چه کنیم تا کودک احساس ارزشمندی بکند؟

خودارزشمندی تجربه توانا بودن برای رویارویی با مسایل اساسی زندگی و احساس شایستگی و خودباوری است. احساس ارزشمندی از اوایل کودکی در کودکان شکل می گیرد و والدین مهم­ترین عامل رشد این احساس در آن­ها هستند. یکی از راه­های ایجاد عزت نفس در فرزندان، آگاهی به وجوه مثبت وجود آن­ها و بیان و تاکید بر آن در طول زندگی است. دومین روش، پذیرش بی قید و شرط فرزندان است. وقتی فرزند خود را آن­طور که هست بپذیرید و با انتقادهای پی در پی و دایمی بدون فرصت دادن به او به جنگ احساس ارزشمندی در او نروید، وقتی محبت خود را بدون قید و شرط و با صداقت کامل به او ابراز کنید، احساس ارزشمندی را در او تقویت کرده اید.

همه پدر و مادرها، بهترین ها را برای فرزند خود می خواهند، ولی در عین حال که نیت خیرخواهانه دارند، روش هائی را به کار می برند که با ایده آل های آن ها مطابقت نداشته و آن ها را از رسیدن به هدف های موردنظرشان دور می کند.آنچه در این مسئله، دارای اهمیت می باشد، این است که پدر و مادر برای دستیابی به نیت های خیرخواهانهٔ خود، می بایست در تربیت فرزندان، روش هائی را به کار گیرند که موجب افزایش عزت نفس فرزندان خود شده و با محاسن فردی، تقویت نکته های مثبت شخصیت آن ها و یادآوری توانمندیشان، حس ارزشمندی را در وجود خود افزایش داده و قدم های جدی تری در راه کسب موفقیت برخواهند داشت.

عزت نفس مجموعه ای از عقاید و احساساتی است که افراد به خود دارند. نحوه ای که افراد درباره خود فکر می کنند (چه مثبت و چه منفی) بر نگرش درباره زندگی، رفتار و موفقیت شان تأثیر بسزایی دارد. عزت نفس و حس ارزشمندی، به دوری از فشارهای روانی و کاهش گرایش به رفتارهای پر خطر در کودکان و به خصوص نوجوانان کمک می کند و در مقابل فقدان آن منجر به تجربه حس های منفی مثل ناراحتی های روحی و مشکل در دوست یابی و عملکرد موفق فرزندان در حوزه تحصیلی خواهد شد. شما به عنوان والد نقشی انکارناپذیر در شکل گیری و تقویت عزت نفس در فرزندتان دارید. در ادامه راهکارهایی ارائه می شود که می توانید به عنوان پدر یا مادر برای دست یابی به این هدف مهم به کار گیرید.

چگونه حس ارزشمندی را در کودکمان پرورش دهیم؟

هیچ راه واحد و مستقیمی وجود ندارد که باعث شود کودک شما به سادگی صاحب اعتماد بنفس و حس ارزشمندی شود. اگر با کودک با احترام رفتار شود و شما به عنوان یک بزرگسال علاقه واقعی به افکار، احساسات و تجربیات او را نشان دهید، راهی برای رسیدن به این احساس ارزشمندی در او ایجاد کرده اید پس نقش شما اهمیت والایی دارد که نمیتوان آن را نادیده گرفت.

به فرزندتان بگویید که به او افتخار می کنید

معمولا والدین در بیان حس های منفی خود به فرزندشان بسیار عجول هستند ؛ در حالی که به ندرت حس مثبت خود به رفتار، عملکرد و صفات خوب او را نشان می دهند. مکرر به او یادآوری کنید که به او افتخار می کنید و خوشحال هستید که عضوی از خانواده شماست. فرزندتان این جملات را حفظ و با خود تکرار و از این طریق حس ارزشمندی و دوست داشتنی بودن می کند.شما به عنوان والد نقشی انکارناپذیر در شکل گیری و تقویت عزت نفس در فرزندتان دارید

در انتخاب لغات برای تمجید از فرزندتان بخشنده باشید

به طور روشن و جزئی بیان کنید کدام بخش از رفتار فرزندتان برای شما تحسین آمیز بوده است. مثلاً: «این که اسبا ب بازی هایت را با خواهر کوچکت تقسیم کردی، بسیار دوست داشتم. این نشان می دهد که چقدر مراقب او هستی!» یا: «امروز در بازی فوتبال عالی بودی! این پشتکارت را نشان می دهد!»

با کودک خود وقت بگذرانید

با هم وقت بگذرانید و به بودن کنار او اهمیت قائل شوید، این مرحله اساسی یک سنگ بنای مهم برای آموزش به کودک است تا احساس کند شما به عنوان یک فرد برای او ارزش قائل هستید. راههایی را برای گذراندن اوقات ویژه در تنهایی با فرزند خود بیابید. این امر باعث احترام و نزدیکی می شود و به شما امکان می دهد از خواسته ها و نیازهای فرزند خود بیشتر مطلع شوید.زمان گذراندن با هم می تواند با ایده های ساده ای همچون پیاده روی، صرف میان وعده پیک نیک یا رفتن با هم به مکان مورد علاقه باشد. اگر کودک شما در این مواقع با شما احساس نزدیکی کند قطعا راحت تر با شما صحبت خواهد کرد.

دنیا را از نگاه او بنگرید

برخورد همدلانه داشته باشید، با فرزندتان با احترام برخورد کنید و صحبتش را قطع نکنید. تمام توجه تان را در زمان صحبت با او به فرزندتان معطوف کنید؛ مثلاً هنگام گفت و گو با او از تماشای تلویزیون یا خواندن روزنامه دست بکشید. او را همان طور که هست بپذیرید و دوست داشته باشید و دنیا را از نگاه او بنگرید.

به او بگویید که چقدر دوستش دارید

کودکان باید مطمئن شوند که در زندگی بزرگسالان جایی داشته و آنها دوستشان دارند و این عشق نباید بر اساس شرط و شروط خاصی باشد. به یاد داشته باشید که عشق بدون قضاوت و بدون قید و شرط است که برای فرزندتان ارزش واقعی دارد.در حالی که ممکن است به دستاوردهای فرزند خود افتخار کنید، مطمئن شوید که کودک می داند که او را دوست دارید بدون توجه به اینکه او یک کارنامه کامل به خانه بیاورد یا خیر.

از انتقادهایی که منجر به ایجاد حس حقارت می شود بپرهیزید

همه کودکان به قاعده مندی و هشدارهای کلامی نیاز دارند؛ اما توجه داشته باشید که اگر شخص فرزندتان به جای رفتار و عملکرد او مورد هدف انتقاد شما باشد، این انتقاد، مخرب خواهد بود و موجب حس تحقیر و ترس در فرزندتان خواهد شد. از عبارات حاوی ضمیر «من» استفاده کنید تا «تو». مثلاً: «من دوست دارم پس از بازی، اسباب بازی هایت را به جای پهن کردن روی زمین، در جعبه اش قرار دهی.» به جای: «تو چرا این قدر تنبل و شلخته ای؟»

با هم صحبت کنید

با فرزندتان مکالمات منظم داشته باشید، صحبت با کودک در مورد فعالیت های روزانه به او این امکان را می دهد که بداند شما به زندگی او اهمیت می دهید. گفتگو با یک بزرگسال نیز ممکن است به کودک حس بلوغ مثبت بدهد.سوالات مختلفی را برای کمک به مکالمه خود در نظر بگیرید و از طرح سوالاتی که ممکن است فرزند شما از تفسیر آنها آگاه نباشد خودداری کنید در عوض، تا آنجا که ممکن است از سوالات ساده و شفاف استفاده کنید که به کودک اجازه می دهد بفهمد که شما علاقه مند به صحبت های او هستید.سوالات واضح و به اصطلاح باز معمولاً با چه کسی، چه، کجا، چه وقت، چرا یا چگونه شروع می شود.

دعوت از فرزند خود برای ادامه به اشتراک گذاشتن تجربیات خود به او این امکان را می دهد که بداند شما برای دیدگاه فردی او ارزش قائل هستید. اینگونه مکالمات همچنین روش هایی را برای او ارائه می دهد که در آن قادر باشد تا توانایی خود را برای بیان تجربه خود افزایش دهد.

دیدگاه بسیار جدی و سخت گیرانه را کنار بگذارید

افراد بسیار سخت گیر، کمتر مجال بهره بردن از خوشی های زندگی را دارند. داشتن حس شوخ طبعی و آسان گرفتن بر خود، برای داشتن یک زندگی شاد و متنوع لازم است. این دیدگاه را در تعامل با فرزندتان هم داشته باشید تا به او بیاموزید که هیچ اشکالی ندارد گاهی اشتباه کند؛ همه انسان ها اشتباه می کنند و این کاملاً طبیعی است.

احساساتش را تأیید کنید

احساسات آنها را مهم تلقی کنید، حتی اگر منظورشان را کامل متوجه نمی شوید یا موافق نیستید. این به کودک می گوید که شما فکر می کنید دیدگاه او مهم است و نظراتش ارزش گوش دادن دارد. به وضوح بیان کنید که مشکلی نیست که آنها همانطور که احساس می کنند احساس کنند.

شما می توانید احساسات آنها را تأیید کنید در حالی که آنچه را که می خواهند انجام نمی دهند. به عنوان مثال، "من می دانم که شما نمی خواهید حمام کنید. بازی با عروسک ها بسیار سرگرم کننده است، و این امر سرگرم کننده ای نیست که به شما بگویند این کار را انجام دهید.شما به حمام نیاز دارید زیرا تمیز ماندن مهم است. شما می توانید انتخاب کنید اسباب بازی های حمام، و در صورت تمایل می توانیم حباب های زیادی بسازیم. "

نگذارید افکار منفی درباره خودش داشته باشد

به فرزندتان اجازه ندهید درباره خود افکار منفی داشته باشد. مثلاً یک پاسخ مناسب به فرزندتان وقتی از عملکرد بدش در درسی مثل ریاضی شکایت می کند، می تواند این باشد: «تو دانش آموز خوبی هستی. ریاضی تنها یک بخش از کل دروس است که تو نیاز داری زمان بیشتری نسبت به دیگر دروس برایش صرف کنی. ما می توانیم با هم روی آن کار کنیم. همچنین به جز زمان های ضروری، گفت وگوهایتان با او خصوصی و در موقعیت هایی باشد که دیگران اطراف تان نیستند.

به کودک احترام بگذارید

وقتی به حرف های فرزند خود گوش می دهید درحالیک هاو که داستان اتفاقات روز خود را با شما به اشتراک می گذارد یا زمان خاصی را با هم اختصاص می دهید، به فرزند خود نشان می دهید که به او احترام می گذارید.دقت داشته باشید که در پاسخ دادن به او عجله نکنید، یا طوری رفتار نکنید که احساس کند که حواستان جای دیگری مشغول است. برای اینکه به فرزند خود بیاموزید که ارزشش را دارد، به او اجازه دهید احساس کند که شما زمان گذراندن با او را در اولویت قرار می دهید.

به توانایی های کودک احترام بگذارید

گاهی اقدام شما برای انجام کارهایی که کودک می تواند خودش انجام دهد به این معنی است که به توانایی های او شک دارید، انجام دادن کارهایی برای فرزندتان در طول زمان احساس درماندگی را در تصور کودک از خود تقویت می کند پس کمی صبور باشید و اجازه دهید او خود وظایفش را انجام داده تا شما با تایید کارهایش به توانایی های او احترام گذاشته باشید.

به کودک اجازه دهید از اشتباهات خود درس بگیرد

آموزش استقلال به این معنی است که امکان اشتباه در هر شرایطی وجود دارد و این یک نتیجه طبیعی از یادگیری یک مهارت جدید است. از آنجا که کودکان خردسال متفکران عینی هستند، یادگیری پیامدهای طبیعی ناشی از یک عمل، بخش مهمی از توسعه یادگیری آنها است.نشان دادن این که به فرزند خود اعتماد دارید تا انتخاب های خودش را انجام دهد و از اشتباهاتش درس بگیرد، تأکید می کند که برای استقلال او ارزش قائل هستید. اطمینان حاصل کنید که پیامدهای یادگیری آنها بر سلامت جسمی یا عاطفی آنها تأثیرات مضر زیادی نخواهد گذاشت.

به فرزندان خود حق انتخاب دهید

اجازه دادن به فرزند شما برای داشتن انتخاب های واقعی، بخش مهمی از آگاهی دادن به او برای ارزش گذاری ترجیحات او است. انتخابهایی که ارائه می دهید باید همگی به یک اندازه معتبر باشند یعنی با ایجاد محدودیت، موقعیت انتخابهایی را ارائه نکنید که مطمئن هستید کودک آنها را انتخاب نخواهد کرد در عوض، در صورت امکان طیف وسیعی از گزینه ها را ارائه دهید.شما نمی خواهید فرزند خود را با انتخاب ها غرق کنید. انتخاب بین 2-3 گزینه به طور کلی کافی است. به عنوان مثال، "آیا ذرت می خواهید یا سیب زمینی با اسنک؟" فراموش نکنید که ارائه انتخاب هایی که شما خودتان را در انتخاب آنها دخیل نمی کنید، استقلال را در فرزندتان تشویق می کند.

به ویژگی ها و خصوصیات آنها احترام بگذارید

فرزند شما یک صفحه خالی نیست بلکه یک فرد منحصر به فرد با ویژگی های خاص است. شما در همه حال می توانید به فرزند خود آموزش دهید، اما سعی نکنید او را تغییر دهید. در عوض، بگذارید او همانی باشد که هست.به عنوان مثال، اگر پسرتان از ورزش خاصی بدش می آید، او را مجبور به انجام آن ورزش نکنید و در عوض، اجازه دهید راهی را برای ورزش انتخاب کند که از آن لذت می برد. یا اگر دختر کوچک شما مبتلا به اوتیسم است، به او نگویید که معلولیت خود را در جمع پنهان کند و اجازه دهید خودش باشد.

نشان دهید که برای رفاه خود ارزش قائلید

الگوسازی مراقبت از خود برای کودک جنبه مهمی از آموزش ارزش به کودک است. مراقبت از سلامتی، بهداشت، نیازهای روانی و احساسی همه بخشی از معنای مراقبت از رفاه خود است که اگر شما در جایگاه والدین به آنها توجه نکنید، فرزندات اهمیت آن ها را درک نخواهد کرد.

قوانین و حدود مناسب را تعیین کنید

برای اینکه کودک احساس ارزش کند، باید احساس امنیت کند. ایجاد این احساس امنیت و ایمنی با وجود بزرگسالانی فراهم است که دارای مرزهای خوب و سالم رفتاری هستند.

وقتی مشکل دارند، در کنار آنها باشید

اگر فرزند شما ناراحت است، با همدلی و صبر پاسخ دهید نه قضاوت. بپرسید چه اشکالی دارد و با هم روی طوفان فکری او برای بهبود اوضاع کار کنید. به فرزند خود نشان دهید که حتی اگر رفتار او در شرایط خاص غیرقابل قبول باشد، شما همچنان به او اهمیت می دهید و دوستش دارید.همه اشتباه می کنند، تصمیمات اشتباه می گیرند و در قضاوت اشتباه می کنند. اگر فرزند شما می آموزد که برای او ارزشمند است، یاد می گیرد که این تمایز را نیز ایجاد کند.

با کودک بداخلاق و بدعنق خود چه کنیم؟