سیستم تحصیلات دانشگاهی در اتریش و نحوه ارزشیابی مدارک تحصیلی
مدرک Diplom-
با ۲ تا ۳ سال تحصیل، از کلیه کالج‌ها با هر گرایشی و همچنین تحصیلات نیمه تمام حداقل با گذراندن دوره عمومی دانشگاه‌ها(Der erste Studienabschnitt) به شرط داشتن دیپلم دبیرستان، “کاردانی” ارزشیابی می‌شود. سیستم تحصیلات دانشگاهی در اتریش و نحوه ی ارزشیابی مدارک تحصیلی بر اساس یک نظام قانون مند و دیرینه طراحی شده است که بایستی به آن توجه ویژه گردد.
شاید در حین مطالعه سیستم تحصیلات دانشگاهی و نحوه ارزشیابی مدارک تحصیلی اتریش متوجه سختی هایی در این روند شوید که تحصیل در اتریش را متمایز از سایر کشور های هم رده خود می کند. باید گفت که این موضوع آنچنان هم پروسه اخذ پذیرش از دانشگاه های اتریش یا مدارس آن را دشوار نمیکند و فقط لازم است قوانین را بشناسید.
مدارک Diplom Ingenieur (FH), Magister (FH), Diplom Ingenieur, Magister. Art, Magister - با ۳ تا ۴ سال تحصیل (طول دوره اسمی) صادره از کلیه دانشگاه‌ها، دانشکده‌های هنرهای عالی و مدارس عالی فنی، “کارشناسی” ارزشیابی می‌شود.
مدارک Diplom Ingenieur, Magister. Art, Magister - با ۴ تا ۵ سال تحصیل (طول دوره اسمی) صادره از کلیه دانشگاه‌ها، دانشکده‌های هنرهای عالی و در صورت گذراندن پایان نامه، “کارشناسی ارشد پیوسته” و با داشتن مدرک کارشناسی، “کارشناسی ارشد” ارزشیابی می‌شوند.
مدرک Doktor - به شرط داشتن مدارک بندهای ۲ و ۳ یا کارشناسی ارشد، “دکترا” ارزشیابی می‌شود.
هیچیک از مدارک دانشگاهی که به صورت خصوصی، مکاتبه‌ای، ترددی و غیرحضوری اخذ گردد، ارزشیابی نمی‌شود.
مدارس عالی فنی (FH) و مراکز آموزش عالی که مورد تایید وزرات علوم (Bundesministerium für Wissenschaft und Verker) اتریش هستند.
جدول چگونگی ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاه های اتریش
|
مدارک |
شرایط |
ارزشیابی |
| Diplom |
۲تا۳ سال تحصیل و داشتن دیپلم دبیرستان و گذراندن دوره Der erst Studienabschnitt |
کاردانی |
| Magister, Magister art, Diplom Ingenieur, Magisrter (FH) Diplom Ingenieur (FH) | حداقل ۳ تا ۴ سال تحصیل | کارشناسی |
| Magister, Magister art Diplom Ingenieur | حداقل ۴ تا۵ سال تحصیل در صورت گذراندن پایان‌نامه | کارشناسی ارشد پیوسته |
| Doktor |
۳ تا ۶ سال تحصیل، شرط داشتن مدارك بندهای دو و سه یا كارشناسی ارشد |
دکتری |
سیستم آزاد پذیرش دانشجو در اتریش حکمفرماست. قبولی در آزمون نهایی دوره متوسطه جواز ورود به دانشگاه های اتریش است.
اتریش یکی از سه کشور دنیا است که آزادترین سیستم پذیرش دانشگاهی را داراست؛ به طوری که داوطلبان تنها با قبولی در آزمون نهایی Matura می توانند در هر یک از رشته های مورد علاقه خود و یا حتی در چند رشته بدون پرداخت هزینه اضافی در دانشگاه های عمومی ثبت نام کنند. دو کشور دیگر سوئیس و بلژیک است.
امکان پذیرش دانشجویانی با ملیت های مختلف از کشورهای عضو اتحادیه اروپا
به دنبال دستور هفتم جولای ۲۰۰۵ شورای قانونگذاری اروپا مبنی بر پذیرش دانشجویانی با ملیت های مختلف از کشورهای عضو اتحادیه اروپا توسط اتریش با همان شرایط پذیرش دانشجویان بومی که قبولی در آزمون Matura را کسب کرده باشند، قانون دیگری در هشتم ژوئن جاری در این کشور به تصویب رسید که به موجب آن دانشگاه های اتریش می توانند در ملاک پذیرش دانشجویان در رشته های خاصی که در کشور آلمان از سهمیه برخوردارند تغییراتی اعمال کنند. بدین ترتیب سه دانشگاه پزشکی وین، اینزبروک و گراز برای پذیرش دانشجو آزمون ورودی برگزار می کنند.
آزمون نهایی دوره متوسط تنها ملاک پذیرش در دانشگاه های اتریش
Matura که واژه ای رایج در کشورهای اتریش، بوسنی، هرزگوین، بلغارستان، کرواسی، ایتالیا، لیختن اشتاین، مقدونیه، مونته نگرو، لهستان، صربستان، اسلوونی، سوئیس و اوکراین است شامل آزمون نهایی دوره آموزش متوسطه است. به دانش آموزان پس از قبولی در این آزمون مدرکی اعطا می شود که حاوی نمرات آنهاست و به وسیله آن می توانند در دانشگاه ها ثبت نام کنند. در کشورهایی چون اتریش این مدرک به تنهایی جواز ورود به دانشگاه است.
اصطلاح رسمی Matura در اتریش Reifeprufung است. این مدرک پس از قبولی در آزمون های Maturazeugnis به داوطلبان اعطا می شود.
در دبیرستان های Gymnasium که سیستمی مغایر با مدارس حرفه ای داشته و بر آموزش عمومی تمرکز دارند Matura شامل ۳ تا ۴ آزمون کتبی و ۳ تا ۴ آزمون شفاهی است.
سیستم نمره گذاری شامل یک تا ۵ است که به ترتیب عبارتند از: ۱ = عالی / ۲ = خوب / ۳ = متوسط / ۴ = قبولی در آزمون /۵ = مردودی در آزمون
موضوعات امتحان نهایی کتبی به خود دبیرستان های Gymnasium بستگی دارد.
موضوعات امتحان نهایی کتبی به خود دبیرستان های Gymnasium پاسخ به سوالات زبان آلمانی و ریاضیات که هر دو اجباری است و پاسخ به سوالات یک زبان خارجه که معمولا انگلیسی، فرانسه، لاتین یا یونانی است مفاد این امتحان را تشکیل می دهد. امتحان نهایی کتبی در دبیرستان های Gymnasium که مخصوص علوم خاص است سوالات زیست شناسی، فیزیک یا شیمی را نیز در برمی گیرد.
نکته قابل توجه درخصوص آزمون Matura در اتریش این است که این آزمون به صورت غیرمتمرکز برگزار می شود. یک شورای برگزارکننده امتحانات در اتریش وجود دارد که معلمان، مدیران و مقامات دبیرستان های درجه یک عضو آن هستند.
شرکت در آزمون Matura در اتریش شرط سنی ندارد.
شرکت در آزمون Matura در اتریش شرط سنی ندارد. افراد ۲۰ تا ۲۹ ساله قبل از شرکت در آزمون نهایی در موسسات خصوصی آموزش بزرگسالان آموزش می بینند.
سیستم دانشگاهی در اتریش آزاد است شرط ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی اتریش داشتن مدرک (Reifeprüfungszeugins) است. دانشکده های هنرهای عالی امتحان ورودی نیز برگزار می کنند. شایان ذکر است که دانشگاه به دانشجویان به مدت ۲ سال مهلت اتمام دوره زبان آلمانی را می دهد . مراکز آموزش عالی در اتریش محدودیتی برای پذیرش دانشجو ندارند.
سیستم دانشگاهی نیز در اتریش آزاد است. قانون کلی تحصیلات دانشگاهی سال ۱۹۶۶ و قانون سازمان دانشگاهی سال ۱۹۷۵ یک چهارچوب قانونی برای آموزش عالی ایجاد کرد و وزارت فدرال علوم و تحقیقات این کشور مسئولیت سرمایه گذاری و سرپرستی در بخش آموزش عالی را برعهد گرفت..
دانشگاه وین که در سال ۱۳۶۵ تاسیس شد قدیمی ترین و بزرگترین دانشگاه اتریش است.
ذکر این نکته ضروریست که اکثر رشته ها در اتریش به زبان آلمانی است.
سال تحصيلي
سال تحصيلي در دانشگاه ها، از اول اكتبر شروع شده و در تاريخ 30 سپتامبر به پایان می رسد. ترم زمستانی، در تاريخ اول اكتبر و ترم تابستاني (ترم بهاره) در تاريخ اول مارس آغاز مي‌شود. هركدام از دانشگاه ها مي‌توانند در تاريخ ديگري شروع ترم دوم را اعلام كنند. با شروع ترم تحصيلي كلاسهاي درس نيز شروع مي‌شوند. ترم زمستاني و ترم تابستاني هر يك حداقل 14هفته آموزشي و در مجموع 30 هفته آموزشي را شامل مي‌شوند. تعطيلات تابستاني بطور معمول 3ماه به طول مي‌انجامد (جولاي، آگوست، سپتامبر) در تعطيلات بجز دوره‌هاي آموزشي تابستاني، گردشهاي علمي دانشگاهي و دوره‌هاي كارآموزي هيچ كلاس ديگري تشكيل نمي‌شود. امتحانات را مي‌توان در آغاز و پايان تعطيلات برگزار كرد و در صورت توافق داوطلبان مي‌توان به صورت استثناء در حين تعطيلات نيز امتحانات را برگزار نمود.
دوره هاي آموزشي
در مدارس كلاسها به طور معمول 6 روز در هفته تشکيل مي‌شوند. البته امكان تعطيل اعلام كردن شنبه و تشكيل هفته 5 روزه نيز امكان دارد. به طور معمول كلاس ها را نبايد زودتر از ساعت 8:00 تشكيل داد. البته امكان تشكيل كلاسها در ساعت 7:00 نيز با توجه به امكان حمل و نقل دانش‌آموزان و بر اساس ساير اولويت ها و نياز به اين امر امكان‌پذير است. كلاس هاي درس نبايد بعد از ساعت 18:00 و در روزهاي شنبه بعد از ساعت 12:45 بطول انجامد. از سال تحصيلي 1994/95 دوره هاي آزمايشي چندين ساله اي براي اجراي دوره هاي آموزشي شبانه-روزي در مدارس پايه صورت گرفت.
دوره هاي آموزشي شبانه-روزي، از دو بخش تشکيل شده است:
- بخش مراقبتي، از دو زمان آموزشي مرتبط با درس و آموزش شخصي، يك بخش زمان آزاد و يك بخش زمان پذيرايي تشكيل شده است.
- بخش آموزشي
این دو بخش، به صورت مجزا و يا به صورت ضربدري نسبت به يكديگر تشكيل شوند در صورت ضربدري بودن، دانش‌آموزان بايد اين دوره را ببينند چرا كه بخش درسي و بخش مراقبتي در طول روز تغيير مي‌كنند. در صورت انتخاب شيوه مجزا توسط شوراي مدرسه، پس از ساعات آموزشي، ساعات بخش مراقبتي بعد از ظهر شروع مي‌شوند. در اين صورت، امكان شركت دانش‌آموزان در تنها برخي از بعد از ظهرها و يا حتي عدم شركت آنها در بخش مراقبتي وجود دارد. هزينه‌هاي مربوط به غذاي ناهار و يا ساعات آزاد (كه مي‌توانند مورد استفاده معلمان و يا روانشناسان اجتماعي قرار گيرند) توسط والدين و يا بخشداري ها پرداخت مي‌شود. ساعات شروع درس، معمولاً، 8:00 صبح است. در شرايط خاص شروع كلاس ها از ساعت 7:00 صبح نيز ممكن است. پايان كلاسهاي درس حداكثر ساعت 18:00 و در صورت نياز 19:00 مي‌باشد. اين امر به مقطع تحصيلي مدرسه مربوط است. در روزهاي شنبه پايان كلاسها حداكثر ساعت 12:45 خواهد بود. روز يكشنبه كلاسهاي درس كلاً تعطيل هستند. هر ساعت درسي اصولاً 50 دقيقه طول مي‌كشد. برخي كلاسهاي خاص را مي‌توان به دلايل مهم و حياتي به مدت 45 دقيقه كاهش داد. بين ساعت هاي درس، زنگ هاي تفريح به مدت 5 تا 15 دقيقه وجود دارد.
در صورت تشكيل كلاس بعد از ظهر زنگ تفريح ظهر بايد به حد كافي طولاني باشد تا دانش‌آموزان بتوانند ناهار بخورند. اين زنگ تفريح معمولاً، يك ساعت است. البته دستورالعمل ثابت قانوني درباره آن وجود ندارد. در مورد تعداد ساعات درسي هفتگي تفاوت هاي قابل توجهي ميان مقاطع و انواع مدارس وجود دارد.
- 21 ساعت در هفته براي كلاس اول مدرسه ابتدايي (اولين مقطع تحصيلي6سالگي)
- مدارس عالي آموزش عمومي (مقاطع نهم تا دوازدهم 15 تا 18سالگي) به بيش از 33ـ34 ساعت در هفته
- مدارس عالي‌تر فني و مؤسسات كارآموزي (مقاطع نهم تا سيزدهم15 تا 19سالگي) تا 40ساعت در هفته خواهد بود.
در برنامه آموزشي هفتگي كه توسط مدير مدرسه تنظيم مي‌شود بايد تعداد كل ساعات آموزشي هفتگي تا حد امكان به صورت مساوي بين روزهاي هفته تقسيم شود.
- كلاس اول تا چهارم بين 4 تا 6 ساعت
- در مقطع پنجم تا هشتم حداكثر 8 ساعت
- كلاس نهم حداكثر 10ساعت مي‌باشد.
دروس و موضوعات آزاد نيز در بين اين ساعات بايد محاسبه شود. در مدارس شبانه‌روزي كه در سيستم آموزش اجباري حل شده‌اند بخش مراقبتي از دوشنبه تا جمعه بايد حداقل تا ساعت 16:00 ارائه گردد. در آكادمي هاي آموزشي و تربيتي و آكادمي هاي آموزش حرفه‌اي تعداد ساعات هفتگي براي دانشجويان بين 30 تا 40 ساعت است. اين ميزان به نيمسال تحصيلي بستگي دارد. ساعت شروع درس 7:00 صبح است. شروع درس در ساعت 8:00 صبح نيز ممكن است. حداكثرساعت تشكيل كلاس ساعت 20:00 مي‌باشد.
مراکز آموزش عالي تخصصي Fachhochschulen
مطابق قانون تحصيلات و آموزش كه در ماه مي 1993 توسط پارلمان اتريش به تصويب رسيد؛ Fachhochschulen در كشور اتريش از سال آكادميك 1994-95 تصويب و از آن زمان تا كنون به عنوان نوعي از تحصيلات دانشگاهي قلمداد می شود. پارلمان، دوره‌هاي آموزش فني و حرفه‌اي را كه عملاً از پيش تعيين شده بودند و اساس علمي داشتند به تصويب رساند. حداقل زمان طول اين دوره‌ها 6 نيم ترم تحصيلي مي‌باشد و حداقل 1950 درس را در بر مي‌گيرد. پذيرش، منوط به داشتن گواهينامه امتحان ورود به دانشگاه نیست. اين كالج ها براي اشخاصي تأسيس شده است كه مهارت‌هاي فني و حرفه‌اي مورد نياز براي رشته مورد تحصيل را دارند. فارغ‌التحصيلان مدارس فني و حرفه‌اي كه از مهارت و دانش ويژه و كافي برخوردار باشند، از اعتبار ويژه‌اي در ارتباط با برنامه تحصيلي به منظور كاهش طول تحصيل برخوردار خواهند شد. فارغ‌التحصيلان Fachhochschulen مي‌توانند درتحصيلات دكتري در رشته خود در دانشگاه ثبت‌نام نمايند. تأمين مالي از طريق دولت و نيز از طريق بخش هاي خصوصي صورت مي‌گيرد.
آموزش عالي غير دانشگاهي
در كشور اتريش، معدودي از رشته‌هاي آموزش تكميلي غير دانشگاهي وجود دارد. يك دوره مطالعاتي Fachhochschule (در كالج هاي رشته ويژه متوسطه تكميلي) در سال 95/1994 برقرار گرديد. رشته‌هاي ذيل در حال حاضر براي ادامه تحصيل در دسترس مي‌باشد:
ـ كالج هاي آموزش معلم، كالج هاي آموزشي براي معلمين اشاعه و آموزش مذهبي، كالج هاي آموزش معلم فني و حرفه‌اي و كالج هاي فني
ـ كالج هايي براي مشاغل اجتماعي
ـ كالج هاي پيراپزشكي
ـ دوره‌هاي دانشگاهي تكميلي ويژه براي مشاغل و حرفه‌هاي تجاري و فني
همانطور كه در بالا توضيح داده شد، كالج هاي آموزش معلم فني و حرفه‌اي و فني، معلمين را براي مدارس ابتدايي، مدرسه متوسطه عمومي. مدارس ويژه و براي سال پيش فني و حرفه‌اي آماده و آموزش مي‌دهد. كالج هاي مخصوص و مجزاي آموزش معلم به معلمين آموزش مذهب و دين را آموزش مي‌دهد. همچنين همانگونه كه در بالا توضيح داده شد، كالج هاي آموزش معلم فني و حرفه‌اي و كالج هاي فني به معلمين فني و حرفه‌اي در بعضي از رشته‌هاي آموزشي و تعليمي كالج هاي فني حرفه‌اي و كالج هاي فني متوسطه عالي (تكميلي) و مقدماتي را آموزش مي‌دهد.
آموزش غير دانشگاهي در كالج هاي پيراپزشكي به هفت رشته مختلف تقسيم‌بندي مي‌شود. حداقل طول دوره دو سال مي‌باشد. فارغ‌التحصيلان مدرسه متوسطه آكادميك ممكن است آموزش فني و حرفه‌اي را در دوره‌هاي ويژه بعد از دانشگاه در تجارت، صنايع دستي، بازرگاني و توريسم به اتمام رسانند. ترك‌كنندگان كالج فني و حرفه‌اي و فني تكميلي كه در كالج هاي متوسطه تكميلي مطالعه و تحصيل مي‌كنند، ممكن است يك مدرك فني و حرفه‌اي اضافي دريافت دارند. ترك‌كنندگان كالج هاي فني تكميلي ممكن است در كالج تجاري متوسطه تكميلي حضور يابند.
اهداف آموزشي
قوانين حقوقي مربوط به دانشگاه ها، وظايف آموزشي را به صورت بسيار كلي معين كرده است. بنابر قانون تحصيلات دانشگاهي (UNISTG) دانشگاه ها وظايف آموزشي خود را توسط ارائه آموزش در راستاي پرورش حرفه‌اي افراد در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا و با ارائه دوره‌هاي آموزشي جهت ادامه تحصيل انجام مي‌دهند.
آنها رشته‌هاي تحصيلي هنر، آموزش حرفه‌اي هنري، هنري ـ تربيتي يا هنري ـ علمي و همچنين پرورش از طريق هنر را به هنرجويان عرضه مي‌كنند. جزئيات وظايف آموزشي در حقوق آموزشي از برشمردن تمامي رشته‌هاي عرضه شده توسط دانشگاه ها حاصل مي‌شود. وزارت مربوطه، محل هر رشته دانشگاهي را معين مي‌كند.
هدف از آموزش در مدارس عالي تخصصي، آموزش حرفه‌اي بر مبناي علمي است. برنامه معين جلسات درس و ترتيب امتحانات توسط كميسيون تحصيلي دانشگاه هاي علمي و هنري مشخص مي‌شوند. در مدارس عالي-حرفه‌اي، كميته كارشناسي اين برنامه را معين مي‌كند.
برنامه هاي آموزشي
قانون كلي مدارس عالي، (مصوب سال1996) منجر به وضع مقررات حقوقي فراگيري در زمينه برنامه درسي گرديد كه شامل تمام دانشگاه ها مي‌شد. با تصويب قانون تحصيلات دانشگاهي در سال 1997 تنظيم برنامه درسي در دانشگاه ها و از سال 1998 دانشگاه هاي هنر از حالت متمرکز خارج شد. وضع مقررات جزئي كه سابقاً برعهده قانون گذار و وزارت مربوطه بود با تعيين چارچوب حقوقي و به دست آوردن فضاي تصميم‌گيري وسيع تر به كميسيون‌هاي آموزشي خود دانشگاه ها محول شد تا خود برنامه درسي خود را تعيين كنند. قوانين فراگير آموزشي در اصل تنها شامل تعيين تعداد ترم هاي تحصيلي و همچنين حداقل و حداكثر ميزان كلي ساعتهاي درسي در طول مدت تحصيل نمي‌شدند. ديگر ضرورت ندارد كه هماهنگي ميان انتظارات و خواسته‌هاي سيستم اشتغال و آموزش حرفه‌اي آكادميك با فراگذشتن از دانشگاه ها از طريق سيستم سياسي حاصل شود، بلكه انجام اين امر با ارتباط مستقيم كميسيون آموزشي و نمايندگان بخش اشتغال ميسر مي‌شود.
قانون آموزش دانشگاهي براي ايجاد هماهنگي با بخش اشتغال روشهايي را پيش‌بيني كرده است. اين تمهيدات كميسيون هاي آموزشي را موظف مي‌كنند كه از تمامي پيشنهادها مبني بر تغيير برنامه تحصيلي استقبال كنند. براساس استماع نظريات طرفين يك نمودار قابليت به دست مي‌آيد كه اساس طراحي برنامه آموزشي قرار خواهد گرفت. در نتيجه ضرورت دارد نمودار قابليت و طرح برنامه آموزشي با ارزيابي روش هاي درون و برون دانشگاهي تهيه شود. برنامه آموزشي مدارس عالي حرفه‌اي با مسئوليت شخصي خود اين مدارس تهيه مي‌شوند. به هر صورت لازم است اين برنامه‌ها از طرف شوراي مدارس عالي فني به رسميّت شناخته شوند. برنامه دوره‌هاي آموزشي مركز دانشگاهي تحصيلات عالي با مسئوليت شخصي خود مركز دانشگاهي طراحي مي گردد.
