بسته بندی محصولات غذایی علاوه بر شرایط عمومی حاکم بر صنعت بسته بندی، شرایط خاص خودش را هم دارد. صنعت بسته بندی مواد غذایی نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا گسترده است و از جمله صنایعی ست که سبک زندگی مدرن به آن نیاز فراوان دارد.
در موضوع بسته بندی مواد غذایی علاوه بر اینکه کالا برای نگهداری، توزیع و بازاریابی آماده می شود، با مسئله ای به نام بهداشت بسته بندی مواجه هستیم. شاید رعایت بهداشت در تمام حوزه های بسته بندی چه غذایی و چه غیر آن عاملی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، اما در زمینه بسته بندی مواد غذایی اهمیت ویژه ای پیدا می کند.
بنابراین کاملا منطقی است که بسته بندی حبوبات و خوراکی های خشک مثل چیپس و بیسکوییت، پروتکل و روند بهداشتی سخت گیرانه تری نسبت به بسته بندی محصولات الکترونیکی یا کاغذی داشته باشد.
پیشنهاد: استعلام قیمت و خرید دستگاه بسته بندی سیل وکیوم - شرایط فروش ویژه - مناسب بسته بندی مواد غذایی
در ادامه به ویژگی هایی که بسته بندی محصولات غذایی باید در خود داشته باشد، می پردازیم و پس از آن پراکندگی جغرافیایی شرکت ها و کارخانه های بسته بندی در ایران را بررسی می کنیم.
ویژگی های استاندارد بسته بندی مواد غذایی
پیش از اینکه به ویژگی های بسته بندی مواد غذایی بپردازیم، ابتدا باید بررسی کنیم، بسته بندی به صورت کلی چه مشخصه هایی باید داشته باشد. یک بسته بندی استاندارد باید بتواند این شرایط را در خود داشته باشد:
- قابليت پذيرش چاپ بر روی بسته بندی
- قابليت استفاده در ماشين هاي لفاف
- قابليت دوخت در حرارت روی بسته
- شکل پذيری به کمک باد يا خلا يا فناوری های حرارتی
پیشنهاد: قیمت دستگاه بسته بندی - با ضمانت پس از فروش
بسته بندی مواد غذایی علاوه بر این موارد نیازمندی ها و شرایط خاص دیگری هم باید داشته باشد که به شرح زیر است:
- شفافيت و درخشش سطح بسته برای رضايت و جلب نظر مشتری
- کنترل در انتقال رطوبت و بخار آب
- کنترل در انتقال ساير گاز ها مانند دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن
- تحمل تغيير درجه حرارت هنگام انبارداری، جا به جایی و فروش
- نبود مواد سمی در جنس بسته بندی
- ارزان و به صرفه بودن بسته بندی
- مقاومت در مقابل ضربه و فشارهای خارجی
پیشنهاد: استعلام قیمت و خرید دستگاه شیرینگ لیبل اتومات - شرایط فروش ویژه
اگر نه تمام بسته، معمولا حداقل بخشی از بسته بندی مواد غذایی شفاف است و در آن از طلق یا پلاستیک استفاده می شود. چرا که مشتریان خرید محصولات غذایی علاقه دارند داخل محصول و خود کالا را بررسی کنند و از کیفیت آن مطمئن باشند.
در برخی از مواد غذایی مانند گوشت اگر بخش کمی از محصول شفاف باشد امکان دارد منجر به نارضایتی مشتری شود، اما در برخی محصولات دیگر مانند شیر، آرد، برنج یا حتی خشکبار نمایش تنها بخش کوچکی از محصول داخل بسته کفایت می کند. این مسئله در مورد بسته بندی هایی مانند چیپس، بسیکوییت و خوراکی های خشک ضرورت چندانی ندارد، هرچند که طراحی های بسته بندی زیادی وجود دارد که در بخش هایی از خود شفافیت را حفظ کرده اند. در بسته بندی این خوراکی های خشک بیشتر مسئله بر سر جلوگیری از ورود رطوبت و بخار آب به داخل بسته است.
الزامات بسته بندی مواد غذایی
برای هر کدام از نیازهایی که صنعت بسته بندی مواد غذایی به آن احتیاج پیدا می کند، دستگاه و ماشین آلات یا یک فناوری در نظر گرفته شده است. هر کدام از انواع مواد غذایی ویژگی منحصر به فرد خودش را دارد که در نتیجه نیاز به بسته بندی خاصی هم پیدا می کند که بتواند تمام مشخصه های یک بسته استاندارد را هم داشته باشد. این فناوری ها در زیر معرفی شده اند:
- ورق های جذب کننده اکسیژن برای کند کردن فرآیند اکسیده شدن چربی ها در محصولاتی که چرب هستند.
- ورق های خوراکی عایق بین محصولات داخل بسته برای کند کردن روند انتقال رطوب بین اجزای تشکیل دهنده یک ماده غذایی درون بسته که هر کدام فعالیت شیمیایی متفاوتی دارند.
- ورق های جذب کننده دی اکسید کربن.
- ورق های جذب کننده بوی نامطبوع چه از بیرون بسته به داخل و چه برعکس آن.
- ورق های حساس به مایکرویو که در صورت افزایش دما و گرم شدن محیط باد می کند و مواد غذایی داخل بسته را حرارت می دهد. این ورق ها در بسته بندی موادی مثل سیب زمینی نیمه آماده، نان های صنعتی و نیمه صنعتی و یا ذرت نیمه آماده کاربرد دارند. نشانگر انجام فرآیند مایکرویو روی این بسته بندی ها چاپ شده است.
- ورق های منتشر کننده بخار آب درون بسته به بیرون.
غیر از موارد گفته شده معمولا روی بسته بندی های مواد غذایی اطلاعات مهم و ضروری مبنی بر نحوه نگهداری کالا چاپ شده که شامل دمای لازم برای نگهداری از محصول (مثل مکان خشک و خنک، یا در یخچال، یا به دور از نور خورشید) می شود. گاهی هم هشدارهایی مبنی بر نگهداری نامناسب محصول روی بسته چاپ می شود که نشان می دهد در صورت فشار یا ضربه یا سوراخ بودن بسته محصول داخل آن دیگر قابل استفاده نیست یا مثلا باید دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
بهترین کارخانه های بسته بندی مواد غذایی در ایران
صنعت بسته بندی در ایران بسیار پراکنده است و این مسئله در عین اینکه چالش هایی را برای متصدیان و مسئولان این بخش به وجود آورده، مزایایی هم به همراه داشته است. در ایران کارخانه های تولید بسته بندی زیادی فعالیت می کنند که به بخش های زیر قابل تقسیم است:
- کارخانه یا واحد تولیدی بسته بندی کارتن
- کارگاه ها یا کارخانه های چاپ بسته بندی
- فروشندگان یا تولید کنندگان ماشین آلات و دستگاه های بسته بندی
- کارگاه ها و واحدهای تولیدی جعبه سازان بسته بندی
- تولید کنندگان ظروف پلاستیکی
- تولید کنندگان ظروف فلزی
- تولید کنندگان ظروف شیشه ای
- کارخانه های بسته بندی های پلاستیک
با توجه به تمرکز بیشتر سرمایه داران و تولیدکنندگان ایرانی در پایتخت، حضور حداکثری آنها در این محدوده از کشور قابل پیش بینی و طبیعی به نظر می رسد.
بسیاری از کارخانه های صنایع بسته بندی در همه بخش ها در استان تهران راه اندازی شده و فعالیت می کنند. همچنین تعداد زیادی از این واحدهای تولیدی بسته بندی در حد فاصل مسیر تهران تا قزوین و در ادامه آن رشت و در نهایت تبریز مستقر هستند.
پس از تهران و محدوده جغرافیایی پایتخت، کارخانه و واحدهای تولیدی صنعت بسته بندی در مناطق جنوب کشور بیشتر از همیشه مورد نیاز است. در این خطه تولیدات کشاورزی زیاد است و در نتیجه بسته بندی محصولات مواد غذایی نیازی اساسی محسوب می شود. اما جنوب کشور مانند تهران یا سایر مناطق کشور، سهم زیادی از حضور این صنعتگران ندارد. در همان فعالیت محدود تولید که وجود دارد، برخی ملزومات بسته بندی مواد غذایی تولید نمی شود، مثل فیلم BOPP که بسیار هم مورد استفاده است. این در حالی که مواد اولیه تولید این فیلم از جنوب کشور به سمت شمال حمل می شود. به صورت کلی سرمایه گذاری در جنوب کشور در این حوزه مدیریت نشده و باید حتما مورد بررسی متولیان این صنعت قرار بگیرد.
پر رونق ترین منطقه از نظر تولید بسته بندی (نه فقط بسته بندی مواد غذایی) را می توان شمال کشور دانست. از استان های خراسان شمالی گرفته تا استان های مجاور دریای خزر و شمال آذربایجان همگی فعالیت خوبی در زمینه بسته بندی دارند. هرچند که استان های شمالی کشور که بخاطر نزدیکی با دریا رطوبت بالایی دارند، روند رشد بسیار کندی را در بسته بندی طی کرده اند. استان خراسان شمالی هم با اینکه در بسته بندی فعال است و مواد غذایی چون زعفران و سایر محصولات کشاورزی همیشه خواهان صنعت بسته بندی در این بخش بوده اما از فرصت موجود برای پیشرفت و بروز خلاقیت استفاده نکرده و روند رشد آهسته ای دارد. فعالیت برخی کارخانه های بسته بندی دولتی یا غیرخصوصی هم در این منطقه جغرافیایی بی تاثیر نبوده است.
بخش شمال غربی کشور هم به علت مجاورت با ترکیه و رونق مسیر صادرات از این مرز پیشرفت خوبی در زمینه بسته بندی محصولات داشته اند و آینده روشنی دارند. در مقابل بخش جنوب شرقی کشور عملا فعالیتی در زمینه بسته بندی ندارد و برنامه و استراتژی برای سرمایه گذاری در این بخش هم انجام نمی شود.
به صورت کلی می توان به آینده صنعت بسته بندی در ایران امیدوار بود. با افزایش تولید محصول چه غذایی و چه غیر آن در کشور، تقاضا برای بسته بندی کالاها در کشور افزایش پیدا می کند و بهتر است پیش از هر چیز نظارت و مدیریت در این صنعت افزایش پیدا کند تا روند رشد آن در مسیر درست خود طی شود و پیشرفت با نگاهی کارشناسی انجام بگیرد.
