مفهوم بخشش معمولاً به عنوان یک تصمیم آگاهانه باعث می شود که شما بتوانید احساسات منفی و سنگینی از جمله خشم، نارضایتی و یا مجازات را از خود دور کنید. هر فردی در زندگی خود بار ها دچار خطا و اشتباهات بزرگ و کوچک می شود و به همین دلیل نیز درک مفهوم بخشش خود و عمل کردن به آن از ملزومات زندگی به شمار می رود.
چالش های پیش رو برای بخشش خود
آیا تا به حال به کلیت این موضوع فکر کرده اید که چه چیزی باعث می شود تا شما نتوانید خودتان را بابت انجام اشتباهات کوچک و یا بزرگ ببخشید؟ چرا بیشتر مردم خود را حتی برای کوچک ترین و بی اهمیت ترین اشتباهات تنبیه می کنند؟ قطعاً انجام کار هایی که مطابق با ارزش ها و باور های هر کدام از ما نباشد می تواند منجر به احساس گناه و پشیمانی شود. به طور کلی دلایل متعددی وجود دارد که باعث می شود یک نفر نتواند خود را به راحتی ببخشد:
احساسات
یکی از مشکلات اساسی آن است که شما نه تنها برای انجام یک کار اشتباه احساس پشیمانی می کنید، بلکه دلیل اصلی گناهکار بودن خود را در افکار و احساساتتان می بینید. اینکه شما بخواهید که کسی به مشکلی بر بخورد و یا آسیبی ببیند یکی از بارزترین نمونه های همین تفکر است. حسادت، شهوت، طمع و... از جمله احساساتی هستند که می توانند منجر به احساس گناه و پشیمانی در افراد شوند. باید پذیرفت که بخشیدن خود به دلیل چنین احساسات و افکاری تا حدی دشوار است، چراکه در بسیاری از شرایط، خود ما اصلاً از وجود آن ها در درونمان آگاه نیستیم.
مرور مکرر مسئله
بسیاری از افراد به طور طبیعی احساسات منفی درون خود را بار ها و بار ها مرور می کنند. این افراد در این شرایط، روند موقعیت را برای اطرافیانشان تعریف و یا بهتر است بگوییم اعتراف می کنند تا با این کار خود را به چالش بیشتری بکشند. معمولاً افرادی که آمادگی ایجاد تغییراتی را در درون خود ندارند سخت می توانند خودشان را ببخشند، اما در عوض به چیزی شبیه به بخشش دست می یابند که در آن به جای آنکه اشتباه خود را بپذیرند و دست به تغییر خود بزنند، ترجیح می دهند که آن را نادیده بگیرند و یا برایش بهانه تراشی کنند.
فواید بخشش
بدیهی است که در روان شناسی مفهوم بخشش مورد ستایش قرار بگیرد و کار نیکویی شناخته شود. اینکه شما بتوانید بخشیدن خود را یاد بگیرید باعث می شود که رفته رفته تأثیرات مثبت آن را در وجود خود راه دهید و در نهایت احساس آرامش بیشتری نسبت به خودتان پیدا کنید. برخی از این تأثیرات مثبت در بخشیدن دیگران نیز نمود پیدا می کند.
سلامت جسمانی
تحقیقات نشان می دهد کسانی که بخشیدن را بلد هستند علائم بیماری کمتری را تجربه می کنند. احساس عصبانیت می تواند پیامد های منفی بسیاری در جسم شما داشته باشد، برای مثال ارتباط بین عصبانیت و خصومت با شیوع بیماری های عروق کرونر قلب موضوعی غیرقابل انکار است که امروزه بسیار هم مورد بحث واقع شده است.
تصورات غلط
بخشش صرفاً به معنای نادیده گرفتن یک مشکل نیست. مفهوم بخشش چیزی فراتر از این را نیز به دنبال دارد. متأسفانه تصورات غلط بسیاری در رابطه با بخشش خود وجود دارد که مانع بزرگی در این مفهوم زیبا خواهند بود، برای مثال بسیاری از افراد فکر می کنند اینکه شما بتوانید قادر به بخشش خود باشید نشانه ضعف درونی تان است. در صورتی که توانایی گسترش همدلی و درک در زمان آسیب و مشکل هرگز آسان نیست. در بسیاری از موارد، بخشش بسیار سخت تر از آن است که به خودتان اجازه دهید که در خشم و پشیمانی باقی بمانید.
سؤال اساسی این است که چگونه خودمان را ببخشیم؟
1- پیش نیاز خودبخشش گری، دلسوزی برای خود
- شفقت با خود یا «خودمهرورزی» یعنی همدلی با خودمان؛ یعنی به صورت هم دلانه با خود صحبت کنی؛ یعنی در گفتگوهای درونی، از چه کلماتی استفاده می کنیم؛ یعنی چطور با خودمان حرف می زنیم.
- خودمهرورزی، پیش نیاز بخشش خود است. چیزی که تقریباً برای هر چیزی در زندگی لازم است.
- اگر شما هم احساس می کنید هنوز خود را به خاطر همه چیز نبخشیده اید، یکی از دلایلش این است که با دیگران، از خودتان مهربان ترید؛ یعنی آنطور که به راحتی دیگران را می بخشید، خود را نمی بخشید.
- فقط باید با مهربانی و با همدلی و دلسوزی با خود صحبت کنید. ما اغلب از دیگران نسبت به خودمان بهتر هستیم. در گفتگوهای درونی از خود بپرسید: «اگر این اتفاق یا اشتباه را شخص دیگری انجام داده بود چه فکری می کردم؟ آیا همین احساس را در مورد آنها داشتم یا زودتر او را می بخشیدم؟» همان مهربانی و همدلی را که به دیگران نشان می دهید، به خودتان تقدیم کنید.
- شرمی که احساس می کنید بخشی از روند بهبودی شماست. این احساس خجالت این آگاهی را به آنچه باید در آینده بهتر انجام شود، می دهد و یا در تصمیم گیری های سخت به شما کمک می کند نتایج را بپذیرید؛ اما برای ایجاد تغییرات قدرتمند نیازی به زندگی در شرم و ترس نیست. شما مجبور نیستید در چنین وضعیتی ادامه دهید و زندگی کنید.
2- احساس گناه را پشت سر بگذارید...
- برای اینکه یاد بگیریم چطور خود را ببخشیم باید احساس گناه را از خودمان دور کنیم.
- احساس گناه به جای کمک به ما برای درست کردن اوضاع یا بهبود خودمان، روحیه ما را خراب می کند. شاید برای لحظاتی، باعث شود فکر کنیم به اندازه کافی خوب نیستیم یا شایستگی بخشیده شدن را فعلاً ندرایم، اما در دراز مدت روح ما را مستهلک می کند.
تسکین و التیام بخشیدن درد با قدرت ذهن3- به دیگران کمک کنیم...
- تحقیقات علمی نشان می دهند یک کارخیرخواهانه یا عمل مهربانانه، به افزایش قابل ملاحظه ای از احساسات خوشایند منجر می شود. کمک کردن، گوش دادن به حرف دوستان و مراقبت از نزدیکان باعث حس خوشحالی می شود.
- به جای اینکه از رنج ها، رنج بکشیم سختی به خود وارد کنیم، می توانیم از رنج ها و زخم ها، برای کمک به دیگران جهت تکرار نکردن آنها استفاده کنیم.
- آلام و دردها و زخم های ما می توانند عامل و دلیلی باشند برای انجام کارهای خیر بیشتر، حتی اگر نتوانیم اوضاع را زیاد هم تغییر دهیم.
- این دردها و رنج ها، درس هایی هستند که یاد گرفته ایم.
- ما می توانیم خودمان را ببخشیم و در عین حال به دیگران هم کمک کنیم. کمک های ما لزوماً به امور خیریه یا کمک نقدی محدود نمی شوند، تصمیم گیری بهتر ما می تواند کار خیر باشد. می توانیم به نیازمندان کمک کنیم. فعالیت داوطلبانه داشته باشیم، به دیگران آموزش دهیم، کسانی را که احساس تنهایی می کنند، همراهی کنیم، گاهی به درد دل آدم ها گوش دهیم. با کمک به دیگران، به تدریج خودمان را بهتر و راحت تر خواهیم بخشید.
4- درونیاتمان را هویدا کنیم
- برای رسیدن به شادی، می توانیم درباره رنج هایمان با افراد مورد اعتماد و دلسوز هم صحبت کنیم. بهتر است به نکات و چیزهایی که توجه دیگران را جلب می کنند، اشاره کنیم؛ مانند روشی که مددجوها در NGO های ترک مواد مخدر از خودشان می گویند.
- دوست داریم دیگران چه تجربه هایی از ما بدانند؛ همان را بگوییم. با این روش، هم آنها ما را می شناسند و هم ما درک بهتری از خودمان پیدا می کنیم! در نتیجه این درک بهتر، یاد می گیریم نقاظ ضعفمان را هویدا کنیم و توانمندی هایمان را بهتر بشناسیم.
- البته یادتان باشد، قرار نیست حرف های خودمان را همه جا داد بزنیم. کافی است چند نفر از بهترین دوستانمان را از آنها با خبر کنیم.
- آشکار کردن درون، شجاعت می خواهد. هرچند ممکن است بهترین راه حل نباشد اما گامی اولیه برای شروع است.
- در این مسیر دیگران می توانند افکار نادرست ما را از دور ببینند و به ما بگویند.
- شاید به خاطر گناه یا اشتباهاتمان لایق سرزنش باشیم یا نباشیم؛ اما در هر صورت با ادامه سرزنش خودمان زندگی خوب و سازنده ای نخواهیم داشت.
