراتی در پی این تصمیم کابینه آقای بنت در برنامه آقای بایدن صورت بگیرد ولی سفر لغو نخواهد شد. قرار بر این است که آقای لاپید به عنوان نخست وزیر در دولت موقت تا زمان تشکیل کابینه جدید به ایفای نقش بپردازد. یکی از برنامه های اصلی آقای بایدن، فشار بر اسرائیل برای بازگشت به مذاکرات صلح با فلسطینیان و پیگیری راه حل دو دولتی است. یکی دیگر از مسائلی که به نظر من، آقای بایدن در سفر به سرزمین های اشغالی به صورت جدی پیگیری خواهد کرد، مسأله بازگشایی کنسولگری آمریکا در قدس شرقی است.

اگر آقای بنت همچنان در پُست نخست وزیری حضور داشت، طبیعتاً به دلیل تندروتر بودنش، امتیازات کمتری را در این خصوص به بایدن می داد ولی آقای لاپید به دلیل معتدل تر بودنش امکان بیشتری برای امتیاز دادن به دولت آمریکا در این زمینه دارد. آقای لاپید علاقمند است تا سیاست های دولت اسرائیل با دولت آمریکا و دولت های اروپایی متحد آمریکا هماهنگ تر کند.

به نظر می رسد که بن سلمان در تلاش است تا نظم امنیتی جدیدی را در خاورمیانه حکمفرما کند و تیر پیکان این نظم امنیتی جدید به سمت جمهوری اسلامی ایران نشانه گرفته شود.

ساعدنیوز: بن سلمان پیش از سفر بایدن، سفری منطقه ای به سه کشور مصر، اردن و ترکیه را آغاز کرده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که عادی سازی روابط با اسرائیل و تسهیل پیشبرد پیمان ابراهیم یکی از مهمترین موضوعات این سفرها است و مقدمه ای است برای سفر آقای بایدن به خاورمیانه. نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟

دکتر منصور براتی: قطعاً سفر آقای بایدن به خاورمیانه و ریاض بی ارتباط با عادی سازی روابط ریاض و تلاویو نیست. آقای بایدن تلاش خواهد کرد تا به این پرونده سرعت ببخشد. ممکن است که ما در سال 2022 شاهد اعلام علنی عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان نباشیم اما مقدمات این کار با سفر آقای بایدن به ریاض فراهم خواهد شد. ارتقای روابط فعلی ریاض و تلاویو شاید با سفر آقای بایدن سرعت پیدا کند.

اما درباره سفر بن سلمان، به نظر می رسد که وی در تلاش است تا نظم امنیتی جدیدی را در خاورمیانه حکمفرما کند و تیر پیکان این نظم امنیتی جدید به سمت جمهوری اسلامی ایران نشانه گرفته شود. ترتیبات امنیتی جدید مد نظر بن سلمان قرار است به ضرر منافع ایران باشد و انزوای بیشتر ایران را در پی داشته باشد. شاید بتوانیم این طور بگوئیم، که پرونده عادی سازی روابط ریاض و تلاویو یکی از اضلاع مهم تکمیل این نظم امنیتی جدید است.

به اعتقاد من، ملک سلمان مخالف جدی علنی شدن عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل است. تا زمانی که ملک سلمان در رأس امور عربستان سعودی است، این مسأله علنی نخواهد شد ولی قراین و شواهد از شوق و علاقه وافر بن سلمان به عادی سازی روابط با اسرائیل حکایت دارد و شاید با رسیدن بن سلمان به پادشاهی عربستان خیلی زود شاهد علنی شدن عادی سازی روابط با اسرائیل و پیوستن عربستان به پیمان ابراهیم باشیم و این به نظر من بسیار واضح و روشن است.

از نشست شرم الشیخ تا اجلاس نقب؛ اسرائیل و تقابل با ایران پس از احیای برجام