دردل‌های محمدعلی زم؛ چه کسی روح‌الله زم را به ایران هدایت کرد؟

محمد علی زم در پاسخ به این که در فیلم مستند چند ماه پیش صداوسیما آنچه نشان داده شد این بود که روح الله زم با شما در ارتباط بوده است، گفت: «در آن مستند به ما و خانواده ما ظلم شد ولی ما چون نظام را از خودمان می دانیم و دوست داریم، نه اعتراض کردیم و نه چیزی گفتیم؛ معتقد بودیم که این را هم خدا خودش هم می بیند و هم می شنود.»

«گمانه زنی ها و حدس و گمان ها بیش از همیشه پیچیده شد. آیا روح الله زم به هر دلیلی با پای خود به ایران آمده؟ آیا ابتدا دستگیر شده و پس از آن به ایران منتقل شده است؟ اصلاً او قصد سفر به کدام کشور را داشته؟ ترکیه؟ امارات؟ یا حتی عراق؟ کسی در فضای مجازی نوشت که او قصد سفر به کشور امارات را داشته و شواهد نشان می دهد این هواپیما در شیراز به زمین نشسته است. کسی دیگر نوشت او در خانه ای در یکی از محله های استانبول ترکیه بوده و آنجا دستگیر شده است. در این میان نام اربیل عراق هم به میان آمد اما در همین حد باقی ماند. حتی درباره زمان دستگیری هم نکاتی مطرح شد.»

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، روزنامه ایران نوشت: «بعدازظهر روز بیست و دوم مهرماه ۹۸ یک خبر تمام فضای مجازی را پر کرد. خبری که سرتیتر فوری داشت و زودتر از همه روی کانال سوژه خبر نشست. «روح الله زم» دستگیر شد. یک پست تلگرامی با آرم سپاه پاسداران و اطلاعیه روابط عمومی سپاه که می گفت دستگیری سرشبکه «آمدنیوز» توسط سازمان اطلاعات سپاه انجام شده و این به معنی شکست سرویس های اطلاعاتی امریکا و اروپا که طی عملیات پیچیده و حرفه ای توسط پاسداران گمنام امام زمان(عج) انجام شده است.

سرتیپ پاسدار هادی شیرزاد، رئیس پلیس بین الملل نیروی انتظامی روز هفتم مهرماه سال جاری از تلاش برای تحت پیگرد قرار گرفتن روح الله زم، مؤسس کانال تلگرامی «آمدنیوز» و محمد حسینی، مجری پیشین سازمان صدا و سیما و مجری برنامه «ری استارت» از سوی اینترپل خبر داد. این در حالی بود که پیشتر نیز مقامات قضایی کشور در این باره سخن گفته بودند. اما در اطلاعیه سپاه به صراحت عنوان شده بود که روح الله زم طی یک عملیات پیچیده و حربه فریب اطلاعاتی گرفتار و در داخل مرزهای ایران دستگیر شده است.

از زمان انتشار خبر گمانه زنی ها و حدس و گمان ها بیش از همیشه پیچیده شد. آیا روح الله زم به هر دلیلی با پای خود به ایران آمده؟ آیا ابتدا دستگیر شده و پس از آن به ایران منتقل شده است؟ اصلاً او قصد سفر به کدام کشور را داشته؟ ترکیه؟ امارات؟ یا حتی عراق؟ کسی در فضای مجازی نوشت که او قصد سفر به کشور امارات را داشته و شواهد نشان می دهد این هواپیما در شیراز به زمین نشسته است. کسی دیگر نوشت او در خانه ای در یکی از محله های استانبول ترکیه بوده و آنجا دستگیر شده است. در این میان نام اربیل عراق هم به میان آمد اما در همین حد باقی ماند. حتی درباره زمان دستگیری هم نکاتی مطرح شد از جمله آن که شواهد نشان می دهد زمان دستگیری با روز اعلام آن همزمانی ندارد و ظاهراً چند روز پیش تر این دستگیری انجام شده است.

جزئیات تا زمان نوشتن این گزارش منتشر نشده و تنها چیزی که مشخص است این است که در کانال «آمدنیوز» یک پست دیگر با عکس زم دیده می شود که: «این تازه شروع ماجراست...»

روح الله زم؛ پسر ناخلف خانواده

روح الله یکی از دو پسر و چهارفرزند محمدعلی زم است. به واسطه ارتباطات پدرش در دستگاه فرهنگی کشور، وارد این حوزه شد و در اداره مؤسسه سینمایی در کنار او بود. اما این، او را قانع نکرد و در سال ۸۴ وارد ستاد انتخاباتی هاشمی برای انتخابات ریاست جمهوری شد. در سال های بعد جسته و گریخته نامی از او در حوزه های فرهنگ شنیده می شد ولی سال ۸۸ مسیر زندگی او را تغییر داد. پس از دستگیری در تیرماه آن سال، مدتی در زندان بود و در آن مدت از فرصت مرخصی استفاده کرد و از ایران خارج شد. ابتدا به مالزی رفته و پس از آن مقیم فرانسه شد. در سال های پس از آن بیشتر به عنوان مفسر و تحلیلگر سیاسی در برخی از شبکه های تلویزیونی دیده می شد و بعد از سال ۹۵ با تأسیس سایت و کانال «آمدنیوز» وارد عرصه خبررسانی شد. نام روح الله زم بیش از هر زمان دیگر در اعتراضات ۹۶ شنیده شد. آن زمان که کانال خبری «آمدنیوز» به ناگاه سرخط خبرها را به دست گرفت و مردم را برای حضور در سطح خیابان ها تهییج کرد. هر چند که از قبل پرونده های فساد و اختلاس هایی را از منابع گمنام منتشر می کرد.

آنچه «آمدنیوز» خود را با آن معرفی می کرد این بود که آمد مخفف سه کلمه آگاهی، مبارزه و دموکراسی است و با هدف مبارزه و افشای مفاسد آغاز به کار کرده است؛ اما آن چه در ادامه شواهد نشان می داد اهداف دیگری در سر داشت. از پرونده سازی ها گرفته تا تشویق به خشونت. کانال «آمدنیوز» یکی از مسببان اصلی فیلترینگ تلگرام در ایران بود.

سال ۹۶ این کانال توسط خود تلگرام مسدود شد اما با تأسیس یک کانال دیگر به نام صدای مردم به کار خود ادامه داد. «آمدنیوز» تنها در عرصه خبری حاشیه ساز نبود بلکه اداره کنندگان آن هم دچار حواشی زیادی بودند. انتشار هر از گاه چت های خصوصی از آنان یا دعواهای بین شان همیشه از پرده به در می افتاد و بخشی از آنچه در پشت آن می گذرد را نشان می داد. با آن که روح الله زم یک بار اعلام کرد که مدیریت «آمدنیوز» به عهده او نیست و گروهی و توسط ادمین های خبری اداره می شود اما کسی حرف او را باور نکرد. شواهد و چت های بعدی نیز همین را نشان می داد که نباید باور کرد. تا این که روز بیست و دوم مهرماه روح الله زم با عنوان مدیر سایت و کانال «آمدنیوز» توسط اطلاعات سپاه دستگیر شد.

خبری که باعث شد پس از سال ها رسانه ها را متوجه زمِ پدر کنند. کسی که سال ها بود دیگر نامی از او در اخبار شنیده نمی شد.

محمدعلی زم؛ پدر روح الله و روحانی گوشه نشین

حجت الاسلام محمدعلی زم، یکی از روحانیان روشنفکر است که سال ها ریاست حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی را به عهده داشت و بسیاری از هنرمندان و سینماگران در زمان تصدیگری او بر این حوزه توانستند رشد پیدا کنند. او علاوه بر کار اجرایی، صاحب چندین عنوان کتاب است و همچنین یک مؤسسه سینمایی داشت که سال ۹۰ در یک آتش سوزی از بین رفت. در این آتش سوزی بیش از دو میلیون دی وی دی و دستگاه سوخت و مجرم هیچ گاه شناسایی و دستگیر نشد. این اتفاق همزمانی دارد با وقتی که یک سال قبل از آن روح الله زم از ایران خارج شده و فعالیت های رسانه ای خود را آغاز کرده بود.

روح الله زم پس از خروج از ایران، خط فکری و کنش سیاسی اش را از پدر جدا کرد. کارهایی که او پس از رفتن از ایران به مالزی و بعد از آن اقامت در پاریس انجام داد، محمدعلی زم را بیش از هر وقت دیگر به انزوا کشاند. تأسیس وب سایت «آمدنیوز» سرآغاز ماجرای رسانه ای بود که بسیاری را گرفتار کرد، برخی را به زندان انداخت و برای بسیاری هزینه های سنگین به همراه داشت.

محمدعلی زم، پدر روح الله سه سال پیش به صراحت اعلام کرد که هیچ ارتباطی با پسرش ندارد و هر آن چه او در خارج از کشور انجام می دهد، ربطی به او ندارد. او بعد از سال ها سکوت خود را شکست و از ناملایماتی که با او شده بود ابراز ناراحتی کرد و گفت که حقیقتاً طرح این مباحث مرا آزرده خاطر می کند و فکر می کنم بنده یعنی شخص محمدعلی زم بعد از این همه عمل شفاف، نیازی به توضیح و اثبات خود ندارم. این که یک نفر منسوب به من کاری بکند و به دنبال آن در مورد من قضاوت نادرستی شود، عملی به دور از انصاف و اخلاق است. او در گفت وگویی که با روزنامه همبستگی داشت، گفت: «اساساً با تندروی مخالفم نه پسرم و نه هیچ کس دیگر حق ندارد با تندروی انقلابی و غیر انقلابی، با حکومتی که در به سرانجام رسیدنش مرارت های زیادی کشیده شده، مخالفت کند.»

حجت الاسلام زم در بخش دیگری هم گفته بود: «بارها برای او [روح الله زم] پیغام فرستادم، که در رویه خود تجدیدنظر کن و دلخوری هایم را از برخی حرف ها و موضع گیری های او به گوش اش رساندند. جواب داده که به پدرم بگویید؛ «او فرزندی چون «روح الله گذشته» نــدارد و من بر اساس عقل و تکلیفی متفاوت از گذشته رفتار می کنم.»

زمِ پدر، آزرده تر از آنی بود که شاید آن زمان نشان می داد. او در ادامه این مصاحبه گفته بود: «مگر هر پسری از پدرش تبعیت می کند؟ مگر هر پدری همه فعل و عمل فرزندش را تأیید می کند! هر انسانی در نظام الهی و هستی برای خودش کارنامه و شخصیت مستقلی دارد. بنده از ابتدا گرایش به اعتدال داشته ام. محکوم و حمله کردن از جانب هیچ کسی، خط فکری و مورد تأیید من نیست. با فکر و عمل همواره اطرافیانم را به میانه روی دعوت کردم. البته من فرصت کافی صرف فرزندان خودم نکرده ام و ممکن است این نقص از من هم باشد، اما این نقص معلول یک دیدگاه و مسئولیت پذیری ای بود که من داشتم و همواره منافع ملی را بر مسائل زندگی شخصی ترجیح دادم. وفاداری من بعد از گذشت ۴۰ سال از انقلاب باید ثابت شده باشد اگر این طور نباشد با توضیح و اعتراف من هم چیزی عوض نخواهد شد.»

تمام تبری جویی های محمدعلی زم، اما نتیجه نداد و پس از اعتراضات ۹۶ او از مسندهای اجرایی و دولتی کنار ماند. دو سال بعد او از طریق زیرنویس شبکه خبر مطلع می شود فرزندش در عملیات اطلاعات سپاه بازداشت شده و هم اکنون در ایران است. محمدعلی زم، پدر روح الله زم می گوید که در جریان آمدن فرزندش به ایران و بازداشت او نبوده است و موضوع را از زیرنویس تلویزیون متوجه شده است. گفته است که ما تقریباً با ایشان در این مدت ها حالت قهر داشتیم و تنها گهگاهی نصیحت و پیغامی برایش می فرستادیم. او در پاسخ به این که در فیلم مستند چند ماه پیش صداوسیما آنچه نشان داده شد این بود که با شما در ارتباط بوده است، گفت: «در آن مستند به ما و خانواده ما ظلم شد ولی ما چون نظام را از خودمان می دانیم و دوست داریم، نه اعتراض کردیم و نه چیزی گفتیم؛ معتقد بودیم که این را هم خدا خودش هم می بیند و هم می شنود.»

بخشی از واکنش محمدعلی زم درباره دستگیری فرزندش، انگار پیامی فراتر از ماجرای روح الله دارد و پاسخی است به همه نامهربانی های این چند سال: «دنیا دار مکافات و مجازات است؛ این را خداوند متعال و همه بزرگان گفته اند. بالاخره این دنیا، دنیای امتحان آدم هایی است که در آن زندگی می کنند. خوب و بد باید امتحان دهند و آنها که بد کردند مجازات شوند.»