در تقویم رسمی ایران روز 21 تیر ماه به عنوان روز حجاب و عفاف نام گذاری شده است. 85 سال پیش در چنین روزی مردم مشهد در اعتراض به اقدامات رضاخان پیرامون مسئله حجاب در مسجد گوهرشاد تجمع کردند که با حضور قوای نظامی این تحصن به شدت سرکوب و بیش از ۱۶۰۰ نفر کشته و زخمی شدند. به همین دلیل از این واقعه به عنوان اوج مخالفت مردم با دستورات رضاخان برای تغییر سبک زندگی و پوشش مردم نام برده می شود. در این باره خبرنگار ساعد نیوز گفتگویی با رئیس بسیج رسانه کشور انجام داده و نظرات وی را درباره مقوله حجاب در جامعه کنونی ایرانی پرسیده است.
دکتر مسعود بصیری، رئیس بسیج رسانه کشور درباره وجه تسمیه نام گذاری روز و هفته ای به نام عفاف و حجاب در تقویم، به ساعد نیوز گفت: «در خصوص وجه تسمیه می توان به تاریخ ایران نگاه کرد که چه اتفاقاتی افتاده و چرا چنین روزی به عنوان روز حجاب نامگذاری شده است. اتفاقاتی که در مسجد گوهرشاد افتاد و پیش از آن هم اتفاقات مختلفی رخ داده بود که منجر به کشف حجاب شده بود. رضاخان دستوری را ابلاغ کرده بود و امیران و امراش خانم های خود را در مراسمات مختلف کشف حجاب کرده بودند، روسری ها را برداشته بودند.»
بصیری ادامه داد: «البته یکی از فعالان فضای مجازی اظهار کرده بود که واقعه مسجد گوهرشاد به خاطر کشف حجاب نبوده و برای متحدالشکل کردن لباس ها بوده که به نظرم نسبت به موضوع واقف نبوده است. چراکه تاریخ و اسناد نشان می دهد اعتراضات به کشف حجاب از دو سه سال قبل روی می دهد و در مسجد گوهرشاد اوج می گیرد. به طور مثال در سال 1307 آیت الله بافقی را در حرم حضرت معصومه به دلیل اعتراض به کشف حجابِ ملکه وقت شلاق زدند یا در 1313 قانون ممنوعیت حجاب در مدارس تصویب شد و حاشیه های جدی داشت که منجر به حصر حضرت آیت الله قمی در منزلش شد و تا 21 تیر 1314 که واقعه گوهرشاد رخ داد این اعتراضات ادامه یافت. لذا باید این موضوعات بازخوانی شود تا مورد تحریف برخی افراد قرار نگیرد.»
بصیری در پاسخ به این سوال که نام گذاری روزی به عنوان روز حجاب چه میزان به حفظ و پیاده سازی حجاب کمک می کند و آیا اساسا تاثیرگذار است؟ گفت: «بله قطعا تاثیرگذار است. یکی از موارد مهم در فرهنگ بشر نامگذاری روزها، سال ها، نامگذاری انسان ها و اشیا بوده است. این نامگذاری یک فرهنگی را در حقیقت القا می کند. قطعا این نامگذاری می تواند یادآور باشد و درباره آن موضوع صحبت کرد. نامگذاری ها و گرامیداشت ها و برگزاری مجالس شادی یا غم و اندوه که مثلا در مورد عاشورا انجام می شود در واقع شئون مختلفی دارند و کارهای مختلفی در این روزها انجام می گیرد.»
وی ادامه داد: «در روز عفاف و حجاب هم کارهایی باید انجام شود. مثل تبیین و تشریح دوباره فرهنگ و فلسفه حجاب یا اتفاقاتی که در این مسیر تاریخی در میان ملل مختلف روی داده است. به طور مثال در مورد اروپا خیلی جالب است این فرهنگ کشف حجاب از سده گذشته اتفاق افتاد. قبل از آن خانم ها و آقایان در بسیاری از ملل جهان حتی در اروپا حجاب متفاوتی داشتند و پوشیدگی یک کار مهم بوده است.»
وی افزود: «لذا این نامگذاری ها باعث می شود ما مطالعه کنیم ببینیم بشر اساسا چطور شد که به حجاب رسید، پوشیدگی ها دلیلش چه بوده و روند و سیر تاریخی اش چه بوده است. به خصوص بعد از جنگ جهانی اول و دوم چه اتفاقاتی برای بشر افتاد. نقش رسانه ها، تلویزیون و در واقع گسترش فرهنگ مدرن جدید باعث شد که مردم بیشتر به سمت کشف حجاب بروند. البته الان در بسیاری از نقاط جهان مردم به شدت میل به اسلام گرایی پیدا کرده اند و در ملل مختلف به خصوص اروپایی ها این میل افزایش پیدا کرده است.»
رئیس بسج رسانه کشور در پاسخ به این سوال که آیا مقوله حجاب را صرفا فرهنگی می دانید یا موضوع عرفی و اختیاری است؟، گفت: «اینها به هم متصل هستند، قوانینی هستند که بشر برای خود وضع می کند و تبدیل به فرهنگ می شوند. مثلا در یک مقطعی مصرف مشروبات الکلی در میان ملل مختلف امر ناپسندی نبود یا چندان ناپسند نبود؛ اما به خصوص بعد از ظهور اسلام منع مصرف مشروبات الکلی اول قانون شد و بعد تبدیل به یک فرهنگ شد، چون مردم با آثار زیان بارش آشنا شدند.»
وی ادامه داد: «حجاب هم یک مقوله کاملا فرهنگی و قانونی است. همه ملل آن را می پذیرند و باید قوانین وضع شود. قوانین هم سفت و سخت گرفته شود و مردم هم نسبت به آن موضوع آشنا باشند.»
بصیری درباره انتظاری که از متولیان مقوله حجاب وجود دارد، گفت: «ما سه نهاد متولی حجاب در کشور داریم. یکی نهاد قضایی و دیگری نهاد فرهنگی و سوم اجرایی. در موضوع قانونِ حجاب، با کمبودی مواجه نیستیم. در خصوص دستگاههای اجرایی همچون دانشگاهها در تمام دنیا قوانینی برای حجاب به خصوص برای خانم ها وضع می شود. لذا دستگاههای اجرایی باید قوانینی وضع کنند و همچنین این قوانین باید به بخش خصوصی ابلاغ شود. دستگاه قضایی نیز باید این قوانین را اجرا کند و اگر قوه قهریه نتواند این قوانین را اجرا و کنترل کند، این قانون مورد تمسخر قرار خواهد گرفت. اما مهم ترین بخش، نهاد فرهنگی است که باید فلسفه حجاب را برای مردم توضیح دهد.»
بصیری در پاسخ به این سوال که آیا بی حجابی و کم حجابی را مقوله تعمدی و برنامه ریزی شده می داند یا پدیده اجتناب ناپذیر اجتماعی کنونی است و مربوط به عادی شدن این موضوع در جامعه است؟، گفت: «به نظر من این موضوع برنامه ریزی شده است و دستگاههای خارجی و نهادهای صهیونیستی تلاش می کنند که حیا و عفت را از جامعه ایرانی ببرند.»
وی ادامه داد: «هر چه حیا و عفت کاهش یابد همت کم می شود، وطن پرستی می رود و تلاش برای خانواده از بین می رود و همین اتفاقی می افتد که الان شاهد آن هستیم. یعنی اکنون با سقوط رشد جمعیت و فروپاشی خانواده ها مواجه هستیم و طلاق ها رو به افزایش است. دلیل آن هم مسئله اقتصاد نیست. یکی از مسئولان تهران گفته بود از هر 100 ازدواج در منطقه شمیرانات تهران 69 مورد به طلاق کشیده می شود. در حالی که این مناطق به اصطلاح بالاشهرنشین هستند. پس این موضوع نشان می دهد که بیشترین مقوله ای که به خانواده آسیب زده است مسئله عفت و حیا است.»
بصیری تصریح کرد: «لذا این برنامه ریزی مفصلی است که اتفاقا غربی ها در جاهای مختلف به آن اعتراف کردند. البته خود آنها هم دچار این معضل شدند. دچار این بیماری شدند و الان دارند تلاش می کنند خانواده را استوار کنند. برنامه های متعددی از دهه 80 میلادی در ایالات متحده شروع شده است برای اینکه طلاق را کاهش دهند، خودکشی ها را کاهش دهند، هر چند موفق نبوده اند. این روند در کشور ما متاسفانه اتفاق افتاده است.»
وی افزود: «البته یک بخشی از علت موضوع هم مدرنیته است، یعنی تقابل سنت و مدرنیته به آن معنی که در مباحث آکادمیک مطرح می شود. اگرچه ما می توانیم خیلی سنت و مدرنیته را مقابل هم نبینیم. اما تقابل به معنای عام کلمه که امروز اتفاق افتاده به معنای بی عفتی، یعنی کنار رفتن پرده ها بین انسان ها، این باعث شده که بی حجابی افزایش پیدا کند.»
بصیری درباره نقش رسانه ها در موضوع بی حجابی گفت: «رسانه ها در بی حجاب کردن و بی حیا و بی عفت کردن مردم نقش به شدت جدی داشتند. عفاف را با سلبریتی پروری کاهش دادند و این باعث شده است که جذابیت جای زیبایی را بگیرد. خیلی چیزها جذابند، نگاه ها را به سمت خود می کشانند، مثل بسیاری از سلبریتی های کم سواد یاد کم فهم، اما زیبا نیستند.»
وی در پاسخ به این سوال که به عنوان مسئول بسیج رسانه کشور، چه نقشی در مقوله عفاف و حجاب بر عهده دارد؟، گفت: «مصاحبه های مختلفی که انجام می شود و جلسات متعددی که برگزار می شود و از خانم های با حجاب و آقایان محجب تقدیر می شود بخشی از کارهایی است که ما انجام می دهیم.»
وی ادامه داد: «همچنین تلاش برای کاهش قیمت چادر و کاهش قاچاق آن به داخل کشور و تلاش برای فرهنگ سازی و تعریف حجاب و هشدار آثار زیان بار بی حجابی بر بنیان و حتی اقتصاد خانواده و اجتماع از دیگر اقداماتی است که انجام می دهیم.»
بصیری با اشاره به رایزنی های مختلف با تلویزیون و ابلاغ دستورالعمل های مختلف به برنامه سازان و سریال سازان تصریح کرد: «اما متاسفانه فضای مجازی در موضوع حجاب، مقوله متفاوتی است. در واقع می توان گفت مقوله هنر و نمایش در رسانه دارای سه سطح استاندارد متفاوت است. تلویزیون که با استانداردهای خاصی برنامه می سازد و استانداردهای سینما که نسبت به تلویزیون رها است و فضای مجازی که رهاتر است. لذا امیدوارم تدبیر جدی در این باره اندیشیده شود.»