دندانپزشکی و بیماران مبتلا به ایدز

اپیدمی های هراس انگیز و کشنده ی ناشی از بیماری های سرایت کننده از طریق خون، در نسل های گذشته و حتی در طول تاریخ دندان پزشکی هرگز جزء نگران کننده ای از کار نبوده است زیرا این حرفه همواره در حفظ بهبود سلامت دهان بیماران بسیار موفق عمل کرده است. به همین دلیل سؤالاتی از این دست که آیا درمان های دندان پزشکی قادر به ایجاد و گسترش HIV و ایدز می باشند به دقت مورد بحث قرار نگرفته است و هیچ منبعی با پاسخ سنجیده و جامع به این سؤالات برای رجوع دندان پزشکان وجود ندارد.
در حقیقت، چندین نسل از دندان پزشکان یا به طور عمومی ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، بدون در نظر گرفتن این احتمال که درمان های دندان پزشکی ممکن است جان بیمارانشان را در معرض خطر یک عفونت کشنده قرار دهد یا حتی احتمال فراگیر شدن یک ویروس کشنده را پیش بینی کنند، کارشان را انجام داده اند. پس تعجب آور نیست که هنجارهای رفتاری که دندان پزشکان امروزی در سال های شکل گیری خود آموخته اند، قادر نباشند تا به سؤالاتی که امروزه دندان پزشکان به علت HIV و ایدز با آن رو به رو می شوند پاسخ واضحی بدهند.

ایدز از بیماری هایی است که حتی شنیدن نامش افراد را می ترساند. این بیماری به حدی زندگی را برای بیماران سخت می کند که گاهی از ابراز بیماری خود به پزشکان نیز خودداری می کنند. ترس اطرافیان از ابتلا به بیماری، نگاه منفی به بیمار، کنجکاوی های بی مورد و حتی امتناع از درمان سهم زیادی در عدم ابراز بیماری توسط فرد دارند. خوشبختانه در سال های اخیر نگاه جامعه به این دسته بیماران تغییر کرده است و دریافت خدمات درمانی برای آنها ساده تر از قبل شده است. اگر خود یا یکی از اطرافیانتان به ایدز مبتلا هستید، بهتر است بدانید که مراقبت های دندانپزشکی باید به بخشی از روتین درمانی آنها تبدیل شود. این بدان دلیل است بیماران مبتلا به HIV/AIDS بیشتر از دیگران در معرض عفونت های دهان و دندان قرار دارند و درمان آنها دشوارتر از دیگران است. ابتلا به عفونت می تواند سلامت کلی این بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو، معاینات دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز یک باید تلقی می شود.

ایدز چیست؟

بیماری ایدز عفونتی است که در دستگاه ایمنی ایجاد می شود و دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول بیمار به مدت کوتاهی دچار بیماری شبه آنفولانزا می شود.
در مرحله دوم، بیمار تا مدتی طولانی هیچ علامتی ندارد و بیماری در حالت نهفتگی به سر می برد. هر چه بیماری بیشتر پیشرفت می کند، تداخل در سیستم ایمنی بیشتر می شود تا حدی که بیمار دچار عفونت های فرصت طلب و تومورهای وخیم می شود.
در نهایت بیماری وارد فاز آخر یا ایدز می شود که در آن سیستم ایمنی بدن دچار آسیب جدی شده و بیماری های مهلک او را درگیر می کنند. در این مرحله بیمار به مراقبت های حرفه ای پزشکی نیاز پیدا می کند. مراقبت های دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز یکی از آنهاست.

آیا بیمار مبتلا به ایدز در مطب های دندانپزشکی پذیرفته نمی شود؟

بر اساس دستورالعمل های ابلاغ شده توسط وزارت بهداشت، تمام پزشکان و درمانگران موظف به پذیرش تمام بیماران در هر شرایطی هستند، مگر آنکه فاقد ابزار و امکانات لازم برای درمان آنها باشند. بنابراین، اگر بیماری ابتلا به ایدز یا هپاتیت را اعلام کند، مرکز درمانی در صورت داشتن تجهیزات لازم برای ارائه خدمات درمانی مورد نظر موظف به پذیرش وی است. عدم پذیرش حتی می تواند با شکایت از سوی بیمار همراه شود. در صورتی که مرکز درمانی فاقد امکانات لازم برای درمان بیمار مبتلا به ایدز یا هپاتیت باشد، او را به مرکز درمانی مجهزتر مخصوص این بیماران ارجاع می دهد.
درمان شما در هر شرایطی باید انجام شود. اگاه سازی تیم درمان از شرایط خود، باعث می شود که درمان شما در شرایط بهتر و ایمن تری انجام شود. این به نفع شما، تیم درمان و سایر بیماران است.

آیا افراد سالم باید نگران ارائه خدمات دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز باشند؟

انتقال این بیماری از طریق تماس با خون آلوده است. از آنجا که درمان های دندانپزشکی نیز شامل برش بافت ها و خونریزی است، بسیاری از افراد سالم دچار ترس از ابتلا به بیماری هایی نظیر هپاتیت و ایدز می شوند. با این حال، به شما اطمینان می دهیم که خطری از این نظر شما را تهدید نمی کند. تا به حال هیچ موردی از ابتلا به ایدز ناشی از دریافت خدمات دندانپزشکی گزارش نشده است.

به علاوه، برای از بین بردن ویروس ها و باکتری ها، دستورالعمل های بهداشتی سخت گیرانه ای وجود دارد. برای درمان بیماران، باید تا حد امکان از وسایل یک بار مصرف و مجزا استفاده شود. در مورد ابزارهای گران قیمتی که امکان جایگزینی آنها وجود ندارد نیز دستورالعمل های دقیقی وجود دارد. تمامی کلینیک های درمانی باید مجهز به دستگاه اتوکلاو باشند. این دستگاه برای استریل کردن وسایل به کار می رود.

ویروس HIV هر چند ویروس مهلکی است، اما به شرایط محیط بسیار حساس است. بنابراین، در دستگاه اتوکلاو به راحتی از بین می رود و تمامی ابزارها استریل می شوند. دندانپزشکان و دستیاران بیش از هر کس دیگری در طول روز با این ابزارها سر و کار دارند. پس بیش از هر کس دیگری باید نگران سلامتی خود باشند. احتمال بریدن دست با ابزارهای تیز در طول روز زیاد است. پنهانکاری بیماران نیز موجب شده است که رعایت اصول بهداشتی با شدت بیشتری انجام شود.

بیماری های دهان و دندان مرتبط با بیماری ایدز:

ابتلا به شرایط زیر در بیماران مبتلا به ایدز رایج است:

• خشکی دهان
• آفت دهان
• قارچ دهان
• لوکوپلاکی در گوشه دهان
• لق شدن دندان ها
• پریودنتیت پیشرفته
• ضایعات دهانی
• زخم های مقاوم به درمان

تشخیص و درمان بیماری های دهان و دندان در بیماران مبتلا به ایدز:

شرایط سیست ایمنی بدن بیماران مبتلا به ایدز به نحوی است که فرد مستعد ابتلا به انواع بیماری ها و عفونت ها می شود. در فاز اول بیماری، ابتلا به بیماری های دهان و دندان در این بیماران بیشتر دیده می شود. تشخیص به موقع ضایعات دهانی در بیمار از وظایف مهم دندانپزشک است. حفره دهان باید در طول دوره بیماری سالم بماند. عفونت های حاد دندان و لثه باید به موقع درمان شود و روش های حفظ بهداشت دهان و دندان به بیمار آموزش داده شود.

بیمار مشکوک به ایدز:

طبق دستورالعمل های دندانپزشکی تمامی بیماران مبتلا به ایدز باید بیماری خود را به پزشک اطلاع دهند. ترس از عدم درمان، نگاه دیگران و مورد قضاوت واقع شدن باعث می شود که بسیاری از بیماران شرایط خود را به دندانپزشک اطلاع ندهند. برخی از بیماران نیز ممکن است از بیماری خود خبر نداشته باشند. وجود چند علامت در دهان بیمار می تواند نشانه ای از ابتلا به بیماری باشد. در صورت مشاهده علائم زیر، اتخاذ اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از انتقال بیماری و ارجاع بیمار به پزشک متخصص برای آزمایشات مربوطه ضروری است:

ابتلا به عفونت کاندیدایی در بیمار جوان

لوکوپلاکی مویی در کناره زبان
پریودنتیت پیشرفته در بیمار جوان
ضایعات پوستی مخاطی مزمن

مراقبت های دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به ایدز:

عوارض بیماری ایدز بر سلامت فرد زیاد است. به طور مشخص، دهان و دندان اولین جایی است که تحت تاثیر بیماری قرار می گیرد. بیماران باید در مورد بیماری خود با دندانپزشک مشورت کنند و برای تسکین مشکلات خود از او مشورت بگیرند.

بهترین روش کاهش عوارض بیماری ایدز بر دهان و دندان بیمار عبارتند از:

معاینه منظم دندان ها
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دو بار در روز
مصرف مداوم و منظم داروهای HIV
مشورت با پزشک در صورت ابتلا به عوارض دارویی همچون خشکی دهان