"مادر"، پدیده ای نام آشنا، و سهل و ممتنع است. اصطلاح شناسی این واژه با حفاظت و نگهبانی عجین است. حافظ جسم و روح فرزند و خانواده در مقیاس کوچکتر و در سطح وسبع تر حافظ و نگهبان مرز و بوم. "زمین" و "وطن" را نیز مام می نامند چون خاستگاه، مهد و نگهدارنده است. در زبان عربی ستون خیمه یا چادر را "ام" گویند. در شرح پدیده ای خاص بنام مادر هم عقیده با سخن سنت آگوستین درباره زمان هستم که میگفت دیروز، امروز و فردا را در می یابم اما نمیتوانم بگویم زمان چیست. فراتر از هرگونه توصیف عاطفی و کلیشه ای در این باب، مادرانگی مادر تا زمانی که در این دنیا هست و در حال ایفای نقش است، به جهت سیال و روان بودن به نحو تئوریک و ذهنی کمتر مورد توجه قرار می گیرد چون او در حال "زنده گی" کردن با تمام رسالتهایش هست، بدون اینکه بخواهد به نحو تصنعی یا نمایشی از خود اثری بجای بگذارد. اعتقاد بر این است که تحلیل ها از یک موجودیت فعال و زنده در زمان حیاتش کمتر مورد توجه است، چراکه آنچه در جریان است، بودن اش و تمام توابعی است که با آن نحوه از بودن شکل گرفته است .
این بار قصد دارم از زاویه ای دیگر یعنی تجربه زیسته خودم در زمان عدم حضور فیزیکی مادر بنویسم. عدم حضوری که وجودش را به شکلی دیگر در خاطرات ام جاری می ساخت. کالبدشکافی درباب مادرانگی "مادر" از زمانی به نحو ذهنی آغاز شد که دیگر او نبود و خود را در وضعیتی مشابه خلاء حس میکردم . شنیده بودم بعضی نفرات، یک نفر نیستند بلکه شناسنامه هویتی و اصلا معنای بودنِ دیگری هستند. این را زمانی به نحو بی واسطه و با تمام وجود دریافتم که دیگر نبود. دلواپسی هایش، دعاهایش، نگاه هایش، لبخندهایش، اندرزهایش، زمزمه هایش و همه آنچه که مادرم را برایم معنادار ساخته بود به دنیایی از خاطره مبدل شده بود و جسم اش دیگر اینجا نبود. از آن روز هرچه درباره خود، داشته ها و نداشته ها، ضعف ها و قوت ها، ارزشها و ضد ارزشهای زندگی می اندیشم وجود و نگرش مادر را در تمام این ساحت ها موثر میبینم. گویا تا زمانی که بود فاصله جسمانی من و او، مغایرت و جدایی وجود مرا با او معنادار ساخته بود اما بعد از پروزاش این حجاب برداشته شد و در تک تک تجربه ها، خاطرات و تصویرهای ذهنی حضور بارزتری پیدا کرد.
امروز با یقین میتوانم بگویم مادر بودن حقیقی نیازمند طیِ طریق و ورود به مرتبه ای از معرفت، دلدادگی و توانمندی روحی است که یک زن را به بلوغ معنوی می رساند. مادر شدن فیزیکی و بیولوژیک لزوما به معنای مادر بودن حقیقی نیست چراکه حقیقت مادرانه ساحتی پویا، عمیق، گسترده، پر فراز و نشیب است که تاثیر خود را در نسل های پس از خود به جای میگذارد. آنچه در زندگی دوره معاصر شایسته است مورد توجه قرار بگیرد، کارکردها و نقش های ماندگاری است که از طریق مادر در وجود انسانهایی دیگر بنام فرزندان استقرار می یابد. تاثیرات مثبت یا منفی که از یک هسته وجودی که خاستگاه بوده به دیگران (فرزندان) انتقال می یابد.
وجود مبارک حضرت فاطمه زهرا(س) بارزترین و مقتدرترین شاهدی است بر این معنا. بانویی کامل که با وجود پر کشیدن اشان در سنین جوانی، بیشترین تاثیر را در وجود نورانی فرزندانشان و شیعیان ایشان داشته اند. هویت وجودی حضرت، بیشتر از آنکه ارتباطی با طول عمرشان داشته باشد، با ثمرات و بازمانده های فکری و رفتاری آن بزرگوار مرتبط است. "تربیت" الوهی و معنوی ایشان به بشریت نمونه های راستین انسانیت و تعالی را عرضه داشت. وجود معنوی و الهی ایشان با مرگ نه تنها از بین نرفت که پویاتر و تاثیرگذارتر گشت.
بزرگداشت مقام "زن" و روز "مادر" یکی از آنات تاریخی تذکار دهنده است، برای بازیابی معنای اصیل مادربودن یک مادر، تفحص در نمونه های راستین این ساحت و تلاش برای رسیدن به مراتب برتر توانمندی در حوزه "انسان شدن" و "انسان تربیت کردن".
کلام آخر اینکه" تربیت"، که سخت ترین و البته مهمترین ویژگی انسانی است در دامان یک مادر فعلیت پیدا میکند. مادر پس از خدا در مقام ایجاد، رشد و نمو و تعالی یک انسان بالاترین شآن و جایگاه را دارد. درود و رزق الهی نصیب وجود مادران متعهد و پر تلاش، رحمت الهی نصیب تمام مادران آسمانی و به رسم ادب و تواضع تقدیم به آستان حاجیه خانم محترم برمکی که فقط یک مادر نبود، فرشته ای که اجازه یافته بود مدتی را در زمین نورافشانی کند.
میلاد دُردانه هستی، حضرت زهرای مرضیه(س) هزاران بار مبارکباد.
دکتر مرضیه پیراوی ونک : تفکر درباره هنر
