چگونگی اطلاع رسانی صحیح اخبار بد برای اطرافیانمان

خبر بد چیست؟

خبر بد، خبری است که شنونده با شنیدن آن احساس کند شخص یا چیز بسیار مهم و عزیزی را از دست داده و یا تغییر مهم و ناگواری در زندگی او اتفاق افتاده است. طوری که نسبت به آینده، دچار بیم و نگرانی شود یا به دلیل از دست رفتن امیدها و آرزوهای خود، احساس خشم و اندوه کند. بارزترین مثال برای خبرهای بد که همه با آن آشنا هستیم، خبر فوت عزیزان است. خبرهای دیگری مانند ابتلای خود یا عزیزان مان به بیماری های سخت و صعب العلاج مثل سرطان، یا اسیب دیدگی های شدید و بهبودناپذیر مثل آسیب نخاعی، وجود نقص عضو یا بیماری در فرزند تازه متولد شده، مبتلا بودن به نازایی در یک زوج جوان، اخراج از کار، ورشکستگی، وقوع سانحه برای عزیزان، قبول نشدن در کنکور یا سایر امتحانات مهم و اخباری از این دست، همه مثال های روشنی از خبرهای بد هستند. همه ی ما دوست داریم دیگران را با خبرهای خوب، شاد کنیم. اگر قرار باشد خبر خوشی را به یکی از عزیزان خود اطلاع دهیم، معمولاً این کار را با اشتیاق می پذیریم و وقتی شنونده، آن خبر را از زبان ما می شنود، از دیدن برق شادی در چشم او، خود نیز غرق شادی می شویم. اما وقتی خبر بدی در میان باشد، معمولاً هیچ کس دوست ندارد با رساندن این خبر، موجب رنج و اندوه دیگران شود. در این اوضاع، معمولاً ترجیح می دهیم از این کار شانه خالی کنیم و آن را به عهده دیگری بگذاریم، خبر را مخفی نگاه داریم یا گفتن آن را تا حد ممکن به تأخیر بیندازیم.

پژوهش های گسترده نشان داده اند که در همه جای دنیا، مردم رساندن خبرهای بد را کار دشواری می دانند.

دلایل دشواری رساندن خبر بد

1) بسیاری از ما نمی دانیم خبر بد را چگونه باید اطلاع بدهیم. مطالعات نشان داده اند وقتی ما با روش صحیح اطلاع دادن خبرهای بد آشنایی پیدا کنیم، برای دادن این گونه خبرها رنج و اضطراب کمتری حس می کنیم و شنونده هم با مشکلات و ناراحتی های کم تری مواجه می شود.

2) گاهی از این نگرانیم که شنونده با شنیدن ما احساس رنجش و خشم پیدا کند. در واقع گاهی هم ممکن است چنین اتفاقی بیفتد. در زمان های قدیم، وقتی قاصدی خبر شکست در یک نبرد را برای پادشاهان می آورد، گاهی به دستور پادشاه، آن قاصد را به قتل می رساندند.

پدیده ی « خشم گرفتن نسبت به خبررسان» واکنشی روان شناختی است که در برخی افراد، هنگام شنیدن خبر بد اتفاق می افتد. چنین واکنش های معمولاً زودگذر است و اگر خبر بد را به شیوه ی خوب و مناسبی اطلاع دهیم، معمولاً شنونده ی خبر در آینده ی نزدیک، نسبت به ما احساس محبت و قدرشناسی می کند و موقعیت دشوار ما را در رساندن این خبر، درک خواهد کرد.

3) گاهی فکر می کنیم شاید شنیدن خبر بد به صلاح فرد مورد نظر نباشد و مصلحت در آن باشد که خبر یا بخش هایی از خبر را از او مخفی کنیم. در مورد چنین نگرانی هایی در پاسخ به سؤالات بعدی، توضیح بیش تری خواهیم داد. فقط باید دانست بسیاری از پنهان کاری هایی که از روی دل سوزی و نگرانی صورت می گیرد، برای فردی که خبر به او مربوط است، مشکلات بیش تری ایجاد خواهد کرد.

4) گذشته از همه ی این دلایل، هیچ یک از ما دوست نداریم شاهد مستقیم ناراحتی و رنج و اندوه دوستان و آشنایان خود باشیم، اما اگر بتوانیم خبر بد را به شیوه ی درست انتقال دهیم، شنونده خبر می تواند برای کاستن از رنج و اندوه خود، از پشتیبانی عاطفی و روحی ما نیز برخوردار شود.

توصیه هایی درباره دادن خبر بد

روند زیر را به خاطر بسپارید. این توصیه ها به دردتان خواهند خورد:

۱. خودتان را آرام کنید و بعد خبر بد را بگویید

ابتدا باید خودتان را آرام کنید. اگر خبر بد باعث شده مشوش شوید، کمی صبر کنید. بعد از اینکه آرام شدید و به اعصابتان تسلط پیدا کردید، خبر را به دیگران منتقل کنید. اگر دچار تشویش، هیجان، ترس، غم و… باشید، روی شنونده ها هم اثرات بدی خواهید گذاشت. نفس عمیق بکشید و با تسلط بر خود وارد عمل شوید.

۲. مقدمه چینی را فراموش نکنید

دریافت خبر بد راحت نیست؛ به ویژه زمانی که ناگهانی باشد. همیشه در دادن خبر بد به کسی خودتان را جای او بگذارید. اگر جای دریافت کننده خبر باشید، دوست دارید که تند و بی مقدمه به شما رویداد یا اتفاقی تلخ گزارش شود؟ به طور قطع، چنین نیست.

همیشه سعی کنید با حالتی آرام و به دور از استرس، مقدمه گفتن خبر ناخوشایند را بچینید؛ برای مثال، بنشینید و فرد دریافت کننده خبر را هم کنارتان بنشانید. بعد با آرامش و صحبت کردنِ توأم با تماس چشمی شروع به مقدمه چینی کنید. در گفتن خبر عجله نکنید و مطمئن شوید اوضاع را آرام کرده اید، بعد شروع به دادن خبر کنید. برای شروع، از جملات این چنینی استفاده کنید:

• باید با تو درباره موضوعی حرف بزنم… .
• متأسفانه خبرهای زیاد خوبی برایت ندارم… .

۳. چهارچوب خبر بد را فراهم کنید و سریع به قلب ماجرا نروید

در دادن خبر بد، باید حواستان باشد که کلیاتی از وضعیت را در همان ابتدا برای دریافت کننده خبر تصویرسازی کنید تا گیج نشود و با ابعاد فاجعه یا رویداد ناخوشایند آشنا شود؛ برای مثال، اگر می خواهید به کارمندتان درباره نتایج به شدت بد فروشش بگویید، بهتر است که کمی درباره وضعیت بازار و مشتریان توضیح بدهید و با مشخص کردن چهارچوب مشکل، خبر ناخوشایند را با او در میان بگذارید.

۴. برای مطرح کردن اصل خبر از جزئیات دور شوید

درست است که مقدمه چینی لازم است و باید فرد را برای شنیدن خبر ناخوشایند آماده کنید، اما یادتان باشد پس از مرحله مقدمه چینی و ایجاد چهارچوب خبر بد، دیگر لازم نیست به کُندی اصل خبر را بدهید و درگیر جزئیات واقعه شوید. این باعث می شود فردِ بی تاب برای شنیدن خبر اذیت شود.

بعد از دو مرحله بالا، به سراغ قلب خبر بروید و آن را با شنونده در میان بگذارید. نگذارید با بیان جزئیات بیهوده از سمتتان اذیت شود و عذاب بکشد. او منتظر است با خبری ناخوشایند روبه رو شود و شما باید سریع وارد عمل شود.

۴. بی طرف باشید و فقط خبر را منتقل کنید

قبول داریم دادن خبر بد کار ساده ای نیست. اگر دقت کرده باشید، در هنگام گفتن خبری بد، برای اینکه اوضاع کمی برایمان راحت تر شود، میل داریم پای دیگران را به میان بکشیم؛ برای مثال، سعی می کنیم مقصری پیدا کنیم و با حرف زدن از او از شدت حادثه بد کم کنیم.

هرگز کسی را مقصر ندانید و در دادن خبر بد، برای کاستن از سنگینی فضا، پای دیگران را به خبرتان باز نکنید. فقط منتقل کننده باشید. اگر تقصیرها را به گردن کسی بیندازید و قضاوت کنید، روی تفسیر شنونده از خبر بد اثر خواهید گذاشت. شاید حرفتان درست نباشد؛ پس خود را کنار بکشید و بی طرف خبر را منتقل کنید.

۵. جنبه و ظرفیت شنونده خبر را در نظر بگیرید

دقت کنید که ظرفیت آدم ها در شنیدن خبر ناخوشایند شبیه هم نیست. بعضی ها پرتوان تر در این زمینه ظاهر و برخی هم خیلی زود مشوش می شوند. قبل از دادن خبر بد دقت کنید و روحیه و ظرفیت پذیرش فرد را بسنجید. برای اینکه رشته کلام در دستتان باشد و با احتیاط و دقت خبر را منتقل کنید، بهتر است چند دور شیوه بیان آن را با خود در ذهن تمرین کنید.

۶. خبر بد را دست کاری نکنید

درست است که اگر از حجم سیاهی خبر کم کنید گفتن آن به دیگران برایتان راحت تر خواهد بود، اما این کار درستی نیست. بهتر است خبر را همان طور که هست به دیگران بدهید. سعی نکنید از شدت تلخی بکاهید یا آن را دست کاری کنید. اگر دخل وتصرفی در واقعیت خبر بد انجام شود، درک و تفسیرش برای شنونده مشکل تر خواهد بود. شما اجازه ندارید از خبر کم یا چیزی به آن اضافه کنید. واقعیت را بگویید و مسئولیت خود را بیهوده سنگین نکنید.

۷. لحن آرام و مثبتی برای خود انتخاب کنید

شما راوی خبری ناخوشایند خواهید بود؛ پس خودتان را جمع وجور کنید و سعی تان این باشد که دست کم لحنی آرام و مثبت داشته باشید تا از تیزی و تلخی خبر کمی کاسته شود. منظور این نیست که خبر دست کاری شود؛ اما لحن آرام و پشتیبانی تان از شنونده باعث می شود بهتر پذیرای خبر باشد.

بی گدار به آب نزنید و درباره انتخاب کلمات دقت نظر به خرج بدهید. نگویید که می خواهید خبر بدی را به طرفتان بدهید. فقط راوی باشید و ضمن پرهیز از قضاوت و دست کاری خبر، لحن آرام و کلماتی دقیق به کار بگیرید.

۸. همراه و هم درد باشید

یادتان نرود که قرار است خبری بد را منتقل کنید؛ پس باید همراهی و همدردی خود را با شنونده زیاد کنید. اگر شما همدلانه در کنارش حضور داشته باشید، آرامش بیشتری پیدا خواهد کرد و هضم خبر ناخوشایند برایش راحت تر خواهد بود. می توانید به او بگویید که درکش می کنید و می توانید حس کنید احساس و حالی ناخوشایند را تجربه می کند.

۹. عذرخواهی کنید، اگر در وقوع خبر بد نقش دارید

گاهی شما هم در وقوع خبر یا حادثه ای ناخوشایند نقش داشته اید و حالا باید آن خبر بد را با فردی در میان بگذارید. در چنین شرایطی، لازم است به خاطر نقشتان در شکل گیری مشکل عذرخواهی کنید و خطایتان را بپذیرید.

اگر نقشی در وقوع رویدادی ناخوشایند داشته اید، حتما در دادن خبر بد آن به شنونده و مخاطب عذرخواه باشید. زمانی که مخاطب حس مسئولیت پذیری شما را ببیند و متوجه شود متأسف هستید، راحت تر با خبرهای بد روبه رو خواهد شد.

۱۰. به شنونده امید یا راهکار مناسب بدهید

شاید فکر کنید بعد از دادن خبر بد دیگر وظیفه ای در برابر شنونده ندارید. درست است. منتها اگر بتوانید، بهتر است در کنار او بمانید و کمک کنید با وضعیت کنار بیاید، راهی برای هضم مسئله پیدا کند یا امیدی در قلبش جرقه بخورد.

هرکس بعد از شنیدن خبرهای بد ممکن است طیف متنوعی از احساسات را تجربه کند، ترس، ناامیدی، سرگشتگی، گم گشتگی و… . شما می توانید راهکارهایی برای بهترشدن وضعیت به فرد ارائه کنید، امید به او بدهید، یا حواستان باشد که برای کمک کردن به او برای خروج از احساسات بد حاضر باشید.

ترسیم چشم اندازی امیدبخش به کسی که در اوج گرفتاری است نیز راه خوبی خواهد بود. منتها یادتان باشد امید بیهوده به کسی ندهید و سعی کنید اگر راهکاری ارائه می دهید، کاربردی و مفید باشد.

۱۱. آماده پاسخ دادن به پرسش های شنونده خبر بد باشید

اخبار بد را که منتقل کردید، نوبت پاسخ گویی به پرسش های شنونده می رسد. مخاطب خبر بد، بعد از اینکه او را در جریان گذاشتید، سؤالات مختلفی در ذهن خواهد داشت. خود را آماده کنید و به پرسش هایش پاسخ بدهید. او برای اینکه خود را پیدا و خبر را بهتر هضم کند، وارد جزئیات می شود و حتی سؤالاتی می پرسد که چندان معنی ندارند. صبور باشید و ضمن حفظ صداقت به او جواب بدهید.

۱۲. بعد از دادن خبر بد شنونده خوبی باشید

وقتی خبر را به شنونده دادید، مخاطبتان را برای ابراز احساسات و نظرش تشویق کنید. نگذارید چیزی در دلش بماند و غم یا تعجب در قلبش بدل به عقده ای بعض آور شود. شنونده خوبی باشید و به حرف هایش گوش کنید. بگذارید مخاطب دردش را بروز بدهد. کنارش باشید و او را بشنوید. وقتی دریافت کننده خبر بد فرصتی برای تخلیه احساس و فکرش پیدا کند، کمتر دچار بغض و سردرگمی می شود.

۱۳. گاهی بعد از دادن خبر بد باید پذیرای سکوت باشید

بعضی از افراد بعد از شنیدن خبر بد ساکت می شوند. شاید برای هضم خبر به سکوت نیاز دارند. شاید هم شوکه می شوند. در هر حال، لازم است که به آنها زمان بدهید. مهم است که پذیرای سکوت باشید و تلاش بیهوده در جهت شکستن آن نکنید.

درست است که سکوت می کنید و به سکوت فرد احترام می گذارید، بهتر است هم چنان در کنارش باشید و با حرکاتی مانند کنار او نشستن، نشان بدهید حواستان به آن فرد هست.

۱۴. انتظار هر واکنشی را از شنونده خبر بد داشته باشید

یادتان نرود که بعد از دادن خبر بد به بعضی از افراد، واکنش های عجیبی از آنها خواهید دید. باید درک کنید و واکنشی نشان ندهید. عصبانیت، غم، تعجب یا هر حس منفی دیگر شنونده ممکن است به شکل فریاد، دعوا یا حتی اهانت به شما بروز کند؛ پس ناراحت نشوید و آن فرد را درک کنید.

شما خبر را به فرد منتقل می کنید و با اینکه به احتمال زیاد در وقوع آن نقشی نداشته اید، از دید او ممکن است که مقصر و ناخوشایند جلوه کنید؛ پس حواستان باشد واکنش فرد را جدی و به خود نگیرید.

۱۵. جمع بندی درستی در دادن خبر بد داشته باشید

چند خبر بد را به طور هم زمان به فرد ندهید. سریع و بی مقدمه خبر را ندهید و سریع در پِی این نباشید که خبر را بدهید و بروید. در کنار فرد باشید و کمکش کنید خودش را پس از شنیدن خبر ناخوشایند پیدا کند. اگر امکانش بود به شنونده راهکار بدهید و حمایتتان از او را نشان بدهید.

۱۶. و چند توصیه پایانی

در آخر، می خواهیم توصیه های دیگری هم برای دادن خبر بد به شما بگوییم. به این نکات هم توجه کنید:

• حواستان باشد در هنگام دادن خبر بد با بزرگ ترها مانند بچه ها رفتار نکنید و با بچه ها نیز مانند بزرگ ترها صحبت نکنید. سطح و حد هرکس را بدانید و با درنظرگرفتن آن با او صحبت کنید؛
• از دادن امیدهای واهی به شنونده خبر بد خودداری کنید. درست است که باید در کنارش باشید و به او کمک کنید که از شوک روانی خارج شود، اما دادن امیدهای بیهوده اثرات منفی زیادی روی روند درک و هضم خبر می گذارد.

نتیجه گیری

نقش کسی که خبر بد می دهد بسیار مهم است، از مهم هم مهم تر؛ پس باید یاد بگیریم چگونه خبر بد را بگوییم. درک شنونده از خبر ناخوشایند و هضم موقعیت تا حد زیادی وابسته به ماست؛ پس باید آگاهانه عمل کنیم.

عواقب پنهان کردن مسائل مالی از همسر