بهداشت دهان و دندان کوچولوها همان چیزی است که گاهی اوقات پدر و مادرها آن را نادیده می گیرند. حتما می دانید که حفظ سلامت کودکان بدون توجه به بهداشت دهان و دندان کامل نمی شود. هر کودک نوپایی در دهانش 16 دندان دارد که مستعد خرابی هستند؛ پس اگر می خواهید فرزند شما هیچ وقت درد دندان را تجربه نکند، این توصیه ها را رعایت کنید تا از بابت این موضوع خیال تان راحت باشد.
یک سالگی؛ سن طلایی شروع مراقبت دهان و دندان کودک
گروهی از دندانپزشکان متخصص کودکان بر این باورند که توجه به بهداشت دهان و دندان کودک باید از یک سالگی شروع شود. بر طبق گزارش های منتشر شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده، مراقبت از دندان ها از سنین کم به حفظ سلامت لثه و دندان ها و البته کاهش هزینه های دندانپزشکی خانواده کمک می کند.
ضررهای شیشه شیر برای دهان و دندان کودک
دندانپزشکان متخصص کودکان همواره به والدین توصیه می کنند که وقتی کودک دراز کشیده یا او را خوابانیده اید، شیشه شیر یا آبمیوه را در دهانش قرار ندهید. خیلی از پدر و مادرها نمی دانند که این کار به بهداشت دهان و دندان کودک صدمه می زند. مایعات شیرین داخلی بطری به سطح دندان های کودک می چسبد و غذای کافی برای باکتری های زنده دهان را فراهم می کند. این باکتری ها اسیدی تولید می کنند که سبب خرابی دندان ها می شود.
چگونه دندان ها و لثه های کودک را تمیز نگه داریم؟
بهداشت مناسب دهان و دندان، بر اساس یک برنامه ی منظم مسواک زدن دندان و نخ دندان کشیدن قرار دارد. بعضی از خانواده ها، دچار نوع قوی از باکتری های دهانی یا سطوح بالاتری از باکتری هایی هستند که می توانند منجر به پوسیدگی بیشتر دندان ها شوند. اگر مشکل پوسیدگی دندان، یک عارضه خانوادگی و ارثی در خانواده تان باشد، بیشتر باید مراقبت سلامت و بهداشت دهان و دندان کودکتان باشید.
چه موقع تمیز کردن دندان ها و لثه های کودکمان را آغاز کنیم؟
- بعد از هر بار شیر خوردن، لثه های کودک شیرخوار را با یک دستمال نرم، تمیز و نمدار تمیز کنید.
- بعد از سن سه ماهگی، تمیز کردن دهان کودک را بعد از هر بار شیر خوردن شروع کنید. برای این کار، کودک را روی یک جای راحت قرار داده و لثه های او را به آرامی با یک لیف نرم، تمیز و نمدار پاک کنید.
- به محض درآمدن دندان های کودک از زیر لثه ها، شما و کودکتان باید آن ها را با استفاده از یک مسواک تمیز کنید تا قوی و سالم باقی بمانند.
- اگر کودکتان زیر سه سال سن دارد، باید خودتان دندان های او را مسواک بزنید. ممکن است کودکتان از مسواک زدن دندان های خود لذت ببرد و می تواند خود این کار را شروع کند. اگرچه مسواک زدن دندان های او را تا زمانی انجام دهید که بتواند بند کفش های خود را ببندد یا بتواند خوراکی ها را خودش با چاقو و چنگال ببرد.
- اگر سن کودکانتان بین سه و شش سال است، معمولاً می تواند با کمک و نظارت شما، خود دندان هایش را مسواک بزند.
وقتی که کودکتان سه ساله است، به آن ها روش " دو به دو" را یاد بدهید. به این معنا که باید دندان هایش را دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه مسواک بزند، البته با نظارت شما. می توانید تصاویری را دانلود یا تهیه کنید که در آن زمان شروع تمیز کردن لثه ها و دندان های کودک در آن ها نشان داده شده است.
مسواک زدن دندان های کودک
- از مسواک کوچک با برس های گرد و نرم برای کودکتان استفاده کنید. مسواک را به صورتی در دستتان بگیرید که برس های آن با محل اتصال لثه ها با دندان ها زاویه داشته باشند.
- برای مسواک زدن از حرکات دایره ای و آرام استفاده کنید. کشیدن خیلی محکم مسواک روی دندان ها باعث آسیب به لثه های او می شود.
- پوسیدگی ممکن است در جلو، بالا و پشت دندان ها ایجاد شود، پس همه ی سطوح هر یک از دندان ها را به خوبی مسواک بزنید.
- اگر روی مسواک زدن کودتان نظارت دارید، به او یادآوری کنید که جلو، عقب و بالای دندان هایش را با حرکات دورانی مسواک بزند و مسواک را به طرف محل اتصال لثه با دندان حرکت دهد.
روزی چند بار باید دندان های کودک را مسواک زد؟
- همه ی کودکان باید حداقل دو بار در روز دندان های خود را مسواک بزنند (یا باید دندان هایشان را مسواک بزنید).
- بهترین زمان برای مسواک کردن دندان های کودک، در هنگام صبح بعد از صرف صبحانه و نیز زمان قبل از رفتن به رختخواب است. مسواک زدن قبل از خواب، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا در شب بزاق کمتری در دهان کودک تولید می شود تا بتواند به تمیز نگه داشتن دهان او کمک کند.
- بعد از هر وعده ی غذایی یا میان وعده، دندان های کودک را مسواک بزنید. اگر نمی توانید این کار را انجام دهید، یک لیوان آب به او بدهید تا با آن قندهای باقی مانده در دهانش را بشوید.
استفاده از مسواک مناسب
- از مسواکی استفاده کنید که نسبت به دهان کودکتان، سایز مناسبی داشته باشد. برس های مسواک باید نرم و گرد باشد. با روییدن اولین دندان های شیری کودک، می توانید با استفاده از یک مسواک نرم و با سایزی مخصوص کودک شروع کنید.
- حداقل هر سه یا چهار ماه یک بار، مسواک کودک را با مسواکی جدید تعویض کنید. مسواکی که دارای برس های خم شده یا پوسیده باشد، کار خود را به خوبی انجام نخواهد داد و ممکن است به لثه های کودک آسیب برساند.
استفاده از خمیر دندان و فلوراید به مقدار مناسب
فلوراید، یک ماده ی معدنی ست که در خاک، آب و غذا یافت می شود. این ماده را به اکثر برندهای خمیر دندان و نیز در بسیاری از کشورها و مناطق، به آب آشامیدنی می افزایند. هنگامی که از این ماده به مقدار کمی استفاده می شود، به تقویت و مستحکم کردن دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی ها کمک خواهد کرد. برای اطلاع از اینکه آیا آب آشامیدنی شهرتان حاوی فلوراید می باشد یا خیر، از شورای یا شهرداری شهر و منطقه ی مسکونی خود در این باره سؤال کنید.
- اگر سن کودکتان زیر سه سال است و در خطر پوسیدگی دندان قرار ندارد، می توانید دندان های او را با یک مسواکی که با آب خیس کرده اید، تمیز کنید. اگر در خطر پوسیدگی دندان است، می توانید مقدار خیلی کمی از خمیر دندان فلوراید دار ( کمتر از اندازه ی دانه ی برنج) را روی مسواک او زده و دندان هایش را مسواک بزنید. برای اینکه بدانید که آیا کودکتان در خطر پوسیدگی دندان است یا خیر، از پزشک یا دندان پزشک خود سؤال کنید.
- بین سنین سه تا شش سال، کودک می تواند به اندازه ی یک نخود از خمیردندان فلوراید دار را روی مسواک خود زده و دندان هایش را مسواک بزند.
- هنگامی که کودک دندان هایش را مسواک میزند، او را نظارت کنید و مراقب باشید که در پایان مسواک زدن دندان ها، حتماً خمیر دندان را از دهانش تف کند. استفاده یا قورت دادن مقدار بسیار زیادی از خمیردندان فلوراید دار می تواند باعث ایجاد لکه های سفیدی یا فلوروزیس دندانی روی دندان های دائمی کودک شود.
نخ دندان برای دندان های کودکان
کشیدن نخ دندان برای کودکان را باید خیلی زود شروع کنید. در اکثر موارد، بهتر است هنگامی این کار را شروع کرد که دندان های عقبی کودک به هم می رسند و به یکدیگر می چسبند. این امر معمولاً در حدود سن سه سالگی رخ می دهد. از آنجایی که مسواک نمی تواند فضای بین دندان ها را تمیز کند، کشیدن نخ دندان حائز اهمیت خواهد بود.
چگونه دندان های کودک را نخ دندان بکشیم؟
- به اندازه ی بازوی کودکتان، نخ دندان درآورید.
- آن را به دور انگشتان وسط دست هایتان بپیچید، به طوری که حدود پنج سانتی متر از آن بین فاصله ی دو دستتان باقی بماند.
- با انگشتان اشاره تان، نخ دندان را بین دندان ها قرار داده و آن را به شکل نیم دایره درآورید.
- نخ دندان را حداقل دو یا سه بار از خط لثه تا بالای دندان بکشید.
- برای هر دندان از قسمت جدید از نخ دندان استفاده کنید.
هرکدام از دندان ها را از دو طرف نخ دندان بکشید و قسمت های پشت دندان های آسیاب بزرگ را نیز نخ دندان بکشید. در ابتدا کودکتان برای کشیدن نخ دندان به کمک نیاز خواهد داشت. تا سن 10 یا 11 سالگی، کودک می تواند خود دندان هایش را نخ دندان بکشد.
روش های مراقبت از دندان شیری
دندان های کودکان از ۶ ماهگی شروع به رویش کرده و تا سن ۲ تا ۳ سالگی ادامه دارد که تعداد آن ها به بیست عدد می رسد. یعنی در فک بالا ۱۰ عدد و در فک پایین هم ۱۰ دندان قرار دارد. دندان های شیری تا سن ۷ الی ۱۲ سالگی مسئول جویدن غذا ها هستند که دیگر از ۱۳ سالگی هیچ دندان شیری وجود ندارد و همه دائمی هستند. برخی ها به این فکر هستند که چون دندان ها شیری بوده اهمیت و ضروریتی ندارند اما در واقع بسیار پر اهمیت هستند. خیلی از والدین چون دندان شیریی را با عمر کم می دانند به زودی خراب می شوند و می افتند و دندان های کناری به طرف محل خالی دندان های ریخته حرکت می کنند در حالی که فضا را تنگ کرده و جا برای رویش دندان های دائمی کم می باشد. پس در این صورت دندان های دائمی زود تر به جای آن ها در مکانی بد می رویند که دلیل دندان های زیرین همین امر می باشد.
برنامه ی غذایی و سلامت دندان های کودک
یک برنامه ی غذایی سالم با داشتن دندان های سالم دارای یک ارتباط مستقیم است. اگر کودک شما دچار عادت های غذایی ناسالم باشد، دندان های او مشکلاتی همچون پلاک های دندانی، پوسیدگی و مشکلات لثه را به بار می آورد.
قندهای افزوده به اسنک ها موجب می شود باکتری هایی بر روی آن رشد کند. این قندها سپس به اسیدهایی تبدیل می شوند که موجب خراب شدن مینای دندان می شود.
برخی از کودکان با عادت های ناسالم غذایی رشد می کنند که تغییر دادن آن در بزرگسالی بسیار سخت خواهد شد. هر چه این عادت های ناسالم بیشتر باشد، اسید بیشتری از پلاک ها به دندان حمله می کند. بهترین راه این است که به طور تدریجی این میان وعده های ناسالم را از وعده های غذایی کودکان حذف کنید تا از شر باکتری ها و پلاک ها در امان بمانید.
دلایل عفونت دندان کودکان
