ما امروز در حوزه سرمایه گذاری و اقتصاد با قوانین مستهلک و قدیمی روبرو هستیم که دست و پای سرمایه گذار را می گیرند.
ساعد نیوز: امروز ما در اقتصاد ایران شاهد یک نوع ابهام و آشفتگی بی سابقه هستیم. بسیاری وضعیت تورمی کنونی بازار را ماحصل نقدینگی بالای موجود در جامعه می دانند که به صورت بی هدف در بازارهای مختلف آشفتگی و تورم مضاعف را ایجاد می کند. راهکار متخصصان برای مدیریت بهتر این بازار یله و آشفته، هدایت نقدینگی به سمت سرمایه گذاری و تولید است. چرا این راهکار در عمل با شکست مواجه می شود و ما شاهد یک نتیجه مطلوب در این زمینه نیسیتیم؟
دکتر حامد همتی: خود این سؤال واقعاً گویا است و سرنخ های پاسخ را در خودش دارد. ما در ایران هم به لحاظ منابع طبیعی و هم به لحاظ منابع انسانی هیچ کمبودی نداریم و از این جهت زمینه برای ایجاد ارزش افزوده برای افزایش جی ام پی و جی دی پی در کشور وجود دارد ولی در عمل با هدر رفت همین منابع موجود طبیعی، معدنی و انسانی روبرو هستیم. بخش اعظمی از مشکل موجود در زمینه هدایت نقدینگی به سمت سرمایه گذاری مؤثر در تولید که می تواند ارزش افزوده واقعی خلق کند، ریشه در قانونگذاری غلط و ناکارآمد دارد. ما امروز در حوزه سرمایه گذاری و اقتصاد با قوانین مستهلک و قدیمی روبرو هستیم که دست و پای سرمایه گذار را می گیرند و در عمل باعث می شوند که سرمایه گذاری مؤثر منجر به تولید و کارآفرینی در کشور تحقق پیدا نکند. بنابراین، نقدینگی به سمت واسطه گری سرازیر می شود و به این ترتیب، ارزش افزوده کاذب حاصل از افزایش بهای کالای مورد نیاز مصرف کننده ایجاد می شود و این عملاً سرمایه گذاری تولیدمحور که زمینه کارآفرینی و توسعه اشتغال است، را از بین می برد.
امید آن داریم که هماهنگی سیاسی بین دولت و مجلس منجر به تسهیل سرمایه گذاری در کشور شود.
امروز واقعاً در عرصه اقتصاد آن ابهام و آشفتگی ای که شما در سؤال تان مطرح کردید، وجود دارد. خب بخشی از این آشفتگی و ابهام حاصل از تحریم ها است و کسی منکر این مطلب نیست. ولی ما در داخل کشور ظرفیت های مغفول زیادی داریم که در این وضعیت می توانند دستگیر ما باشند ولی به دلیل قوانین مستهلکی که بر اقتصاد کشور حکمفرما است، این ظرفیت ها به هدر می روند. امروز ما شاهد یک دست شدن نهادهای تصمیم گیری به لحاظ سیاسی هستیم و امید هست که هماهنگی سیاسی بین دولت و مجلس منجر به تسهیل سرمایه گذاری در کشور شود. این امر فقط با تشکیل یک تیم مهندسی حقوقی و قانونی میسر است. باید یک تیم متخصص در حوزه قوانین تجاری و اقتصادی و مالی بنشینند و قوانین موجود را پالایش کنند و زمینه تسهیل سرمایه گذاری را در کشور فراهم سازند.
متأسفانه ما در کشور یک استراتژی توسعه مشخص نداریم که تمام دولت ها را ملزم به رعایت از یک الگوی حکمرانی اقتصادی و تصمیم گیری های کلان در حوزه اقتصاد بکند.
متأسفانه ما در کشور یک استراتژی توسعه مشخص نداریم که تمام دولت ها را ملزم به رعایت از یک الگوی حکمرانی اقتصادی و تصمیم گیری های کلان در حوزه اقتصاد بکند. هر دولتی مسیر خودش را می پیماید. به طور مثال، دولت آقای رئیسی تصمیم دارد که خودش مسکن ساز شود! در یک چنین وضعیتی، تنها راه حل، ایجاد قوانین پایدار است. البته قوانین پایدار خوب و کارآمد. بنابراین، اگر این مشکل قوانین دست و پاگیر در کشور حل شود، ما می توانیم انتظار داشته باشیم که بخش اعظمی از مشکلات موجود در عرصه سرمایه گذاری برطرف شود و در عمل وضعیت اقتصادی کشور سر و سامانی بگیرد.
باید توجه داشته باشیم که طفره روی اجتماعی یک علت نیست بلکه یک معلول است.
ساعد نیوز: بخشی از مشکل موجود در اقتصاد نیز به بحث طفره روی اجتماعی مربوط است. سرمایه گذاران فعال اعم از کلان و خرُد در اقتصاد کشور در بسیاری موارد نسبت به مسئولیت های اجتماعی شهروندی توجه لازم را ندارند. هر کدام از شهروندان بیشتر در پی نجات سرمایه خودش است و اصولاً به بحث اشتغال و تولید و ایجاد تغییر در متن جامعه به لحاظ بهبود وضعیت معیشت هموطنان حساسیت لازم را ندارد. در این خصوص نظر حضرتعالی چیست؟
دکتر حامد همتی: باید توجه داشته باشیم که طفره روی اجتماعی یک علت نیست بلکه یک معلول است. همین مطالبی که درباره قوانین مستهلک و ناکارآمد و فضای بد کسب و کار و سرمایه گذاری عرض کردم، علت همین پدیده اجتماعی است. وقتی زمینه فعالیت اقتصادی مؤثر با مخاطره پائین و معقول برای شهروندان وجود ندارد و امیدی به گشایش حقوقی برای اصلاح نظام قانونی حاکم بر کسب و کار و اقتصاد نیست، در عمل آحاد جامعه و خصوصاً نخبگان اقتصادی و کارآفرینان، به سمت طفره روی اجتماعی روی می آورند و همان طور که گفتید، هر کس تلاش می کند تا خودش را نجات دهد. بنابراین، ما می بینیم که شهروندان برای رسیدن به سود و نجات سرمایه خودشان، حتی حاضر می شوند که به محیط زیست آسیب بزنند و یا زمینه های شغلی دیگر را نابود کنند. در اینجا شاهد ایزوله شدن ساحت عمل اقتصادی هستیم. شهروندان توجهی به نتایج سؤ رفتارهای شان در عرصه اقتصاد ندارند.
طفره روی اجتماعی می تواند زمینه هرز رفتن سرمایه اجتماعی فراهم آورد.
امروز ما در عرصه سازمانی شاهد این طفره روی هستیم و این واقعاً خطر هرز رفتن سرمایه اجتماعی نظام را هم حس می کنیم. یعنی وقتی کارمندی نسبت به مسئولیت های اجتماعی اش توجه ندارد، و در پُست سازمانی اش وظایف محوله را برای بهبود وضعیت اجتماع به درستی ادا نمی کند، این خودش خطر کاهش سرمایه اجتماعی را در پی دارد که حس وطن پرستی را در کشور کاهش می دهد. شما وجود قوانین نامناسب و مستهلک را هم به این موضوع اضافه کنید و ببینید که چه مصائبی گریبانگیر اقتصاد کشور است. این نیازمند تصمیم گیری های مؤثر توسط نهادهای ذیربط است تا به این وضعیت پایان دهند.
وقتی ما از مخاطره و ریسک در کارآفرینی صحبت می کنیم منظورمان ریسک معتدل است نه هر ریسکی!
ساعد نیوز: طبق تعریفی که از کارآفرینی وجود دارد، مخاطره و ریسک بخشی از کارآفرینی است و فضای مخاطره آلود اقتصاد ایران می تواند یک زمینه خوب برای کارآفرینی باشد. آیا این تحلیل درستی است؟ چرا بخش خصوصی علیرغم حضور پررنگ و موفق خودش در بخش های دیگر دنیا در ایران نمی تواند در عمل موفق باشد و اقتصاد کشور را از وضعیت کنونی خارج سازد؟
دکتر حامد همتی: درست است که کارآفرینی با ریسک و مخاطره گره خورده است ولی این به معنای آن نیست که هر کس بخواهد کارآفرین شود باید با هر مخاطره ای روبرو شود. وقتی ما از مخاطره و ریسک در کارآفرینی صحبت می کنیم منظورمان ریسک معتدل است نه هر ریسکی! طبق گزارش صندوق بین المللی پول، کشور ما به لحاظ عملکرد مالی و پولی، یکی از پرمخاطره ترین بازارهای دنیا را دارد. جزو 20 کشور آخر لیست هستیم. در زمینه تسهیل ورود و خروج از صنعت دارای یکی از بدترین کارنامه ها در بین کشورهای دیگر هستیم. هم وارد شدن به عرصه تولید در ایران سخت است و هم خارج شدن! ماه ها باید اسیر کاغذبازی شوید. از سوی دیگر، در زمینه انتقال تکنولوژی و دانش فنی ما با مشکلات جدی روبرو هستیم. به همین دلیل است که از بین 70 یا 80 طرح نوآورانه ای که در مراکز رشد کشور ارائه می شود، یک یا دو تا در نهایت به مرحله اجرا و عملیاتی می رسد! دلیلش ریسک های موجود است. این طور نیست که کارآفرین تن به هر ریسکی بدهد. سازمان او ای سی دی هم به لحاظ ریسک به ما رتبه خوبی نداده است. سرمایه گذار وقتی می خواهد اقدام کند، گزارش های سازمان های بین المللی را از نظر می گذراند و بعد تصمیم می گیرد.
اصلاح قوانین اقتصادی در زمینه سرمایه گذاری باید با بالا بردن ریسک دلالی و واسطه گری در ایران همراه باشد.
نکته دیگری که در حضور کمرنگ بخش خصوصی و کارآفرینان در اقتصاد ایران نقش دارد، جذاب بودن بازارهای موازی و واسطه گری است. این مسأله زمینه طفره روی اجتماعی را به وجود می آورد. شما وقتی می بینید در واسطه گری نه کسی روی شما متمرکز است و نه سازمانی ناظر است و نه مالیاتی پرداخت می کنید و نه هیچ نوع ضرری متوجه شما است، خب به این سمت می روید. طبیعتاً اصلاح قوانین اقتصادی در زمینه سرمایه گذاری باید با بالا بردن ریسک دلالی و واسطه گری در ایران همراه باشد. اگر آمدیم برای دلالی قوانین مالیاتی وضع کردیم، این خودش باعث می شود که پول و نقدینگی موجود به سمت سرمایه گذاری برود. بنابراین، کاهش ریسک بازار سرمایه گذاری مولد باید با افزایش ریسک سرمایه گذاری در بازار دلالی و واسطه گری همراه باشد.
اقتصاد ما یک اقتصاد تورمی است و هر نوع سرمایه ای که ما در اختیار داریم باید به گونه ای به کار گرفته شود که دارای ارزش افزوده باشد.
ساعد نیوز: ما در بازار سرمایه گذاران خُرد را هم داریم که به دلایل مختلف در تصمیم گیری هایشان درباره سرمایه گذاری مردد هستند و خیلی ها به دلیل عدم داشتن اطلاعات کافی و مبنایی مسیرهای نادرستی را انتخاب می کنند که چه بسا باعث هدررفت و ضایع شدن سرمایه کوچک شان شود. چه توصیه ای به این سرمایه گذاران دارید؟
دکتر حامد همتی: اقتصاد ما یک اقتصاد تورمی است و هر نوع سرمایه ای که ما در اختیار داریم باید به گونه ای به کار گرفته شود که دارای ارزش افزوده باشد. اگر تورمی نبود دیگر ما از سرمایه گذاری صحبت نمی کردیم بلکه از پس انداز می گفتیم! به هر صورت، وضعیت کنونی اقتصاد ما به گونه ای است که حتی وقتی شما، تصمیم می گیرید که یک خودرو بخرید، به بحث ارزش افزوده مجبورید توجه کنید تا این سرمایه تان آب نرود. خب، این سؤالی که پرسیدید مخاطب عمومی دارد و باید ما پاسخ مان شفاف و روشن باشد. توصیه ما این است که سرمایه گذاران خُرد یعنی کسانی که امروز زیر 500 میلیون تومان پول و سرمایه در دست شان است، برای خودشان یک سبد دارایی تشکیل بدهند. از آنجایی که منابع محدود است باید بازار ها را طبقه بندی بکنیم.
توصیه ما این است که سرمایه گذاران خُرد یعنی کسانی که امروز زیر 500 میلیون تومان پول و سرمایه در دست شان است، برای خودشان یک سبد دارایی تشکیل بدهند.
کم ریسک ترین بازار در ایران، بازار پول است؛ یعنی شما پولتان را به نزد بانک بسپارید و در سال 20 درصد سود تضمینی از بانک بگیرید و هیچ نوع ریسکی هم متوجه سرمایه شما نیست. ما به هیچ عنوان این نوع سرمایه گذاری را توصیه نمی کنیم. البته، می توانید 10 درصد از سرمایه خودتان را به این زمینه اختصاص بدهید تا یک سود ثابت برای سرمایه ای که در اختیار دارید داشته باشید. 30 درصد از سرمایه تان را به خرید طلا اختصاص دهید. طلا چند روزی است که کاهشی شده است و زمان خرید طلا است. حتماً خرید طلا را در برنامه داشته باشند. الباقی سرمایه تان یعنی 60 درصد بقیه، ربط دارد به کاراکتر خودتان و نوع پولی که در اختیار دارید. اولین بازاری که ما توصیه می کنیم، بازار مسکن است. می توانید مشارکت در ساخت داشته باشید. بر اساس واقعیت های موجود در اقتصاد ایران، مسکن حداقل تا سال 1410 افزایشی خواهد بود و از این بابت هیچ نوع دغدغه ای در زمینه سرمایه گذاری در مسکن نداشته باشید. از سال 1401 ما شاهد یک افزایش قابل توجه در بازار مسکن خواهیم بود به طوری که دیگر زیر 500 میلیون تومان، مسکنی در بازار وجود نخواهد داشت. بنابراین، توصیه ما به کسانی که می خواهند مسکن بخرند این است که سریعاً برای این کار اقدام کنند. بنابراین، 20 درصد از 60 درصد باقیمانده را در مسکن سرمایه گذاری کنند. 40 درصد بقیه را هم توصیه می کنیم در بورس سرمایه گذاری کنند. امروز بورس یک بازار بسیار قابل اعتماد است و بر اساس شاخص های موجود، شما می توانید یک سرمایه گذاری مطمئن در این زمینه داشته باشید. عملکرد هوشمندانه در خرید سهام از بورس می تواند این اطمینان را افزایش دهد. اگر دانش لازم را در زمینه ارزهای دیجیتال دارید، می توانید 20 درصد سرمایه را در بورس و 20 درصد بقیه را در زمینه ارزهای دیجیتال هزینه کنید.
کسانی که در بورس دانش لازم را ندارند به راحتی می توانند به سبدگردان ها و صندوق های معتمد بورس مراجعه کنند و با کارمزد اندک، بهترین سود نصیبشان شود. سهام شرکت های نفتی و پالایشگاهی را توصیه می کنیم که با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی، نوسانات موجود، سود قابل توجهی را نصیب سرمایه گذاران می تواند بکند. بورس ایران محال است به زیر یک میلیون و دویست هزار واحد برسد؛ بنابراین، بورس یک زمینه خوب برای سرمایه گذاری است. ریزش زیاد نخواهیم داشت. باز تکرار می کنم، اگر خودتان مهارت ندارید، سبد گردان ها و صندوق های معتمد که قانونمند در این زمینه فعالیت می کنند بهترین گزینه برای شما هستند. این سبدگردان ها در بدترین وضعیت بورس هم، شما را صاحب سود می کنند.
2 سال پیش
3 سال پیش