از تجمع میکروبهای دهان بر روی زمینه و لایه چسبنده ای از بزاق تشکیل می شود که پلاک میکروبی نام دارد و حاوی مقادیری از خرده های غذایی نیز می باشد. این لایه ، با کشیدن ناخن بر دندان به زیر ناخن جمع شده و به راحتی با مسواک زدن پاک می شود ولی با شستشوی فقط با آب و یا دهانشویه های معمولی پاک نمی گردند. لذا بایستی برای پاک کردن آن از وسایلی چون مسواک و خمیر دندان و نخ دندان استفاده کرد. اگر پلاک میکروبی هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذایی بر آن رسوب نموده و منجر به ایجاد جرم دندان که سخت می باشد، می گردد. جرم با مسواک زدن پاک نشده و با عمل جرم گیری توسط دندانپزشک برداشته می شود.
چرا دندانها جرم می گیرند؟
حتی اگر شما بهترین بهداشت دهان را داشته باشید، باکتریهایی در دهان هستند که همراه با پروتیینها و باقیمانده ها ومحصولات جانبی مواد غذایی، لایه نازکی با عنوان پلاک دندانی را بر روی دندانها تشکیل می دهند.
علائم و نشانه
برخلاف پلاک، که یک لایه پنهان از باکتری است، جرم دندان از مواد معدنی تشکیل شده که امکان مشاهده آن به سادگی در دهان وجود دارد. رایجترین نشانه رسوب دندان وجود یک رنگ زرد یا قهوهای بر روی دندان یا لثه است. تنها راه برای اطمینان از وجود رسوب و جرم دندان و حذف آن مراجعه به دندانپزشک است.
علت های شایع خونریزی لثه حین مسواک زدن
این پلاکها، اطراف پرکردگیهای دندانی ودر امتداد لثه نواحی که دسترسی جهت تمیز کردن آنها پایین است تشکیل می شود. تشکیل پلاک دندانی خبر خوبی برای دندانها نیست. چرا که باکتریهای موجود در پلاک دندان با ترشح اسید،مینای دندان را تحت تاثیر قرار داده و منجر به پوسیدگی می شود.
از طرفی اگر این پلاکها برداشته نشوند، کم کم آهکی شده و جرم تشکیل می شود. تشکیل جرم دندان چنان خزنده و به مرور زمان پیش می رود که فرد تصور می کند که این جرم بخشی از دندان اوست. این تصور که جرم گیری مینای دندان را از بین می برد ناشی از همین تفکر است که فرد جرم را بخشی از دندان خود در نظر گرفته است.
روشهای جرم گیری دندان (انواع جرم گیری دندان)
در واقع سه روش اصلی برای جرمگیری دندان وجود دارد :
۱. روش دستی جرم گیری دندان، که روشی است قدیمی و بسیار دردناک و زمان بر
۲. روش استفاده از دستگاههای جرم گیری دندان( اولتراسونیک و یا پیزوالکتریک)، که روش شایع در مطبها و کلینیکهای دندانپزشکی است.
۳. روش جراحی، که در موارد جرمهای گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
توصیه مهم اینکه عمل کردن به روشهای خانگی مثل استفاده از خمیر دندانهای سیگاریها و یا پودرهای جرمگیری و .... عملا مضر وفاقد ارزش درمانی جرم گیری است. این مواد به علت بالا بودن درصد ساینده ها، مینای دندان را برداشته و دندانها را براق می کنند ولی بر جرم تشکیل شده روی دندانها تاثیری ندارند.
می توان به نحوی جرم گیری دندان و یا جرم گیری لثه را به گرفتن جرم کتری و یا جرم سماور تشبیه کرد. چرا که همانطور که برای برداشتن جرم سماور و کتری باید از روشهای مکانیکی استفاده کرد، برای بر داشتن جرم دندان نیز فقط روشهای مکانیکی موثر است.
مراحل جرمگیری دندان
در ادامه مراحل و چگونگی انجام جرم گیری دندان را شرح خواهیم داد.
- مرحله اول: جرم گیری و کورتاژ لثه
دو روش اصلی برای جرم گیری دندان وجود دارد، البته بعضی از دندان پزشکان از هر دو روش استفاده می کنند. در ادامه این دو روش شرح داده می شود.
- جرم گیری با ابزارهای دستی:
دندان پزشک شما در این حالت از یک جرم گیر دندان استفاده می کند و به صورت دستی پلاک های موجود روی دندان را از بین می برد. ار آنجا که دندان پزشک توانایی مشاهده پلاک ها را ندارد، مجبور است از حس لامسه خود برای شناسایی نواحی ایجاد پلاک و رسوب بر روی دندان ها استفاده کند.
- جرم گیری با ابزارهای اولتراسونیک:
ابزار جرمگیری دندان اولتراسونیک پلاک ها را از روی دندان شما با لرزش یک سر فلزی، پاک می کند، در این روش از اسپری کردن آب برای شستن پلاک ها از روی دندان و سرد نگهداشتن سر دستگاه استفاده می شود.
- کورتاژ لثه:
زمانی که با حذف جرم و پلاک دندان ها، همچنان عوامل ایجاد عفونت در بافت اپیتلیوم (بافت پوششی) لثه ای اطراف دندان باقی بماند، با انجام کورتاژ لثه ای می توان درمان را انجام داد. لیزر با حذف بافت اپیتلیوم عفونی و حفظ بافت همبند سالم در لایه های زیرین، موجب می شود که بافت لثه ای سالمی ساخته شود.
در جرم گیری و جرم گیری عمیق دندان ها معمولا در دو تا چهار جلسه انجام می گیرد. دندان پزشک برای این که احساس درد نکنید، لثه ها را با استفاده از بی حسی موضعی بی حس می کند. در هر جلسه یک چهارم دهان و به مدت ۴۵ دقیقه تحت درمان قرار می گیرد. در صورتی که بیماری لثه پیشرفته نباشد، جرم گیری در یک جلسه به طور کامل انجام می گیرد.
- مرحله دوم: بروساژ دندان
احتمالا شما هم واژه بروساژ دندان را همراه با جرمگیری دیده یا شنیده اید. دندانپزشکان با آغشته کردن دندان ها به خمیر مخصوص و استفاده از وسیله ای چرخشی که یک برس به سر آن بسته شده است، اقدام به بروساژ سطوح دندانی می کنند، این کار معمولا بعد از جرمگیری دندان و برای به وجود آوردن سطح صیقلی روی دندان و همچنین حذف رنگ ها و لکه هایی که چسبندگی زیادی ندارند، استفاده می شود.
- مرحله سوم: صیقلی کردن دندان باAirFlow
صیقلی کردن دندان با Airflow روشی ایده ال برای از بین بردن لک و تغییر رنگ ناشی از کشیدن سیگار و قلیون، مصرف چای و قهوه است، زیرا علاوه بر سفید شدن دندان ها، به طور کامل پلاک دندانها را از بین می برد. از این روش برای پاکسازی و باز کردن فیشرها قبل از شیار بندی استفاده می شود.
این روش جرمگیری دندان با صیقل دادن دندان بدون تماس مستقیم، فشار و گرما باعث بهبود وضعیت دندان های بیمار می شود و نسبت به دیگر روش های درمانی پریودنتال برتری دارد. در این روش، یک اسپری هوا و سدیم بی کربنات و جت آب برای برطرف کردن پلاک و لکه ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این روش بیمار دردی را حس نخواهد کرد.
هزینه جرمگیری دندان در مقایسه با هزینه ارتودنسی با این روش مقرون به صرفه است، همچنین این روش ایمن و بدون عوارض می باشد. این روش همچنین برای آماده نمودن سطح دندان برای استفاده از وسایل پروتزی و ارتودنسی و پاکسازی سطح دندان پیش از درمان با فلوئورید مفید است.
پلاک دندان آغازگر یک بیماری پریودنتال است. رسوب ها و تغییر رنگ دندان باعث می شوند تا سلامت دندان به خطر بیفتند. روش جرمگیری دندان به روش AIRFLOW سطوح دندان ها را بهتر از همیشه تمیز کرده و صیقل می دهد. پس از انجام این کار، از صاف شدن دندان ها و ظاهر روشن و شفاف آن ها شگفت زده می شوید.
درمان با لیزر
جرم گیری دندان و جرم گیری عمیق لیزری دندان هم به منظور پیشگیری و هم به عنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این روش ها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده می شود.
پس از روش های پاکسازی عمیق، پاکت های لثه و سطوح ریشه با یک لیزر آبی درمان می شوند تا اتصال مجدد بافت های لثه را بهبود ببخشد. این کار باعث تسکین التهاب و بهبودی سریع بافت های لثه می شود و باعث اتصال دوباره ی بافت های لثه به دندان می شود.
در طول جلسه بعدی، دندان پزشک مجددا لثه ها را معاینه می کند تا میزان بهبودی پاکت های لثه را بررسی کند. در صورتی که عمق پاکت های لثه هنوز بیش از ۳ میلی متر باشند، روش های درمانی قوی تر تجویز می شود.
علت حساسیت دندانها بعد از جرم گیری چیست ؟
بدون تردید علت آن آسیب دیدن دندانتان نیست. بلکه اگر جرم دندان شما سنگین بوده باشد، برداشتن این جرم منجر به بیرون زدن ( اکسپوز شدن) ریشه دندان شما به محیط دهان می شود که این امر باعث می شود دندانها تا مدتی به سرما و گرما حساس شوند.
اگر هنوز تخریب استخوانی صورت نگرفته باشد ،که به مرور لثه ها به جای خود بازگشته و حساسیت دندان برطرف می شود ، اما اگر تخریب شدید بوده باشد، زمان بیشتری طول می کشد تا دندان از خود دفاع کرده و حساسیت آن کم شود. این احساس حساسیت دندان بعد از جرم گیری در افرادی که دندانهای حساس دارند بیشتر است. راه حل مقطعی آن نیز استفاده از خمیر دندانها و دهانشویه های ضد حساسیت است.
مراقبت های بعد از جرم گیری دندان
از جمله مراقبت های بعد از جرم گیری دندان و بروساژ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. برای تسکین هر گونه التهاب یا ناراحتی، داروهای مسکن غیر آسپرین مثل ایبوپروفن یا استامینوفن را باید مصرف کنید.
۲. در روز جرمگیری دندان غذاهای نرمی بخورید. تا زمانی که بتوانید با ناحیه درمان شده خود به صورت نرمال عمل جویدن را انجام دهید، با سمت دیگر دندان غذا بجوید.
۳. پس از جرمگیری دندان محلول آب نمک گرم را روزی سه بار در یک قاشق چای خوری در داخل دهان خود بریزید و دهان خود را شست و شو دهید.
۴. محلول (تونیک) لثه و دندان نیز توصیه می شود. هر بار پنج قطره از آن را برای شست و شوی نرم لثه به مدت سی ثانیه در دهان بریزید. روزی یک یا دو بار پس از مسواک زدن یا بر طبق دستورالعمل پزشک آن را مورد استفاده قرار دهید. محلول را با آب ترکیب نکنید و با آب خیس نکنید. تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف آن، چیزی نخورید و نیاشامید.
۵. بار اول پس از جرم گیری دندان، دندان های خود ناحیه درمان شده را به آرامی مسواک بزنید. سپس روز بعد به آرامی دندان ها در ناحیه درمان شده نخ دندان بکشید و تا آخر هفته شدت مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به حد نرمال برسانید.
۶. تا چند روز پس از جرمگیری دندان، لثه های شما صورتی رنگ تر می شود، ورم کمتری خواهند داشت و در حین نخ دندان کشیدن کمتر خونریزی می کند. این ها نشانه های درمان و بهبود سلامتی قسمت های دور دندان است. در صورتی داشتن هر گونه سوال یا مشکل، با مطب دندانپزشک تماس بگیرید.
مزایای و فواید جرمگیری دندان
یکی از دلایل از دست دادن دندان، بیماری لثه می باشد، علاوه بر این بیماری لثه می تواند دردناک نیز باشد. یکی از روش های درمانی این مشکل که نیاز به عمل جراحی ندارد، جرم گیری دندان می باشد. از دیگر مزایای این روش می توان اشاره به موارد زیر داشت:
- کاهش خونریزی از لثه ها
- جلوگیری از پخش شدن عفونت لثه در بدن
- سفید کردن دندان
- از بین بردن بودی بد دهان (اگر علت آن ناشی از بیماری لثه باشد)
عوارض و مضرات جرمگیری دندان
با وجودی که روش های درمانی جرم گیری دندان و تمیز کردن عمیق ریشه های دندان پر خطر نیستند، اما خطر ایجاد عفونت در لثه ها همواره وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل پس از جرمگیری دندان، ممکن است دندان پزشک از فیبرهای آنتی بیوتیک بر روی لثه برای مدت یک هفته پس از درمان استفاده کند.
اگر شما با خطر بالای عفونت مواجه هستید، ممکن است به شما توصیه شود قبل و بعد از انجام جرم گیری از داروهای آنتی بیوتیک استفاده کنید تا به این ترتیب از ورود باکتری ها به جریان خون پیشگیری شود.
مسواک زدن صحیح به ویژه با استفاده از خمیردندان مخصوص جرم دندان و استفاده از نخ دندان از اقدامهای اصلی برای کاهش تشکیل جرم و رسوب دندان است. هنگامی که جرم دندان تشکیل شد، فقط دندانپزشک یا متخصص دهان می تواند آن را از دهان حذف کند. فرآیند حذف جرم در اصطلاح جرمگیری نامیده می شود.
روشهای پیشگیری شامل:
• مسواک زدن
مسواک زدن منظم با استفاده از تکنیک مناسب. یک مسواک سریع در ۳۰ ثانیه هر صبح و هر شب نمی تواند برای حذف پلاک دندان و جلوگیری از تشکیل جرم کافی باشد.
برای این کار از یک مسواک با موهای نرم استفاده کنید که به اندازه کافی برای رسیدن به تمام نقاط موجود در دهان شما کوچک باشد. مطمئن شوید که سطح پشتی دندانها و نیز دندانهای آسیب در انتهای دهان مسواک زده شوند.
مطالعات انجام شده نشان میدهند مسواکهای الکترونیک یا برقی میتوانند در حذف پلاک از دهان موثرتر از مسواکهای دستی باشند. بدون توجه به نوع مسواک مورد استفاده شما، مطمئن شوید مسواک استفاده شده مورد تایید یک دندانپزشک باشد، زیرا استفاده از این روش نیازمند کنترل کیفیت و بررسیهای لازم در ارتباط با ایمنی است.
• خمیردندان
از خمیردندانهای مخصوص کنترل جرم محتوی فلوراید استفاده کنید. خمیردندانهای حاوی پیروفسفات می توانند از سفت شدن پلاکها و تبدیل آنها به جرم جلوگیری کنند. علاوه بر این، فلوراید می تواند به ترمیم آسیبهای وارد شده به مینای دندان که هماکنون در دهان شما ممکن است وجود داشته باشد، کمک کند.
• نخ دندان
بدون توجه به میزان تلاش شما برای مسواک کردن دندانها، فقط استفاده از نخ دندان به صورت روزانه میتواند منجر به حذف پلاک موجود بین دندانها و نیز جلوگیری از پیدایش جرم و رسوب در این نقاط دارای سطح دسترسی دشوار شود.
مراقب تغذیه خود باشید. باکتریهای موجود در دهان شما با افزایش استفاده از شکر و غذاهای حاوی نشاسته بطور چشمگیر افزایش پیدا می کنند. خوردن این غذاها منجر به آزادسازی اسید می شود که در عمل می تواند به دندانهای شما آسیب رساند.
توجه به این موضوع سعی کنید از غذاهای سالم استفاده کنید و مقدار استفاده از غذاهای حاوی شکر در تغذیه روزانه خود را کاهش دهید. همچنین بدانید که هر زمان شما غذا می خورید، همزمان برای باکتریهای موجود در دهان خود غذا تامین می کنید. آشامیدن مقدار زیاد آب در طول مدت صرف غذا و پس از آن میتواند به حداقل شدن پلاکهای ایجاد شده در دهان شما کمک کند.
مطالعات نشان می دهد افراد سیگاری یا افرادی که از سایر انواع تنباکو استفاده می کنند به احتمال بیشتر با جرم و رسوب بر روی دندانها و لثه خود مواجه خواهند شد.
هنگامی که جرم و رسوب در دهان ایجاد شود، باید بدانیم که فقط یک دندانپزشک حرفهای توانایی حذف آن را از دهان شما خواهد داشت. مطمئن شوید که بطور منظم دندانپزشک یا متخصص دهان خود را ملاقات می کنید تا به این ترتیب بتوانید هر گونه جرم ایجاد شده در دهان خود را حذف کنید و از ایجاد جرم بیشتر جلوگیری نمایید.
قیمت و هزینه
قیمت و هزینه جرم گیری دندان بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله این عوامل می توان اشاره کرد به روش مورد استفاده در درمان، تعداد جلسات مورد نیازی، مراقبت های لازم پس از درمان و سطح تخصص دندانپزشک.
